Simha Tora

Simha Tora (İbranice: שִׂמְחַת תורָה “Tora ile neşelenmek”), bir yıllık toplu Tora okuma döngüsünün sona erdiğini ve yeni döngünün başladığını işaret eden kutlamadır. Simha Tora, Yahudi Kutsal Kitap Günleri olan Şemini Atzeretlerden (sekiz toplanma günü) biridir. Kutlama, Sukot bayramına müteakip Tişri ayında (Gregoryen takvim’de Eylül ortası ya da Ekim başı) gerçekleşir.

Simha Tora’nın ana kutlamaları sinagogdaki sabah ve akşam ayinlerinde yapılır. Simha Tora, birçok Ortodoks ve muhafazakâr cemaat için, Tevrat parşömenlerinin sandıktan çıkarılıp gece okunduğu tek zamandır. Simha Tora sabahı, Tesniye’nin son peraşası ve Yaradılış’ın ilk peraşası okunur. Bu her iki durumda, sandıklar açılırken ibadete katılanlar, oturdukları yerden kalkıp Tevrat parşömenleriyle birlikte şarkı söylerler ve dans ederler. Bu neşeli kutlama genelde saatler sürer. Bu sabah ayinine özgü bir şey olarak, sinagogdaki bütün erkek katılımcılar (bazı Ortodoks ve Ortodoks olmayan cemaatlerde erkek ve kadın üyeler) Tevrat okuma onuruna ulaşmak için çağrılır. Katılan bütün çocuklar için de ayrıca özel bir aliya yapılır.

Bayram zamanı ve süresi

İbrani takviminde, sonbahardaki Sukot bayramının (Eylül ayının sonları-Ekim ayı ortaları) hemen ardından Şemini Atzeret gelir. İsrail’in dışında yaşayan Ortodoks ve muhafazakâr toplumlarda, Şemini Atzeret iki günlük bir bayramdır ve Simha Tora kutlamaları ikinci gün yapılır. Halaha’ya göre iki günde resmî olarak Şemini Atzeret’ken ilk gün Şemini Atzeret, ikinci gün ise ‘Simha Tora’ olarak anılır. Bu durum cemaatle okunan dualara yansır.

İsrail’de, Şemini Atzeret ve Simha Tora aynı günde kutlanır. Reformist cemaatlerde, İsrail’de olmasalar bile, bayram aynı şekilde kutlanır. İsrail’deki birçok toplumda, bayramdan hemen sonraki aksam Hakafot Shniyot (ikinci Hakafa) vardır. Bu gün, diasporadaki Simha Tora akşamıdır. Hakafot Shniyot, diasporadaki Yahudi halklarının arasındaki dayanışmayı gösterir. Bu âdet, eski Tel Aviv hahambaşı Rav Yeddia Frankel tarafından başlatılmıştır.^[1]

Akşam Kutlamaları

Simha Tora kutlamaları, akşam ayiniyle başlar. Sinagogdaki bütün Tevrat parşömenleri, sandıktan çıkarılır ve yedi tur (hakafot) tapınak etrafında taşınır. Her hakafanın aslında tapınağın etrafını bir tur dolaşması gerekirken, Tevrat’larla yapılan danslar ve şarkılar bazen uzun sürebilir ve sinagogu taşıp sokaklara geçebilir.

Ortodoks ve muhafazakâr Yahudi sinagoglarında, her turda Tanrı’ya; Hoshiah Na “Kurtar bizi” ile başlayıp Aneinu B'yom Koreinu “Sana seslendiğimiz günde bize cevap ver” nakaratıyla biten birkaç melodili dua ile yakarır cemaat. Ayrıca, hakafalar esnasında, geleneksel ilahiler, ayinle ilgili ayetler, Tevrat’la ve Tanrı’nın yüceliği ilgili şarkılar ve Davud’un Evi’nin ile Kudüs’teki tapınağın yenilen kurulması için dualar okunur ve söylenir. Cemaatler ayrıca popüler olan diğer şarkıları da söylerler. Çocuklara bayraklar, şekerler ve armağanlar verilir. Dansın enerjisi ve kutlamanın neşesi, cemaatin genel mizacına göre değişir.

Ortodoks sinagoglarda, danslar genelde erkekler ve çocuklar tarafından yapılır, çok küçük kızlar da babalarının sırtında dansa katılabilirler. Kadınlar ve büyük kız çocuklar genelde kendi dans çemberlerini oluşturur ya da ayrılan kısmın mechitza diğer tarafından izler. Muhafazakâr ve İlerici cemaatlerde, erkekler ve kadınlar beraber dans ederler. Bazı cemaatlerde, Tevrat’lar sokağa çıkarılır ve dans akşamın geç saatlerine kadar sürer.

