Süfyân es-Sevrî
| Sufyân es-Sevrî | |
|---|---|
 | |
| Tam adı | Sufyân es-Sevrî ibn Saîd |
| Doğumu | 1 Ocak 716 |
| Ölümü | 1 Ocak 778 (62 yaşında)/H.S. 161 |
| Çağı | İslâm'ın Altın Çağı |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
| Sekiz Zahit |
|---|
Süfyân as-Sevrî ibn Saîd (Arapça: سفيان بن سعيد الثوري) (716- 778) tebeut tabiinden olan bir İslâm âlimi, hafız, fakih ve Sevrî mezhebi'nin kurucususu.[1] Aynı zamanda büyük muhaddislerdendir.[2]
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Süfyân es-Sevrî, Kûfe (Irak) doğumlu olup gençliğinde Ali ibn Ebi Talib'in ailesini yıkılmak üzere olan Emevî Halifeliği'ne karşı desteklemiştir. Ailesi aslında İran asıllıdır. Ebeveyni de hadis rivayet etmiş kişilerdi.
İlk eğitimini babasından hadis öğrenerek başladı. Daha sonta Kufe'de tabiin neslinden Amr bin Mürre'den ders aldı. Yine burada pek çok Kufe ekolü hocalarından ders aldı. Daha sonra memleketi Merv'e ve Hicaz'a giderek Amr bin Dînâr'dan ders aldı.
748 senesinde Basra'ya hareket edip "orada [Abdullah] ibn 'Awn ve Eyyûb [el-Sakhtiyânî] ile bir araya geldi. O zaman Şiî görüşünü terk etti."[3] Emevîlerlerin ona teklif ettikleri yüksek mevkîleri sürekli reddettmiştir.[4] Hatta halifeye ahlâkî ve dînî tavsiye vermesini bile reddetmiş, sebebi sorulduğunda ""Deniz taştığında kim baraj yapabilir?" diye cevap verirdi.[5] Arkadaşına "Yönetenlerden, onlara yanaşıp onlarla ilişkilenmekten uzak dur. Haksızlığı def edeceğinizin söylenmesine aldatmayın. Bütün bunlar, şeytanın bir aldatmacası olup günahkâr kötülerin [kendi reklâmını yapmak için] kullandığı bir merdivendir" dediği nakledilmiştir.[6]
Es-Sevrî'nin fıkıh usulü (usul el-fıkıh), Basra'ya taşındıktan sonra Emevî ve el-Evza'î'ninkilere daha yaklaşmıştır. Farz olan cihadın sadece savunma savaşı olan cihad olduğu görüşü bildirilmiştir.[7]
Es-Sevrî'nin Amir ibn Abd el-Kay, Ebu Müslim el-Havlânî, Üveys el-Karânî, el-Râbî ibn Huthaym, el-Esved ibn Yezîd, Mesrûk el-Kûfî ve Hasan el-Basrî ile beraber 'Sekiz Zahit'′ten biridir.
İbn Kayyim el-Cevziyye, Madaric el-Sâlikîn′inde, İbn el-Cevzî de Sıfat el-Safâ′sındaki "Ebû Hişâm el-Zâhid" başlıklı bölümde eski hadis üstadı Ebu Nu'aym′ın Hilyât el-Evliyâ′sından alarak Süfyan es-Sevrî′nin şöyle dediğini nakleder:
Eğer Ebu Hâşim el-Sûfî (ö.115) olmasaydı içimde olan en aşağı derecedeki ikiyüzlülüğün var olduğunu asla fark etmezdim ... Fıkhı bilen sûfî, insanların en iyilerinden biridir.[8]
İbn el-Cevzî de şunları naklediyor:
Ebu Hâşim el-Zahid, "Allah, dünyaya ona dost olan müritlerin (arayanların) yalnızca O'nun yanında olmak için çabalamaları ve O'na itaat edenlerin O'na kavuşmak için dünyadan uzaklaşmaları üzere bir yabancılaşma damgası vurmuştur. Allah'ı Bilen İnsanlar (Ehl ul-Ma'rife Billah) dünyada birer yabancı olup ahireti arzularlar" dedi.[9]
Es-Sevrî, Abbâsî halifesi Mansûr'un kadılık teklifini reddetmiştir.
Hayatının son yılını kendisiyle Abbâsî halfesi El-Mehdi arasındaki bir anlaşmazlıktan dolayı saklanarak geçirdi. Ölümü üzerine Sevrî mezhebi, Yahya el-Kattân da dahil öğrencileri tarafından devam ettirildi. Mezhebi, varlığını sürdüremediyse de hukukî düşüncesi ve özellikle de hadis nakilleri İslâm'da çokça kabul gördü ve bütün büyük mezhepleri etkiledi. Hanefî mezhebini kuran İmam Ebu Hanife'nin çağdaşıdır.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kitaplarından belki de en iyi bilineni, türünün ilklerinden olan Kur'an Tefsiri'dir. Hint bir yazı, onu İmtiyaz 'Alî 'Arşî'nin 1965'te yayınladığı şekliyle sure 52 ayet 13'e kadar muhafaza ettiğini öne sürer; ayrıca Tâberî'nin tefsiri bütün metinden kapsamlı bir şekilde alıntı yapar. Emevî öncüllerinin kitaplarını da muhafaza etmiştir.
- En meşhur kitapları
- et-Tefsîr
- el-Câmiu’l-Kebîr
- el-Câmiu’ś-Sağir
- Kitâbü’l-Ferâ'iz
- Kitâbü’l-İ'tiķād
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Steven C. Judd, “Competitive hagiography in biographies of al-Awzaʿi and Sufyan al-Thawri”, Journal of the American Oriental Society 122:1 (Jan–March, 2002).
- ^ "TDV İslam Ansiklopedisi ilgili madde". 2 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2015.
- ^ Abu Jafar ibn Jarir al-Tabari, "Biographies of the Prophet's Companions and Their Successors".
- ^ Fihrist, 225; Abu Nu'aym, V1. 356-93, VH. 3-144; EI, 1v. 500-2
- ^ Michael Cook. (2003).
- ^ Muhammad Qasim Zaman. (1997).
- ^ Angeliki E. Laiou, et al. (2001).
- ^ Ibn Kayyim, Madaric el-Sâlikîn; İbn el-Cevzî, Sifat el-Safva (Beyrut: Dâr el-Kutub el-'ilmiyya, 1403/1989)
- ^ 203 (#254); Abu Nu'aym, Hilyat el-Evliyâ, s.v.
