Sarco kapsülü
| İntihar |
|---|
Sarco kapsülü (Pegasos olarak da bilinir ve bazen "intihar kapsülü" olarak anılır[1][2]), inert gaz asfiksasyonu yoluyla ölmek için tasarlanmış bir ötanazi cihazıdır. Bu makine, üç boyutlu baskıyla üretilmiş, çıkarılabilir bir kapsülden ve bu kapsülün üzerinde bulunduğu bir standa monte edilmiş sıvı azot tüpünden oluşur. "Sarco", "lahit" anlamına gelen "sarcophagus" kelimesinin kısaltmasıdır.[3][4] Kapsülde, inert bir gaz olan azot kullanılarak oksijen seviyesi hızla düşürülür, bu da kanda yüksek karbondioksit konsantrasyonlarına bağlı olarak bilinç kaybı öncesinde yaşanan panik ve asfiksi hissini (hiperkapnik alarm tepkisi) engeller.[5]:45
Cihaz, 2017 yılında ötanazi savunucusu Philip Nitschke tarafından geliştirildi. 2021'de Nitschke, cihazın İsviçre'deki yasal durumu hakkında yasal danışmanlık aldığını belirtti.[6]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Sarco, intihar torbasının sağladığı hipoksik ölümün bir gelişimi olarak tanımlandı. Pek çok kişi, estetik sebeplerden dolayı veya bir torbanın içinde klostrofobik hissettiği için intihar torbasıyla ötanazi yöntemini tercih etmeyebilir. Nitschke, bunu "plastik torba faktörü" olarak adlandırmaktadır.[7] Sarco, bu tür çekincelere yanıt verebilmek için geliştirildi.
Mekanik
[değiştir | kaynağı değiştir]Sarco cihazına erişim, zihinsel uygunluğu değerlendiren bir çevrim içi test aracılığıyla kontrol edilir. Testi geçenler, 24 saat süreyle geçerli bir erişim kodu alır.[8]
Sarco kullanıcıları, kapsülde karanlık veya şeffaf bir manzara tercih edebilir. Şeffaf seçenek, kapsülün belirli bir manzaranın görülebileceği bir yere taşınmasını isteyenler için tasarlandı.[9] Nitschke, ölümün gerçekleştiği yerin önemli bir faktör olduğunu ifade etmektedir.[8]
Kapsül, oksijen seviyesinin hızlı bir şekilde düşmesini sağlarken düşük karbondioksit seviyesini korur. Aktivasyon sırasında 4 litre sıvı azot kullanılır ve oksijen seviyesi bir dakika içinde sessizce %5'in altına düşer. Kullanıcı, kapsüle azot dolduran düğmeye bastığında önce hafif baş dönmesi hisseder ve ardından hızlı bir şekilde bilinç kaybı ve ölüm gerçekleşir.[3]
Tasarım ve üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]Cihazın tasarımı, Nitschke ve Hollandalı endüstriyel tasarımcı Alexander Bannink'in iş birliğiyle gerçekleştirildi.
Sarco, 1.000 x 500 x 500 milimetre (39 x 20 x 20 inç) boyutlarında bölümler halinde üç boyutlu olarak basılmaktadır. Tasarım yazılımı, müşterinin boyutlarına göre farklı boyutlarda cihazların yapılmasına olanak sağlar. Nitschke, tasarımın bir uzay gemisini andıracak şekilde yapıldığını ve kullanıcılara "sonsuzluğa yolculuk" hissi vermeyi amaçladığını belirtmiştir.[10]
Nitschke, Sarco'nun açık kaynak planlarını 2019 yılı bitmeden yayımlamayı planladı.[8]
Tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Mitchell Hamline Hukuk Fakültesi'nden biyoetik uzmanı Thaddeus Pope, Sarco'ya yönelik tartışmaların, yasa koyucuların yaşam sonu seçeneklerine yeni bir yaklaşım geliştirmelerine yol açabileceğini söyledi. Pope, bunun Sarco'nun kendisinden bile daha büyük veya önemli olabileceğini ifade etti ve Nitschke'nin tıbbi modelin sınırlamalarını gözler önüne serdiğini belirtti.[11]
Eleştirmenler, cihazı "sadece abartılmış bir gaz odası" olarak tanımladı ve intiharı cazip hale getirdiği[12] veya daha fazla ölüme ilham verebilecek bir "intihar bulaşması" yaratabileceği endişesini dile getirdi.[13]
2024 yılında, "The Last Resort" isimli ölüm hakkı savunucusu bir örgüt, Sarco kapsülünün İsviçre'de ilk kez kullanılacağını duyurmuştur. Bunun üzerine, Valais kantonunun doktoru tedbir amacıyla cihazın kullanımını yasakladı.[14]