Hakafadan sonra, birçok cemaat, Tevrat’ın son peraşasının (Tesniye) V'Zot HaBerachah (Budur dua...) bir bölümünü okur. Bu bölüm genelde 33:1-34:12’dır ama sinagogun âdetlerine göre değişebilir.

Sabah kutlamaları

Sabah ayini, diğer Yahudi bayramlarınınki gibi, özel bir bayram duası (Amidah), Hallel’in söylenmesi ve bayram Musaf ayini içerir.

Erken haham duaları

Birçok cemaatte, Simha Tora sabah ayininde diğer bayram sabahı ayinlerinden farklı olarak gerçekleşen rituel, Şaçrit ayininin bir parçası olan Din Adamı Dualarıdır. Kutlamalardan öncedir ve Tevrat okumalarının başıyla bağlantılıdır. Bu rituelin erken olmasının sebebi Kiduş’un Simha Tora ayininin bir parçası olmasıdır. Tevrat, din adamları duasının sarhoşken yapılmamasının gerektiğini emrettiğinden, bu dua alkol dağıtılmadan önceki bir zamana alınmıştır.^[2] Bazı cemaatlerde, din adamları, bu duayı Musaf ayini esnasında yapar. Bazı cemaatler sert içkileri ve ferahlatıcı diğer içkileri dans esnasında servis eder.

Tevrat okuma ve âdetler

Hakafa ve danslardan sonra 3 Tevrat parşömeni okunmuş olur. Önce Tesniye peraşasının son kısmı okunur ve sonrasında Yaradılış kitabının ilk bölümü, ikinci parşömenden okunur. Tesniye peraşasını okuma aliyasına (şerefine) sahip olan erkeklere Chatan Torah (Tevrat’ın damadı) ve kadınlara Kallat Torah (Tevrat’ın gelini) denir. Simha Tora’da bütün cemaat üyelerini Tevrat’tan okumayla şereflendirmek bir gelenektir. Bazen bunu gerçekleştirmek için, gerekli kısımlar tekrar tekrar okunur. Bazen zaman kazanmak için okuma grupları oluşturulur. Başka bir gelenek ise bütün çocukları okumaya çağırmaktır.

Tarihi

Simha Tora ismi, yakın zamanlara kadar kullanılmıyordu. Simha Tora, Talmud’da Şemini Atzeret olarak adlandırılır. Simha Tora’da dans etme geleneği Babil döneminden gelir.

9. yüzyılda, bazı Avrupalı Yahudi toplumları, peygamberlerden kalma özel bir okuma yaparlardı. 14. yüzyılda, Yaradılışın okunması eklendi okumalara. Güney Avrupa ülkelerinde Tevrat parşömenlerini sandıktan çıkarıp her bir parşömene bir ilahi söylemek genel bir âdet oldu. Kuzey Avrupa ülkelerinde Tesniye’yi okumayı bitirenler, sinagoga para yardımında bulunurdu. Ortodoks cemaatlerde bütün erkeklerin Tevrat’tan okumaları gelenek hâline geldi. Muhafazakâr cemaatler bu geleneğe kadınları da eklediler.

Yahudi kimliğinin sembolü

20. yüzyılda, Simha Tora, Yahudi kimliğini dışa vurma sembolü halini aldı. Sovyetler Birliğindeki toplu Simha Tora kutlamaları (1973) gibi. Simha Tora’da sokaklara çıkıp dans etme, Dünya’nın birçok yerinde gelenek oldu.^[3]

Simha Tora’da söylenen şarkılar

Ashrei Ha'am Shekacha Lo
Toras Hashem Temima
Moshe Emes Visoraso Emes
Baruch Hu Elokeinu Shebaranu Lichvodo
Yisroel V'oraysa V'kudsha B'rich Hu Chad Hu
Ashrei Mi She'amalo Batorah
V'af Al Pi Sheyismahmay'a
Anah Avda D'kudsha B'rich Hu
V'taher Libeinu L'avdacha B'emes
Achas Sha'alti Mei'eis Hashem
Ashreinu Mah Tov Chelkeinu

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2012.
^ SIMCHAT TORAH 1 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Chabura-Net
^ Zenner, Walter P. Persistence and Flexibility: Anthropological Perspectives on the American Jewish Experience. SUNY Press, 1988. p.85

[1] "Arşivlenmiş kopya". 16 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2012.

[2] SIMCHAT TORAH 1 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Chabura-Net

[3] Zenner, Walter P. Persistence and Flexibility: Anthropological Perspectives on the American Jewish Experience. SUNY Press, 1988. p.85

[1]

[2]

[3]