Satır (alet)
Satır, şekli değişen ancak genellikle dikdörtgen ağızlı bir baltaya benzeyen büyük bir bıçaktır. Büyük kemik ve kalın et parçalarını ayırmak için tasarlanmıştır. Genellikle mutfak veya kasap bıçağı olarak kullanılır. Bıçağın geniş tarafı, yemek hazırlamada sarımsak gibi malzemeleri ezmek için veya doğranmış yemek malzemelerini toplamak için de kullanılabilir.[1]
Satır olarak isimlendirilen aletler, Aşölyen döneminden beri kullanılmaktadır.[2]
Tasarım
[değiştir | kaynağı değiştir]Diğer mutfak bıçaklarının aksine satır; doğrudan kalın ete, yoğun kıkırdağa, kemiğe ve kesme tahtasına karşı tekrarlanan darbelere dayanacak şekilde özellikle dayanıklı kenara sahiptir. Bu esneklik ve yumuşaklık, daha sert bir çelik ve daha kalın bir bıçak kullanılarak sağlanır çünkü daha sert bir çelik veya daha ince bir bıçak, sert kullanımda kırılabilir veya bükülebilir.
Kullanılırken et döveceği veya çekiç gibi sallanır. Bıçağın tasarımı, testere hareketiyle kesmek yerine düz bir şekilde ve verimli şekilde kesmek için momentuma dayanır. Momentum, kullanıcının baltayı ne kadar sert salladığına ve baltanın ne kadar ağır olduğuna bağlıdır. Bu nedenle, bir et satırının kenarının özellikle keskin olması gerekmez – aslında, bir satırda bıçak keskinliğinde bir kenar istenmeyen bir durumdur. Yaklaşık 25 derece körelmiş bir et satırı diğer bıçaklardan daha keskindir.[3]
Satırın sert metali ve kalın bıçağı aynı zamanda onu bıçağın kenarıyla ezmek için uygun bir alet haline getirir. Oysa sert ve ince dilimleme bıçakları bu tür darbelerin tekrarlanması halinde çatlayabilir.
Bazı satırların üst ön köşesinde duvara asmak için küçük bir delik bulunur. Kasaplar, bıçağın köreleceğini veya zarar göreceğini düşündükleri için onları düz bir şekilde bırakmaktan hoşlanmazlar.[4]
Kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Satırlar genellikle ince veya yumuşak kemikleri ve sinirleri kesmek için kullanılır. Örneğin bir tavuğun veya kuşun ince kemiklerini kesmek veya kaburgaları ayırmak için kullanılabilir. Satırlar ayrıca sert sebzelerin ve ince bir dilimleme bıçağı kullanıldığında bıçağın parçalanma riski taşıdığı kabak gibi diğer yiyeceklerin hazırlanmasında da kullanılabilir.
Katı, kalın ve sert kemikleri kesmek için satırlar kullanılmaz. Bunun yerine manuel veya elektrikli bir kemik testeresi kullanılır.
Kültürel referanslar
[değiştir | kaynağı değiştir]Geleneksel Çin düşüncesinde satırlar belli bir sıklıkta görülür.
Zhuangzi'den bir satırın doğru kullanımıyla ilgili bir hikâye, öküz gövdelerini (karkaslarını) zahmetsizce ayıran ve asla baltasını bilemeye ihtiyaç duymadan bir kasaptan bahseder. Bunu nasıl yaptığı sorulduğunda; o, kemikleri kesmediğini, kemikler arasındaki boşlukları kullandığını söyledi.[5]
Konfüçyüs, soyluları taklit etmeye çalışan sıradan insanların amaçsızlığı üzerine idealini açıklarken, "Neden bir tavuğu kesmek için öküz satırı kullanalım?" demiştir.[6]
Doğu Asya
[değiştir | kaynağı değiştir]Çin satırı
[değiştir | kaynağı değiştir]Çinli şeflerin bıçağı, benzer dikdörtgen şeklinden dolayı sıklıkla yanlış bir şekilde "satır" olarak anılır. Bununla birlikte Çinli şef bıçakları, en olarak çok daha incedir ve daha çok genel amaçlı mutfak bıçakları olarak tasarlanmıştır. Çoğunlukla kemiksiz etleri dilimlemek, küp küp doğramak veya sebzeleri inceltmek, sarımsak ve soğanları veya zencefili yassılaştırmak için kullanılır. Aynı zamanda hazırlanan malzemeleri bir kaba taşımak için spatula görevi görür.[7]
Kasaplarda kullanım için ve kemikli et hazırlamak için Batı'dakine benzer şekilde kullanılan daha ağır bir Çin "satırı" vardır.
Japonya
[değiştir | kaynağı değiştir]Japon bıçak takımında kullanılan satır, öncelikle balığın kafasını kesmek gibi hafif görevleri olan deba bocho bıçağıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "What are Meat Cleavers Used for?" (İngilizce). 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021.
- ^ de la Torre (5 Temmuz 2016). "The origins of the Acheulean: past and present perspectives on a major transition in human evolution". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 371 (1698). doi:10.1098/rstb.2015.0245. ISSN 0962-8436. PMC 4920301 $2. PMID 27298475.
- ^ Eastern Asian kitchen knives have a grind of 15–18 degrees, while most Western kitchen knives have 20–22°
- ^ "Cleaver". CooksInfo (İngilizce). 16 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ Zhuangzi, chapter 3
- ^ Erica Brindley (2009). ""Why Use an Ox-Cleaver to Carve a Chicken?" The Sociology of the Junzi Ideal in the Lunyu". Philosophy East and West. 59: 47-70. doi:10.1353/pew.0.0033.
- ^ "Chinese Cleaver". CooksInfo (İngilizce). 16 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
