Sürü içgüdüsü
Nietzsche'ye göre, sürü içgüdüsü, toplumun büyük kısmının kabul ettiği ahlaki değerler ve normlar etrafında şekillenmektedir. Bu ahlak sistemi, bireylerin kendi iradelerini ve özgün düşüncelerini bastırarak, toplumun genel değer yargılarına uyum sağlamalarını gerektirir. Nietzsche bu tür bir ahlak sistemini "köle ahlakı" olarak nitelendirir ve onu "efendi ahlakı" ile karşılaştırır. Köle ahlakı, güçsüzlerin ve zayıfların ahlakıdır; bu ahlak sisteminde güç, bireysellik ve yaratıcılık değersizleştirilir.[1][2]
Soyluluk ve uzaklık pathosu, daha önce söylendiği gibi, daha “alçak”, daha “alttaki” bir düzene göre daha yüksek düzenin, sürüp giden, egemen olan, temelli ve topyekûn duygusu — işte “iyi” ve “kötü” zıtlığının kaynağı. (Efendilerin hakkı olan ad verme, öylesine ileri bir noktaya ulaşıyor ki, yöneticilerin güçlerinin anlatımı olarak dilin kendisinin kaynağının kavranmasına izin verilmesi gerekiyor: “Bu, bu ve budur” diyorlar; her şeyi ve her olayı bir sesle damgalıyor ve sanki onları sahipleniyorlar). Bu kaynaktan çıkan sonuçsa şöyle: “İyi” sözcüğü, açıkça öncelikle ve zorunlulukla “bencil olmayan” eylemlere bağlanmamış oluyor: Oysa, bu ahlakın soykütüğünü arayanlar böyle bir bağı öngörüyorlardı. Üstelik, öncelikle aristokratik değer yargılarının çöküşüyle bu tümüyle “bencil”, “bendi olmayan” zıtlığı, insan vicdanını gittikçe rahatsız eder oldu — bu zıtlığın sonunda, sözcüğe (sözcüklere) kavuşmuş biçimi, benim dilimde sürü içgüdüsü’dür. O zaman bile, çok uzun sürmüştü, bu içgüdünün egemenlik kurması, ahlaksal değer biçmelerin şu zıtlıkta takılıp kalması (örneğin çağdaş Avrupa’da olduğu gibi: “Ahlaklı”, “bendi olmayan”, “desinteresse”nin (Çıkar gözetmeyen) aynı değerde kavramlar olduğu önyargısı, bir “saplantı”, bir akıl hastalığı etkisiyle bugün hâlâ egemen).
— Friedrich Nietzsche, Ahlakın Soykütüğü Üstüne: Bir Kavga Yazısı, çev. Ahmet İnam, 1-6. Baskı: Say Yayınlan, 2013, s.41-42