23 Eylül 2024 tarihinde İsviçre'nin Schaffhausen kantonunda polis, 64 yaşındaki bir Amerikalı kadının bu cihazı kullanmasının ardından birkaç kişiyi, muhtemelen "The Last Resort" CEO'su olan Florian Willet'i de gözaltına aldı. Kantonun savcılık ofisi, intihara teşvik, yardım ve yataklık suçlamalarıyla ilgili ceza soruşturması başlattı.[15][16] Aynı gün, İsviçre Federal Konseyi üyesi Elizabeth Baume-Schneider, Sarco kapsülünün İsviçre yasalarıyla uyumlu olmadığını açıkladı.[17] 2 Aralık 2024 tarihinde Willet polis nezaretinden serbest bırakıldı.[18]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Doktor destekli intihar
- Bedensel bütünlük
- Coup de grâce
- Distanazi
- Ölme hakkı
- Öz sahiplik
- İntihar hapı
- Gönüllü ötanazi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "İsviçre'de ilk kez kullanılan intihar kapsülüyle ilgili gözaltılar gerçekleşti". BBC News Türkçe. 24 Eylül 2024. Erişim tarihi: 12 Mart 2025.
- ^ Wakefield, Jane (9 Aralık 2021). "Maker of suicide pod plans to launch in Switzerland". BBC News. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022.
- ^ a b "Nitschke's 'suicide machine' draws crowds at Amsterdam funeral fair". The Guardian. 15 Nisan 2018. 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2018.
- ^ Overington, Caroline (25 Kasım 2017). "Philip Nitschke invents suicide capsule with 3D printer". The Australian. News Corporation. Erişim tarihi: 25 Kasım 2017.
- ^ Nitschke, Philip; Stewart, Fiona (2016). "Hypoxic Death and the Exit bag". The Peaceful Pill Handbook. Exit International US Limited. ISBN 9780975833919.
- ^ "Sarco suicide capsule hopes to enter Switzerland". swissinfo.ch. 6 Aralık 2021.
Last year, we sought senior advice on the legality of using Sarco in Switzerland for assisted dying. This review has been completed and we’re very pleased with the result
- ^ "Meet The Elon Musk Of Assisted Suicide, Whose Machine Lets You Kill Yourself Anywhere". Newsweek. 12 Ocak 2017. 9 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2018.
- ^ a b c Nitschke, Philip (5 Nisan 2018). "Here's Why I Invented A 'Death Machine' That Lets People Take Their Own Lives". Huffington Post. 5 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2018.
- ^ De Jong, Marjolein (6 Aralık 2017). "An Australian Doctor Built a Machine That Helps People Die". Vice. Erişim tarihi: 21 Nisan 2019.
- ^ Erickson, Amanda (15 Nisan 2018). "An euthanasia expert just unveiled his 'suicide machine' at an Amsterdam funeral fair". The Washington Post. Erişim tarihi: 21 Nisan 2019.
- ^ "A 3-D Printed Pod Inflames the Assisted Suicide Debate". The New York Times. 16 Dec 2021. Erişim tarihi: 22 Dec 2021.
- ^ Cuthbertson, Anthony (17 Nisan 2018). "Suicide machine that could be controlled by the blink of an eye sparks euthanasia debate". The Independent. Erişim tarihi: 21 Nisan 2019.
- ^ Mark, Julian (9 Aralık 2021). "In the works for years, a suicide machine will soon be tested in Switzerland". The Washington Post. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Swiss Suicide Capsule to be used in Switzerland this year, says euthanasia organisation". Swissinfo. 17 Temmuz 2024. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ "Zwitserse politie pakt mensen op na dood van vrouw in 'zelfdodingscapsule'". nos.nl (Felemenkçe). 24 Eylül 2024. Erişim tarihi: 12 Mart 2025.
- ^ "Swiss police make arrests after 'suicide pod' used by American woman". The Local. 24 Eylül 2024. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024.
- ^ "Assisted suicide: Sarco capsule deemed incompatible with Swiss law". Swiss Info. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.
- ^ "Swiss police release right-to-die activist in "suicide capsule" case". National Post. 2 Aralık 2024. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.