Requiem (Mozart)
 | Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Ekim 2022) |
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ekim 2015) |
| |
| Sanatçı | Mozart |
|---|---|
| Yıl | 1791 |
| Tür | Müzik |
Requiem Re Minör (KV 626), Wolfgang Amadeus Mozart'ın (1756–1791) bestelediği bir cenaze töreni müziği. Mozart, Requiem'in bir kısmını 1791'in sonlarında Viyana'da yazdı ama eseri tamamlayamadan, aynı yılın 5 Aralık'ında öldü. Eser, Franz Xaver Süssmayr tarafından 1792'de tamamlanarak Kont Franz von Walsegg'e sunuldu. Walsegg, karısının 14 Şubat'taki ölüm yıl dönümünde düzenlenecek törende çalınmak üzere eseri sipariş etmişti.
Walsegg muhtemelen Requiem'i kendi bestesi olarak sunacaktı, zira sipariş ettiği başka eserleri bu şekilde kullandığı biliniyordu. Ancak Mozart'ın dul eşi Constanze, eserin kamu yararına düzenlenen bir konserde çalınmasını sağlayarak bu planı bozdu. Siparişin veren kişinin kimliğini açıklamaması, Mozart'ın bu eseri kendi cenazesi için bestelediğine inanması gibi iddialar da Constanze'ye aittir.
Süssmayr versiyonuna ek olarak, 20. yüzyılda çeşitli müzikologlar da Requiem'in farklı versiyonlarını bestelediler.
Hazırlanması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ölümünden birkaç yıl önceden itibaren Mozart'in bestelediği eserler genellikle kilise müziğine odaklı olmuştu. 1787 yılından 1791 yılına kadar özel bir tür kilise müziği bestesi olan birkaç "Kyrie" yazmıştı.[1] Kilise müziği alanında kendine bir besteci olarak yer edinmek için, Mozart 1791 yılının Nisan ayında San Stefan kilisesinin müzik yöneticisi Leopold Hoffman'in onun yanında yardımcı olarak çalışması gerektiği söylenmektedir. Bu kilisede prensip olarak belirli bir ücret verilememesine rağmen, Mozart bu gorevde iken 2000 qulden (altın/gümüş) tutarında bir gelir elde etti.[2] Bu kadar yüksek efektif gelir getirmis olan bu görev o zamana göre çok karlı bir iş sayılırdı. 1791 yılının Haziran ayında Mozart İsa peygambere adanmış "Ave verum corpus" motetini (sözle okunan müzik halinde olan eserlerdir) bitirdi. Bu eserin gayet başarılı olarak icra edilmesi ona kilise tarafından daha fazla siparişlerin verilmesinin baş nedeni oldu.
1791 yıllarında Kont Franz Walsegg'in temsilcilerinin verdiği siparişler için Mozart'a Requiem'i yazmasından önce, üzerinde anlaşılan bedelin yarısı peşin olarak önceden ödendi. Mozart, bu eserde sürekli çalıştırdığı metin biçimini kullanarak, "qradual" ve "traktüs"'un çok popüler olmasına avantaj verdi. Belki o bu şekilde işleyişini Michael Iohann Haydn'in "Do Bemol Requiem"'in kuruluşundan almıştı. Mozart, Haydn'in "Requiem"ini ilk kez on beş yaşındayken duymuştu.[3]
Requiem üzerinde çalıştığı dönemde Mozart ağır hastalandı. 5 Aralık 1791'de ölümüne kadar besteci eserin açılışı olan "İntroit (Requiem aeternam)" bölümünü, aynı zamanda tüm orkestra ve vokal bölümlerini yazabilmişti. Açılış bölümünün ardından gelen "Kyrie" ve "Dies irae" sekuensinin önemli bölümünü ("Dies irae" ile "Confutatis" arasinda bulunan bölümleri) sadece vokal okunuşunu ve seslerin başlarını kaydetmişti. Ayrıca bazı temel olan orkestra partilerini (trombonların "Tuba mirum" unu, birinci yerde duran notalarının seslerini) kısaca kaydetmişti. "Lacrimosa"'nın son bölümü sekiz Taktik sonra kesilmişti ve eksik kalmıştı. 1960 yılında bu boşluğu doldurmak için "Lacrimosa" dan sonra "Amin fugası" arttırıldı. Sonraki gelen "Offertörium"'un iki cümlesini, "Domine Jesus Christe" ve "Hostias" i ise yeniden vokal bölümleri üzere yazılmış ve "continuo" bölümünde hazırlanmıştı (o bölüme eklenmişti). "Sanctus Benedictus", "Agnus Dei" ve "Communio" bölümleri ise tamamen yazılmamıştır.[4]
Mozart'ın karısı Constanze Mozart bu bitmemiş bestesinden dolayı, sipariş verildigi zaman kocasına peşin olarak ödenmiş yarı bedeli geri ödemek istemiyordu. Bu nedenle Eşi, Mozart'ın kendi öğrencilerine eseri bitirmek için başvurdu. Bunlardan biri tarafından bitirilen ve tamamlanmış görünen eser sipariş edene devredilebilecek ve anlaşılan bedelin geri kalan kısmı da alınabilecekti.
