Satış makinesi

1952'de yapılmış bir atıştırmalık yiyecek otomatı

Satış otomatı, nakit, kredi kartı veya diğer ödeme biçimleriyle makineye ödeme yapıldıktan sonra tüketicilere atıştırmalıklar, içecekler, sigaralar ve piyango bileti gibi ürünleri veren otomatik bir makinedir.^[1]^[2]

İlk modern satış makineleri 1880'lerin başında İngiltere'de geliştirildi ve kartpostallar satıldı. Satış makineleri birçok ülkede mevcuttur ve daha yakın zamanlarda, geleneksel satış makinesi öğelerine kıyasla daha az yaygın ürünler sağlayan özel satış makineleri yaratılmıştır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilinen ilk satış makineleri 18. yüzyılın başlarında İngiltere'de tütün ve enfiye satmak amacıyla kullanılan kutulardı. Daha sonra 1888'de ABD'de günümüzdeki örneklerine benzeyen ilk satış makineleri yapılmaya başladı. İlk tütün ürün satış makineleri 1926'da, alkolsüz içecek satış makineleri de 1937'de ortaya çıktı. 1950'lerden sonra yalnızca halka açık istasyon, havaalanı vb yerlerde değil, fabrika, işyeri, hastane, alışveriş merkezi ve okullarda da özellikle kahve, çay ve paketli yiyecek satışında kullanılan satış makineleri görülmeye başladı.

Bugün ise satış makineleri gazete, kâğıt mendil, çorap, şehir içi toplu taşıma hizmetleri için bilet veya kart, kozmetik, DVD, telefon aksesuarı gibi çeşitli ürünlerin satışında da yaygınlaşmıştır.

Satış makinelerinin yaygınlaşmasının en önemli nedeni getirdiği düşük maliyettir. Klasik bir satış noktası için gereken personel, enerji, kira gibi masrafları ortadan kaldırması veya en aza indirmesi ve 7 gün/24 saat hizmet vermesi nedeniyle satış için avantajlıdır.

Mekanizmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Otomatlardaki dahili iletişim genellikle National Automatic Merchandising Association (NAMA) ve European Vending & Coffee Service Association (EVA) tarafından desteklenen MDB standardına dayanır.

Ödeme yapıldıktan sonra ürün şu yöntemlerle makineden alınır:

makinenin ürünü serbest bırakması, böylece ürünün alttaki açık bölmeye veya önce serbest bırakılan veya müşteri tarafından konulan bir fincana boşalmasıyla veya
bir kapının veya çekmecenin kilidinin açılması veya bir düğmenin çevrilmesiyle.

Bazı ürünlerin alınabilmesi için önceden makinede hazırlanması gerekir. Örneğin, biletler satış anında basılır veya mıknatıslanır, kahve ise taze hazırlanır. En yaygın otomat biçimlerinden biri olan atıştırmalık makinesi, genellikle sipariş edildiğinde ürünü serbest bırakmak için dönen bir metal kangal tel kullanır.

Ürün için ödeme yapıldıktan sonra tüm ürünlere erişim sağlayan otomatın en bilinen örneği, ABD ve Kanada'daki gazete satış otomatlarıdır. Makinenin, aynı gazetelerden oluşan bir yığını vardır. Satıştan sonra kapı otomatik olarak kilitli konuma geri döner. Müşteri kutuyu açar ve tüm gazeteleri alabilir veya diğer müşterilerin yararına tüm gazeteleri kutunun dışında bırakabilir, kapıyı yavaşça mandalı açılmış konuma geri döndürür veya kapının tam kapanmasını engelleyebilir. Bunların her biri, bazen güvenlik kelepçesiyle engellenir. Bu tür makinelerin başarısı müşterinin dürüst olacağı (bu nedenle "şeref kutusu" takma adı verilmiştir) ve yalnızca bir kopyaya ihtiyaç duyacağı varsayımına dayanır.

Yaygın satış makineleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yiyecek ve atıştırmalık otomatları[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünyada çeşitli türlerde yiyecek ve atıştırmalık otomatları vardır. Cips, kurabiye, kek ve diğer bu tür atıştırmalıklar gibi raf ömrü uzun yiyecekler sağlayan yiyecek otomatları yaygındır. Bazı yiyecek otomatları soğutulmuş veya dondurulmuştur, örneğin soğutulmuş meşrubatlar ve dondurma ikramları için ve bazı makineler ise sıcak yiyecek verir.

Kızarmış patates otomatı ve Let's Pizza sıcak pizza otomatları gibi uzmanlaşmış ve daha az yaygın olan bazı benzersiz yiyecek otomatları mevcuttur. Beverly Hills Caviar Automated Boutique dondurulmuş havyar ve diğer üst düzey yiyecekleri satar.

