Süreyya Yusuf
| Süreyya Yusuf | |
|---|---|
| Doğum | 1923 Köprülü, Yugoslavya Krallığı |
| Ölüm | 19 Temmuz 1977 Ören, Türkiye |
| Meslek | Türkolog, yazar |
| Milliyet |  Türk |
Süreyya Yusuf (d. 1923, Köprülü, Yugoslavya Krallığı - ö. 19 Temmuz 1977, Ören, Türkiye) Türk yazar ve Türkolog.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Süreyya Yusuf Köprülü’de doğdu. İlkokulunu doğduğu kentte tamamladıktan sonra ailesinin Üsküp'e yerleşmesiyle öğrenimine orada devam etti. Büyük Medrese’den mezun oldu. 1939 yılında SKOJ'a (Yugoslavya Komünist Gençlik Birliği) katıldı. Yardım Cemiyeti dâhilinde faaliyet gösteren edebiyat kolunun etkin üyelerindendi. Politik faaliyetleri yüzünden tutuklanıp hapse atılan Süreyya Yusuf, 1940-44 yılları arasında Yugoslavya Halk Kurtuluş Savaşı'na katıldı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, yüksek öğrenim görmek amacıyla Belgrad'a gitti. 1951 yılında Belgrad Üniversitesi Felsefe Fakültesi Şarkiyat Bölümü'nden mezun oldu. Aynı yıl evlenip Priştine'ye yerleşti. Önce öğretmenlik yaptı, ardından da Priştine Meto Bayraktar İlkokulu'na müdür olarak atandı. Aynı yıllarda Priştine Radyosu'nda Türkçe çocuk yayınlan hazırladı. Bir süre Üsküp Nikola Karev Öğretmen Okulu'nda Türk Dili ve Edebiyatı dersini okuttu. 1963 yılında Prizren Yüksek Pedagoji Okulu'nda Türk Dili ve Edebiyatı okutmaya başladı. 1973 yılında Priştine Üniversitesi'nde açılan Şarkiyat Bölümü'nde öğretim görevlisi oldu. Uzun yıllar bu üniversitede Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nün açılması için mücadele verdi. 19 Temmuz 1977'de Ören'de geçirdiği kalp krizi sonucu öldü.[1]
Bilimsel ve Edebî Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Süreyya Yusuf dilci olarak bilinir. Dil konusunda birçok yazısı vardır. Bu yazılarının bir bölümü Dilimiz ve Biz[A] ve Dil Çalışmaları[B] kitaplarında bir araya getirilmiştir. Prizren Türk Ağzının Özellikleri adlı bir de doktora tezi vardır.
Süreyya Yusuf, Çağdaş Kosova Türk Edebiyatı'na da büyük katkıları geçmiş bir yazardır. Hem Makedonya'da hem de Kosova'da yayımlanan gazete ve dergi sayfalarında yer alan birçok öyküsü vardır. Öykülerinin bir bölümü 1974 yılında Ali Ağa adı altında Tan Yayınları tarafından yayımlandı. Ancak kitapta öylesine çok tashih hataları vardı ki, yazar kitabın dağıtımını durdurmak zorunda kaldı. Aynı kitap Süreyya Yusuf'un ölümünden sonra Öyküler (Tan Yayınları, Priştine 1982) adıyla tekrar yayımlandı. Süreyya Yusuf tiyatro oyunları yazarı olarak da karşımıza çıkmaktadır. Ömrümün Tek Rüyası, Düş ve Gerçek adlı iki tiyatro oyunu vardır. Ömrümün Tek Rüyası, 1974 yılında Gerçek Kültür Güzel Sanatlar Derneği Dram Kolu tarafından Priştine'de sahnelendi. Süreyya Yusuf'un Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi'nin yayın hayatına girmesinde katkısı geçmiştir. Uzun zaman derginin yazı kurulu üyesiydi. 1974 yılında Tan Yayınları dâhilinde Çevren Toplum, Bilim, Yazın ve Sanat Dergisi'nin devreye girmesinde başrolü oynamıştır. Derginin ilk yayın yönetmeni de Süreyya Yusuf'tu.[1]
Çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Süreyya Yusuf’un çalışmalarından bazıları şunlardır:[2]
Kitap
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dil Çalışmaları, Tan Yayınları, Priştine, 1984
- Öyküler, Tan Yayınları, Priştine, 1982, 96 s.
Makale
[değiştir | kaynağı değiştir]- Priştine’den On Masal, Çevren, Sayı: 2, 1974, s. 101-108.
- Prizren Masallarından, Çevren, Sayı: 3, Temmuz 1974, s. 108-114.
- Prizren Türkçesinde Kimi Yabancı Öğeler, Çevren 1/3 (1974), s. 32-38.
- Mitroviça Folklorundan, Çevren, Sayı: 4, Aralık 1974, s. 124-132.
- Priştine Folklorundan Türküler, Çevren, Sayı: 5, Nisan 1975, s. 102-112.
- Arnavutçadan Prizren Türkçesine Kimi Aktarmalar, Çevren 5 (1975), s. 45-47.
- Priştine Türküleri, Çevren 5 (1975), s. 102-112.
- Gilan Manilerinden, Çevren, Sayı: 6, Temmuz 1975, s. 113-117.
- Priştine’de Türk Atasözleri, Çevren, Sayı: 8, Aralık 1975, s. 35-51.
- Priştine’de Türk Atasözleri, I. UTFKB, C. 2, Ankara, 1976, s. 337-396.
- Prizren Türkçesinde Kimi Yöresel Öğeler, Çevren 12 (1976), s. 59-64.
- Prizren Türkçesinin Tümce Yapısı, Çevren, Sayı: 13, Mart 1977, s. 61-68.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, Makedonya- Yugoslavya (Kosova) Türk Edebiyatı 7. Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Alpay İgci, “Kosova Türkçesi Kaynaklarına Bir Bakış”, BAL-TAM Türklük Bilgisi, S: 12, Prizren 2010, s. 105-115.