Salder Şatosu

Salder Şatosu
Schloss Salder
	Salder Şatosu, artık belediye müzesi
Genel bilgiler
Tür	Tarihi anıt (Almanya)
Mimari tarz	Rönesans mimarisi
Konum	Salzgitter, Salder, Almanya
Koordinatlar	52°08′09″K 10°20′15″D / 52.13583°K 10.33750°D
Başlama	1608 (416 yıl önce)
Sahip	Saldern Ailesi ; (1608-1695) ; Brunswick-Wolfenbüttel Ailesi (1695-1920) ; Brunswick Devleti ; (1920-1939) ; Reichswerke AG ; (1939-1955) ; Salzgitter ; (1955-günümüz)
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)	Paul Francke ; Hermann Korb

Salder Şatosu, (Almanca: Schloss Salder), Aşağı Saksonya'daki Salzgitter ilinin Salder ilçesinde bulunan bir Rönesans şatodur. Weser Rönesansı tarzındaki yapı, müştemilatıyla birlikte hem prenslik sarayı hem de tarım alanı olarak kullanılmıştır. Günümüzde Salder Kalesi Belediye Müzesi'ne ev sahipliği yapmaktadır.

Şatonun Tanımım

Şato

Şato, Fuhse Nehri yakınında bataklık bir arazide yer almaktadır. Şatonun sağlamlaştırılması için zemine tahta direkler çakılıyor ve Şato bunların üzerine yerleştiriliyordu. Weser Rönesansı tarzında tasarlanan yapı, kum-kireç tuğlalarından inşa edilmiş olup, iç duvarları çoğunlukla ahşap iskeletten oluşmaktadır. Yükseltilmiş ana giriş batıda yer almakta olup köye bakmaktadır. Bunun üzerinde inşaatçı David Sachse'nin arması vardı. Diğer katlara ulaşımı sağlamak için binanın arka tarafına (doğu cephesine) bir merdiven kulesi eklenmiştir. Yapı nispeten sadedir; ana merdiven ve arma dışında yalnızca çatı kornişi ve iki köşe çıkıntısı süsleme işlevi görmektedir.

Şatonun oda düzeni

Şato, zemin kattan hemen hemen aynı seviyede bir bodrum, bir zemin kat, bir üst kat ve iki çatı katından oluşmaktadır. Alt kat daha çok günlük yaşam için kullanılırken, üst kat temsili amaçlara hizmet ediyordu. Çatıda hizmetçilerin yaşam alanları ve depo odaları yer alıyordu. Zemin katta giriş holü binanın tüm derinliği boyunca uzanıyordu ve sağında ve solunda dört oda vardır. Solda “yeşil” oda, sağda “kırmızı oda” vardır ve her odanın arkasında bir yatak odası vardı. Mutfak zemin katın doğu kısmında yer alıyor. Giriş holünün duvarları çiçek motifleri ve çeşitli hayvan resimleriyle boyanmıştı. Üst kattaki giriş holünün üstünde Şehzade Odası, onun solunda birer “mavi” ve birer “sarı” oda, diğer tarafında ise “Prensin Odası” ve birer “kırmızı” oda vardı.

Şatonun giriş holünde ve prens odasında bulunan şömine ile ısıtılan şatoda, bodrum katta bulunan sıcak hava ısıtma sistemi ile de alt katın ısıtılması sağlanıyordu. Diğer odalara sobalar yerleştirilmiştir.^[1]^[2]

Şatonun avlusu

Merian'ın 1654 tarihli gravürü, şatoda avlusunda tarımsal yapıların da bulunduğunu gösteriyor. Bunlar şato ile birlikte şato avlusunu çevreleyen bir kare oluşturuyor.