Toplu şeker ve sakız otomatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplu satış: M&M's, Skittles ve Runts içeren toplu şeker makinesi

Toplu şekerleme işindeki kâr marjı oldukça yüksek olabilir - örneğin sakız topları, ABD'de ve diğer ülkelerde parça başına yaklaşık 2 sente toptan satın alınıp sakız satış makinesinde 25 sente satılabilir. Sakız topları ve şekerlemeler nispeten uzun raf ömürlüdür ve bu da satış makinesi işletmecilerinin fazla zaman veya maliyet gerektirmeden birçok makineyi yönetmesini sağlar. Ayrıca, makineler genellikle çalışmak için güç ve bazen soğutma gerektiren meşrubat veya atıştırmalık makinelerine kıyasla ucuzdur. Birçok işletmeci, konumların makineleri ücretsiz olarak yerleştirmelerine izin vermesi için kârlarının bir kısmını hayır kurumlarına bağışlar.

Bir kişi içn toplu satış meşrubat/atıştırmalık satışında çalışmak, tam zamanlı bir işte çalışmaktan daha uygun olabilir çünkü toplu satışa uygun restoranlar, perakende mağazaları ve diğer yerler, meşrubat ve atıştırmalık otomatları bulunan ofisler gibi mekanlara göre akşamları ve hafta sonları daha çok açıktır.

Günümüzün toplu satış makineleri ayarlanabilir sakız ve şeker tekerlekleri kullanılarak birçok farklı satış seçeneği sunar. Ayarlı sakız tekerlekleri, bir işletmecinin yalnızca geleneksel 1 inçlik sakızları sunmasını değil, aynı zamanda daha büyük sakızları, oyuncak kapsülleri ve zıplayan toplar gibi yenmeyen ürünleri de satmasını sağlar. Ayarlanabilir şeker tekerlekleri, bir işetmecinin çeşitli preslenmiş şekerler, jöle şekerler, çikolatalar ve hatta fındıklar sunmasını sağlar.

Pizza otomatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Let's Pizza, sıfırdan taze pizza yapan bir otomatın adıdır.^[3] 2009 yılında İtalyan şirketi Sitos srl tarafından geliştirilmiştir.^[3]^[4] Makine, yaklaşık üç dakikada pizza yapmak için su, un, domates sosu ve taze malzemeleri bir araya getirir.^[3] Müşterilerin pizzanın yapımını izleyebilmeleri için pencereler vardır^[5] Pizza, kızılötesi bir fırında pişirilir. Cihaz, Rovereto, İtalya'da bir girişimci olan Claudio Torghele tarafından icat edilmiştir.^[6] Otomat İtalya'da ortaya çıktı ve şimdi Birleşik Krallık'a yayılmakta ve orada popüler hale gelmektedir.^[7]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Hui, Mary (3 Ocak 2018). "Vending machine for homeless just launched in U.K., to debut in U.S. cities". Chicago Tribune. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018.
^ Satış makinesi deneticiliği 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. İstanbul Teknik Üniversitesi.
^ ^a ^b ^c Harris, Jenn (4 Nisan 2014). "This pizza vending machine bakes fresh, not frozen pies, in less than 3 minutes". Los Angeles Times. Erişim tarihi: 6 Haziran 2017.
^ Tagliabue, John (14 Mart 2009). "In Italy, a Vending Machine Even Makes the Pizza". The New York Times. Erişim tarihi: 6 Haziran 2017.
^ Powell, W. Andrew. "The one and only pizza-making vending machine". TheGATE.ca. Erişim tarihi: 5 Mart 2014.
^ Tagliabue, John (13 Mart 2009). "In Italy, a Vending Machine Even Makes the Pizza". The New York Times. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2011.
^ "Home". Let's Pizza. Erişim tarihi: 1 Mart 2013.

[1] Hui, Mary (3 Ocak 2018). "Vending machine for homeless just launched in U.K., to debut in U.S. cities". Chicago Tribune. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018.

[2] Satış makinesi deneticiliği 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. İstanbul Teknik Üniversitesi.

[Harris_2014-3] Harris, Jenn (4 Nisan 2014). "This pizza vending machine bakes fresh, not frozen pies, in less than 3 minutes". Los Angeles Times. Erişim tarihi: 6 Haziran 2017.

[Tagliabue_2009-4] Tagliabue, John (14 Mart 2009). "In Italy, a Vending Machine Even Makes the Pizza". The New York Times. Erişim tarihi: 6 Haziran 2017.

[5] Powell, W. Andrew. "The one and only pizza-making vending machine". TheGATE.ca. Erişim tarihi: 5 Mart 2014.

[6] Tagliabue, John (13 Mart 2009). "In Italy, a Vending Machine Even Makes the Pizza". The New York Times. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2011.

[Home-7] "Home". Let's Pizza. Erişim tarihi: 1 Mart 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]