Riba
Riba veya Ribâ tefecilik olarak tercüme edilebilecek Arapça bir kelime veya şeriat kapsamında ticarette veya ticarette elde edilen haksız, sömürücü kazançtır. Kur'an'da birkaç farklı ayette (Âl-i İmrân-130, Nisâ-161, Bakara-275) ribadan bahsedilir ve kınanır.[1] Ayrıca birçok hadiste bahsedilmektedir.
| Makale serilerinden |
 |
Ribanın iki ana şekli vardır. En yaygın olanı, bir nakit kredi üzerindeki faiz veya diğer artıştır. Diğer tür belirli bir malın eşit olmayan niceliklerinin veya niteliklerinin eş zamanlı mübadelesidir.[2][3]
Etimoloji ve tanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Riba kelimesi İslam'dan önce Araplar tarafından "artış" anlamında kullanılmıştır. İslam fıkhında ribanın tanımı "karşılığı olmayan artı değer" idi.[4]
İslam'da ribanın tam olarak ne anlama geldiğini açıklamanın zorluğu, Halife Ömer'den alıntı yapan İbn Mace ve İbn Kesir gibi erken dönem İslam hukukçuları tarafından not edilmiştir.[5][6]
“Üç şey vardır, Resulullah açık seçik açıklasaydı, bana dünya ve içindekilerden daha değerli olurdu.: Kelale, Riba ve Hilafet.”[7]
Ribanın çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı hadislere göre, Muhammed ribanın 73 çeşidi (hadislere göre) olduğunu söylemiştir.[5] Çoğu İslam hukukçusu (Fakih), birkaç farklı riba türünü tanımlar.
- Riba al-jahiliya: Kuran'da bahsedilen İslam öncesi Arabistan'da uygulanan tefecilik. Borçlu borcunu ödeyemezse her yıl ikiye katlanırdı.[5][8] Bir başka benzer tanım (Taqi Usmani tarafından tarif edilmiştir) riba al-jahiliya, borç alandan borcun vadesi geldiğinde geri ödeyemediği sürece anaparanın üzerinde herhangi bir ek ücret alınmadığı ve bu durumda borçlandırıldığı bir borç türüdür. ek bir miktar, ancak anaparanın iki katına veya üç katına çıkması gerekmez.
- Riba an-nasiya: Kredi işleminden tahakkuk eden fazlalık. Riba an-nasiya, iki miktar mal değiş tokuş edildiğinde, ancak taraflardan biri veya her ikisi teslimatı veya ödemeyi geciktirdiğinde ve faiz ödediğinde (yani, önceden belirlenmiş bir yüzde miktarı veya yüzdesi şeklinde fazla parasal tazminat) bir kredi işleminde ribadır. Cahiliye döneminde bilinen ve ticarette çoğu zaman kullanılmış bir riba türüdür.[9]
- Riba al-fadl, satış veya takas işleminde tahakkuk eden fazlalık. Belirli bir malın eşit olmayan miktarlarının veya niteliklerinin eşzamanlı değişimini (herhangi bir ertelenmiş/gecikmiş ödemeyi içermeyen) içeren riba.
Yine başka bir kaynak (Malezya İslami Bankacılık ve Finans Enstitüsü ve Aznan Hasan'ın Tekafül Temel Sınavı hazırlığı), her biri iki alt kümeye sahip iki tür ribayı açıklamaktadır.[10]
| Riba Çeşitleri | Tanımı | Ribanın alt türleri | Tanımı |
|---|---|---|---|
| Riba Duyun | Anapara tutarının üzerinde ayni veya nakdi ödünç verilen paranın haksız yere artırılması. | Riba Qard | Kredinin anapara tutarı üzerindeki faiz, sözleşme noktasında kararlaştırılır. |
| Riba Jahiliyyah | Borçluya geç ödeme veya finansal krediyi geri ödememe nedeniyle uygulanan artış | ||
| Riba Buyu` | Aynı türden ve aynı esasa sahip belirli emtiaların (altın, gümüş, hurma vb.) eşit olmayan bir şekilde değiş tokuş edildiği ticaret ve takas işlemlerinde ortaya çıkar. | Riba Fadl | Miktar/miktar eşitsizliği nedeniyle |
| Riba Nasi`ah | Teslimat süresinin uzatılmasından dolayı |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Bakara Suresi 275. Ayet Tefsiri - Diyanet İşleri BaşKanlığı". kuran.diyanet.gov.tr. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ Eisenberg, David (22 Mart 2012). Islamic Finance: Law and Practice (İngilizce). OUP Oxford. ISBN 978-0-19-163089-7.
- ^ "What Is Riba in Islam, and Why Is It Forbidden?". Investopedia (İngilizce). 27 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ Inc, IBP (25 Mart 2015). Investment Laws in Muslim Countries Handbook Volume 1 Investment Laws, Regulations and Opportunities in Selected Countries (İngilizce). Lulu.com. ISBN 978-1-4330-2397-2.
- ^ a b c "6 Hadis". 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ "The article". meea.sites.luc.edu. 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ Yazici, Abdurrahman. "İslam Hukukunda Kelale: Öz ve Üvey Kardeşlerin Fürû ve Usûl Hısımlarla Mirasçılığı (Kalalah in Islamic Inheritance: Heirship of Siblings)".
- ^ Ariff, Mohamed; Iqbal, Munawar (1 Ocak 2011). The Foundations of Islamic Banking: Theory, Practice and Education (İngilizce). Edward Elgar Publishing. ISBN 978-1-84980-793-7.
- ^ Riba and Its Prohibition in Islam (PDF) (İngilizce). s. 3. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023.
- ^ "-". www.takafuleexam.com. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.