Şatonun doğusuna bir “keyif bahçesi” yapılmıştır. 17. yüzyıl sonlarına ait bir tasvire göre, “gül ağaçları, sazlık, fındık ağaçları ve ligustrum ağaçları” ile çevrili üç bölüme ayrılmıştı. Bu bahçenin bitişiğinde “18 yaşlı armut ağacı, 19 gebe elma ağacı ve 54 genç aşılanmış ağaç” bulunan büyük bir meyve bahçesi vardı.^[3]

Tarihçesi

İlk inşaat 1608'den 1695'e kadar

17. yüzyılın başlarında von Saldern ailesi mülklerinin bir kısmını Statius von Münchhausen'e ipotek ettirmek zorunda kaldı. Ondan, Wolfenbüttel'den David Sachse, Salder'deki ıssız atadan kalma araziyi 40 yıllığına kiraladı.^[4] Sachse (16. yüzyıl ortası - 1613) Brunswick'in prens albayı ve özel danışmanıydı. 1608 yılında Sachse burada bir Rönesans şatosu inşa ettirdi ve halk arasında kurucusunun adıyla “Sachsenschloss” olarak anıldı. Planlar büyük ihtimalle saray mimarı Paul Francke'ye aittir, en azından Francke'nin diğer binalarıyla yapılan karşılaştırmadan çıkarılabilecek sonuç budur.^[5]

Dük Friedrich Ulrich ile yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle Sachse ülkeyi terk etmek zorunda kaldı ve 1613'te öldü. Dük'ün kendisi o dönemde mali sorunlar yaşadığı için Saldern ailesini, Salder'deki eski mülklerini ve kaleyi Sachse'nin kızlarından geri almaya zorladı.^[3]

Otuz Yıl Savaşları sırasında kale, 1641 ve 1642'de General Ottavio Piccolomini komutasındaki imparatorluk birlikleri tarafından yıkıldı.^[6] 1654'te Merian, kalenin ıssız durumundan şikayetçiydi.^[7] 1687 tarihli bir raporda zeminlerin çürümüş ve kırık olduğu, pencerelerin ise samanla doldurulduğu belirtiliyor ve yapının daha da kötüleştiği belirtiliyor. 1975 tarihli bir raporda, kalenin o dönemde uzun süredir boş olduğu sonucuna varılmıştır.^[8]^[9]

Kalenin 1695'ten itibaren yeniden inşa edilmesi ve 1954'e kadar kullanılması

19 Kasım 1695'te Brunswick-Wolfenbüttel Dükalığı'nın Veliaht Prensi August Wilhelm, şatoyu ve von Saldern ailesinin eski topraklarını satın aldı. Satın alma işleminden sonra August Wilhelm, sarayı Braunschweig eyalet mimarı Hermann Korb'un planlarına göre yeniden inşa ettirdi ve genişletti.^[10] 1700'lü yıllarda yapılmış olan gravürde, kalenin batı cephesindeki değişiklikler görülmektedir. Girişin üzerine sütunlarla desteklenen bir balkon, onun üzerine de Veliaht'ın arması bulunan bir çatı alınlığı yerleştirildi. 1750 tarihli gravürde kale kompleksinin tamamı görülmekte olup, kale avlusu bir çitle ikiye ayrılmış ve kale girişinin önüne süs bahçesi düzenlenmiştir. Sol ve sağ taraftaki çiftlik binalarında ahırlar, bir araba ahırı ve bir bira fabrikası bulunuyordu. Kalenin karşısındaki bina, yani batı kanadında hizmetçilerin odaları ve bir süt ürünleri fabrikası bulunuyordu.

İçeride odalar İtalyan Barok tarzında yeniden düzenlenmiş ve tavanlar çok sayıda sıva işiyle süslenmiştir. Çalışmalar, Dük'ün birkaç yıl sonra Wolfenbüttel'deki sarayına getirdiği İtalyan sıva ustası Giacomo Perinetti tarafından gerçekleştirildi. Ayrıca giriş salonu, dük ailesinin portreleri ve dost prenslerin atlı resimleriyle dekore edilmişti.^[11] 1709 yılında August Wilhelm, Salder kilisesinin himayesini de ele geçirdi ve ardından 1713-1717 yılları arasında kalenin yakınına St. Mary Magdalene kale kilisesini inşa ettirdi. Bu plan Braunschweig kalesinin inşaat müdürü Völcker'den geldi.

Dük August Wilhelm'in 1731'deki ölümünün ardından şato, dul eşi Elisabeth Sophie Marie tarafından mesken tutulmaya devam etti. 1740 yılında Dük Karl I., dul kadından kullanım hakkını satın aldı ve kompleksi bir dük arazisi olarak işletti. Bu amaçla giriş merdivenlerinin önündeki süs bahçesi ile girişin üstündeki balkon kaldırıldı. 1795 yılında daha önce Lichtenberg topraklarında bulunan Lichtenberg/Salder ofisi ve mahkemesi şatoya taşındı. 1867 yılında bölge mahkemesi, şu anki Gerichtsweg'de bulunan yeni binaya taşındı. 19. yüzyılın sonlarına doğru batı kanadı yıkılarak yeniden inşa edilmiştir. O tarihten bu yana kale yalnızca tarım arazisi olarak kullanılıyor.^[12]

20. Yüzyılda Şato

20. yüzyılın başlarında tarımsal faaliyetler yoğunlaştırıldı. 1907 yılında yaklaşık 50 at, 100 inek, 500 koyun ve 200 domuzdan oluşan bir hayvancılık 20 kişi tarafından yönetiliyordu.

Birinci Dünya Savaşı'nın ve monarşinin sona ermesinin ardından, Bağımsız Brunswick Devleti, 1920 yılında Brunswick Dükü'nün sahip olduğu topraklara el koydu. 1925 yılından itibaren Braunschweig'li bir devlet yönetim şirketi tarafından yönetilen arazi, devlet arazisi haline getirildi. Ana görevleri tohum üretmekti.^[13]

1939 yılında Reichswerke Hermann Göring İşletmeleri bölgeyi devraldı ve burayı Büyük Alman Yeniden Yerleşim Şirketi'nin merkezi yaptı. Salzgitter bölgesinde endüstriyel tesislerin inşası için toprak sahiplerinden arazi satın aldı.

İkinci Dünya Savaşı'nın hemen ardından İngiliz birlikleri kaleye yerleşti. Daha sonra bu binalar evsiz kalmış kişilerin barınması için kullanıldı. Reichswerke AG'nin yasal halefi olan Salzgitter AG, şatoyu 1955 yılında sembolik bir DM karşılığında Salzgitter şehrine sattı.^[14]

Salzgitter Şehir Müze

1958 yılından itibaren savaş sonrası dönemde İngiliz işgali ve sonrasında yerleşim sırasında yapılan tadilatlar kaldırılmış, hasarlar onarılmış ve Şato müzeye dönüştürülmüştür. 14 Aralık 1962'de Salzgitter şehrinin yeni müzesi şatoda açıldı.^[14] 1975 yılında yapılan yapısal incelemede yapısal kusurlar tespit edilince şato halka kapatılmak zorunda kalındı. Şatonun modernize edildiği ve müzenin genişletildiği kapsamlı yenileme çalışmalarının tamamlanmasının ardından 8 Mayıs 1981'de yeniden açıldı.

Hem kalıcı sergiler hem de özel sergiler ücretsiz olarak ziyaret edilebilir.^[15] Şato ve müştemilatında, 3.500 metrekarelik bir alanda antik topraklardan 20. yüzyıla kadar 3.000'den fazla sergi sergileniyor.^[16] Bunlar arasında Neandertal'e ait eserler ve arkeolojik buluntuların yanı sıra çok sayıda araç ve teknik ekipman da yer alıyor. Serginin odak noktalarından biri, 1952'de keşfedilen Orta Paleolitik Salzgitter-Lebenstedt bölgesiyle bağlantılı olan Buzul Çağı'ndaki yaşamı tasvir eden bölgenin tarih öncesi ve erken tarihidir.^[17] Bu amaçla, mamut da dahil olmak üzere büyük Buz Devri memelilerinin yeniden inşa edilmiş kulübeleri ve gerçek boyutlu modelleriyle 2000 metrekarelik bir "Buz Devri Bahçesi" dışarıda yaratıldı.^[18]

Diğer şeylerin yanı sıra, bir iktiyozor iskeletinin tamamının sunulduğu jeolojiye ek olarak, diğer odak noktaları arasında Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar Salzgitter'in 31 bölgesinin kentsel tarihi yer almaktadır.^[19] “Cevherden Çeliğe” bölümünde ise Lobmachtersen yakınlarında bulunan 2. yüzyıldan kalma bir yüksek fırın sergileniyor.

Çatı katında, "Çocukluğun Tarihi" teması altında 19. ve 20. yüzyıldan kalma tarihi oyuncakların yer aldığı bir koleksiyon sergileniyor. Eski koyun ahırında tarımın ve kırsal yaşamın tarihi anlatılıyor. Burada tarihi araçlar da görülebilir. Müze, 2017 yılında Salzgitter otomobil fabrikası tarafından 1950 yılında üretilen bir AWS Salzgitter-Jeep istasyon vagonu satın aldı.^[20] Müzenin özel sergileri ve belediye sanat koleksiyonları da burada yer alıyor ve eski ahırdan dönüştürülen binanın iki katında sergileniyor.^[19] Dışarıda eski Osterlinder Post değirmenini de ziyaret edebilirsiniz. Düğünler şatonun büyük Prens Salonu'nda yapılabilir.^[21]

Ayrıca her yıl müze binalarında ve şato avlusunda kültürel kapalı ve açık hava etkinlikleri düzenlenmektedir. En büyük etkinlikler, Uluslararası Müze Günü hafta sonundaki Müze Festivali,^[22] yazın Kültürel Yaz^[23] sırasında düzenlenen bir dizi açık hava etkinliği ve Noel öncesinde Advent'in üçüncü hafta sonunda düzenlenen Advent Toplantısı'dır.^[24]

Kaynakça

^ Broder-Heinrich Christiansen: Schloss Salder – Von der Sommerresidenz zum Museum. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 464.
^ Sanierung Schloss Salder. S. 1, 8
^ ^a ^b Broder-Heinrich Christiansen: Schloss Salder – Von der Sommerresidenz zum Museum. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 465.
^ Jörg Leuschner, Annemarie Mühe: Salder in der Frühneuzeit – Dorf und Mittelpunkt eines Gerichtsbezirks. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 88–90.
^ Broder-Heinrich Christiansen: Schloss Salder – Von der Sommerresidenz zum Museum. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 463.
^ Christiansen, Schloß Salder, Datum: 1992, S.607
^ Reinhard Försterling, Sigrid Lux unter Mitarbeit von Günter Freutel: Bruchmachtersen, in: Bruchmachtersen, Engelnstedt, Salder, Lebenstedt. „Ortschaft Nord“ in alten Ansichten (=Beiträge zur Stadtgeschichte. Herausgegeben vom Archiv der Stadt Salzgitter, 11), Salzgitter 1994, S. 184.
^ Broder-Heinrich Christiansen: Schloss Salder – Von der Sommerresidenz zum Museum. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 465 f.
^ Sanierung Schloss Salder. S. 6.
^ Broder-Heinrich Christiansen, Schloß Salder: Adelssitz – Sommerresidenz – Domäne, Datum: 1992, S.608–610
^ Gesine Schwarz: Die Rittersitze des alten Landes Braunschweig. S. 178.
^ Broder-Heinrich Christiansen, Schloß Salder: Adelssitz – Sommerresidenz – Domäne, Datum: 1992, S. 610–612}}
^ Broder-Heinrich Christiansen, Schloß Salder: Adelssitz – Sommerresidenz – Domäne, Datum:1992, S.613–614}}
^ ^a ^b Broder-Heinrich Christiansen, Schloß Salder: Adelssitz – Sommerresidenz – Domäne, Datum: 199, S.614}}
^ "Museum Schloss Salder" (Almanca).
^ Medienzentrum Salzgitter. "Salzgitter in 100 Sekunden" (Almanca).
^ "Neandertaler in Salzgitter" (Almanca).
^ "Eiszeitgarten" (Almanca).
^ ^a ^b "Museum Schloss Salder" (Almanca).
^ Scheunenfund fürs Museum. Internetpräsenz der Stadt Salzgitter vom 23. November 2017, abgerufen am 26. November 2017.
^ "Trauzimmer in Salzgitter" (Almanca).
^ Zum 40. Mal: Museumsfest findet wieder statt bei salzgitter.de vom 12. Mai 2022
^ "Kultursommer 2020 findet 2021 statt!" (Almanca).
^ Adventstreff vor und im Schloss Salder, auf salzgitter.de

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Schloss Salder ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Almanya'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Broder-Heinrich Christiansen: Schloss Salder – Von der Sommerresidenz zum Museum. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 464.

[2] Sanierung Schloss Salder. S. 1, 8

[Chronik465-3] Broder-Heinrich Christiansen: Schloss Salder – Von der Sommerresidenz zum Museum. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 465.

[4] Jörg Leuschner, Annemarie Mühe: Salder in der Frühneuzeit – Dorf und Mittelpunkt eines Gerichtsbezirks. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 88–90.

[5] Broder-Heinrich Christiansen: Schloss Salder – Von der Sommerresidenz zum Museum. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 463.

[6] Christiansen, Schloß Salder, Datum: 1992, S.607

[7] Reinhard Försterling, Sigrid Lux unter Mitarbeit von Günter Freutel: Bruchmachtersen, in: Bruchmachtersen, Engelnstedt, Salder, Lebenstedt. „Ortschaft Nord“ in alten Ansichten (=Beiträge zur Stadtgeschichte. Herausgegeben vom Archiv der Stadt Salzgitter, 11), Salzgitter 1994, S. 184.

[8] Broder-Heinrich Christiansen: Schloss Salder – Von der Sommerresidenz zum Museum. In: Salder – Die Geschichte eines Dorfes in Salzgitter. S. 465 f.

[9] Sanierung Schloss Salder. S. 6.

[10] Broder-Heinrich Christiansen, Schloß Salder: Adelssitz – Sommerresidenz – Domäne, Datum: 1992, S.608–610

[11] Gesine Schwarz: Die Rittersitze des alten Landes Braunschweig. S. 178.

[12] Broder-Heinrich Christiansen, Schloß Salder: Adelssitz – Sommerresidenz – Domäne, Datum: 1992, S. 610–612}}

[13] Broder-Heinrich Christiansen, Schloß Salder: Adelssitz – Sommerresidenz – Domäne, Datum:1992, S.613–614}}

[Christiansen_S614-14] Broder-Heinrich Christiansen, Schloß Salder: Adelssitz – Sommerresidenz – Domäne, Datum: 199, S.614}}

[15] "Museum Schloss Salder" (Almanca).

[16] Medienzentrum Salzgitter. "Salzgitter in 100 Sekunden" (Almanca).

[17] "Neandertaler in Salzgitter" (Almanca).

[18] "Eiszeitgarten" (Almanca).

[salzgitter.de-19] "Museum Schloss Salder" (Almanca).

[20] Scheunenfund fürs Museum. Internetpräsenz der Stadt Salzgitter vom 23. November 2017, abgerufen am 26. November 2017.

[21] "Trauzimmer in Salzgitter" (Almanca).

[22] Zum 40. Mal: Museumsfest findet wieder statt bei salzgitter.de vom 12. Mai 2022

[23] "Kultursommer 2020 findet 2021 statt!" (Almanca).

[24] Adventstreff vor und im Schloss Salder, auf salzgitter.de

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]