Onun ilk başvurduğu kişi Joseph Eybler oldu. Joseph Eyble, "Dies Irae" den "Lacrimosa"'ya kadar olan bölümlerin enstrümanlaştırması üzerinde çalışmalar yaptı. Ama belirsiz nedenlerle bu işi bitirmeyip yarıda bıraktı. Ama kendi yaptığı eklentileri Mozart'ın el yazısı partitür notaları metnine yazmıştı. Bu kez iş Mozart'ın öğrencilerinden diğer biri olan genç besteci Franz Xaver Süssmayr'a devredildi. O enstrümanlaştırma işini Eybler'in tamamladığı kısım üzerinde kurdu. Süssmayr bunlara orkestra ekledi ve "Offerotium" bölümünü tamamladı. "Lacrimosa"'ni tamamladıktan sonra, Süssmayr eserde olan eksik "Sanctus", "Benedictus" ve "Agnus Dei" bölümlerini de besteledi. En sonra Mozart'ın iki açılış sahnesini alıp "Communio (Lux aeterna)" bölümüne tekrarlanmış halde ekleyerek onları "Lux aeterna"'nin metni ile birleştirdi. "Kyrie" bölümünü oluşturan trombonların ve timpanilerın bestelerinin Süssmayr tarafından işlenmesi bugün hala tartışmalıdır.[5]
"Kyrie" bölümünün ek yapılıp tamamlanması ve Eybler'in enstrümanlaşması Mozart'ın bu partitür notaları metnine ekleyen Süssmayr sonra bunları ve eserin kalan bölümlerini yeni kağıda aktararak kendi fikirleri ekleyerek bitirdi. Böylece iki değişik nota partitür metni meydana geldi. Birinci metin, Mozart'ın kendi eliyle yazdığı iş partitürü, Eybler'in buna ek yaptığı enstrümanlaştırma ve Süssmayr'in bunları kullanıp geliştirmesi ile ortaya çıktı. İkinci partitür metni ise Süssmayr tarafından ikinci etapta yeni kağıta kopyalanıp tamamlanmış olan ek metinden oluştu. 1792 yılında Süssmayr bu ikinci versiyona Mozart'ın sahte bir imzasını ekledi ve eseri sipariş veren Kont Walsegg'in temsilcilerinden birine verdi. Ana yazmalar, özellikle "son notalar" ve "işlenmiş kağıtlar", 1830 - 1840 yılları arasında Viyana Kütüphanesi'nde (günümüzdeki Avusturya Milli Kütüphanesi) teslim edilmiştir.
Eybler'in eser üzerinde tamamladığı ekler üzerine başka bestecilerin de katkı yapmış olduğu ve onların katkılarının da Süssmayr tarafından kullanıldığı çok muhtemeldir. En azından o biliniyor ki Maksimillian Stadler "Domine Jesu" partitürasının enstrümanlaştırılması üzerinde çalışmıştı. "Kyrie" de bulunan yan çalınan "yan vokal" (colla parte) sesleri de ayrıca, diğer bir besteci olan Leopold Novak (Mozart'ın yeni Requiemini baskı ettiren) tarafından işlenmiştir.[6]
Müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]
Eser dört vokal solist (soprano, alto, tenor ve bas), dört bölümlü hordan ve küçük klasik orkestra tarafından tasarlanmıştır. Bu orkestra kendisi de iki bas kornolarda, iki fagotlardan, iki trübadan, üç trombon, üç timpaniden, kablolu orkestra ve başlı organdan ibaret idi. Ana dikkat çeken noktalardan biri eserin orkestralaştırılmasında bir tane de tahta nefesli alet kullanımı tercih edilmemesidir. Orkestranın sesi buna göre de esasen baş üzerinde konroların sayesinde koyu ton ile belirlenir. Öyle ki karanlık transparenslik meydana gelerek, siyah atmosfer yayılıyor.[7]
Mozart'ın Requiem'inde ön bölümde dörtlü vokal partiler yer alır fakat kısa olmakla sırf enstrümantal bölümler de vardır. Orkestra çok zaman hizmet edici işlev gösteriyor. Hatta vokal Solistleri de koronun arkasına saklanarak bir topluluk gibi ("Tüba mirum" dan başka) kullanılır. Arıyalar ve diğer kutsal müziklerde işlenilen virutoz sesler bu orkestra yoktur. En azından hor biraz da olsa parlak ve önemli katkıda bulunur.
Yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Requiem'in Sussmayr tarafından hazırlanmış partitürü dört bölümden oluşur:
- I. introitus: Requiem aeternam[8] (Koro ve Solo Soprano)
- II. Kyrie eleison (Koro + Solo Soprano)
- III. Sequentia
- IV. Offertörium:
- Domine Jesu Christe (Solo kuartet ile birlikte Koro)
- Versus: Hostias et preces (Koro)
- V. Sanctus:
- Sanctus Dominüs Deus Sabaoth (Koro)
- Benedictus (Solo dörtlü- sonra Koro)
- VI. Agnus Dei (Koro)
- VII. Communio:
- Lux aeterna (Koro + Solo Soprano)
Tanıtılması
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk Çalınışı
[değiştir | kaynağı değiştir].JPG)
Bazı kaynaklarda eserin tamamlanmadan önce 10 Aralık 1791 yılında Mozart'ın başka bir küçük eseri ile ("Exequien"), Emmanuel Şikaneder'in yönetimi altında olan Viyana'daki Michael kilisesinde çalacağını bildirmiştir. Kilisenin önünde bu olayın anısına plaket de koyulmuştur. Fakat eser tam hazır olmadığından onun giriş bölümünün ilk iki cümlesi, "Introit" ve "Kyrie" bölümleri seslendirmiştir. Ama bu parçalar hangi ensturumanlarla çalındığı bilinmiyor.
Eserin tam versiyonunun galası 2 Ocak 1773 yılında, Viyana'da, Restore salonunda gerçekleştirildi. Bu gala konseri Gottfried van Svieten tarafından Constanze Mozart ve onun çocukları için düzenlenmiştir. Eser bu konserde, Constanze Mozart ve Süssmayrın kopyaları temelinde seslendirilmiş. Bu galada, eseri sipariş veren Kont Valsegin bilgisi olmadan gerçekleştirirler. Fakat eserin galasını geçirmek hakkı Valsegin'e aitti.
14 Aralık 1793 yılında eser ilk kez, yazıldığı amaçla (Kont Valsegin karısının ölümüne göre), Viyana'da, Ştift kilisesinde seslendirildi. Siparişi veren, esere dirijorluq ederek kendi adını (anonim olarak) bir partituranın yazarı olarak vermişti. Analize göre o sipariş verdiği başka eserlerle de böyle yapmıştı.[9] Eserin diğer performansı 1794 yılında, 14 Şubat'ta Kont Valsegin karısının ölümünün üçüncü gününde o zaman Valsegin ait olan, bugünkü Şottvayna ait, Patronat kilisesinde baş tutmuştur.
Viyana'dan sonra eser, 20 Nisan, 1796 yılında Leipzig de bulunan Giyim evinde (İohann Gotfridin drijorluğu ile) seslendiriliyor ve böylece eserin şöhreti tüm Avrupa veya yayılıyor. Bir saatlik Requiemden ek, Mozart'ın başka iki eseri de bu konserde iki interpret - Constanze Mozart (vokal) ve Auqust Eberhard Müller (organ) - tarafından seslendirilmiş. Müller sonraları bu partituranın yazdırma sırasında editör olarak da çalışmıştır.
Yazmaların Mozart'ın Requiem'ine dönüşmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mozart'ın ilk biyografisinde (1798 yılında Franz Xaver Niemetschek tarafından yazılmıştır) bu Requiem özel bir şekilde kutlandı. Partituranın karakterleri ve anonim sipariş de bu biyografide yerini aldı.
Yayıncılık firması "Breitkopf & Hertel", 1799 yılında Mozart'ın mirası ve Requiem'in yayınına göre Constanze Mozart ile pazarlık yapar. Mozart'ın mirası ile ilgili görüşmeler baş tutmasa da, Requiem'in yayını ile ilgili rıza alındı (Constanze Mozart bu eserin haklarına sahip olmadığı için çabuk kabul). Partituranın bir bölümü artık bu firmada vardı. Fakat firma eserin hukuki statüsünü belirlemek, telif ve müzik hakkında ayrıntılı bilgi almak için Mozart'ın karısı ile uzun süren görüşmeler yapıyor ve eşi Constanze'den eserin diğer notalarını talep ediyorlar. Constanze Mozart "Breitkopf & HARTEL" firmasına partituranın kalan bölümlerini de gönderir ve sorular ve kayıtlarla ilgili Süssmayr'a müracaat etmeleri bildirir. Gerçekten de, Süssmayr kendi mektuplarının birinde, 1800 yılının Şubat ayında, Rekviyemin onun sayesinde yazılmasını anlatıyor. Ama bu halin üstüne düşmeyerek, onun adının çekilmesi hakkında hiçbir gerektirmez. Yakında bundan sonra, "Breitkopf & Hertel" firması eseri yayın yaptığınızda yazarın adını sadece Mozart gibi göstererek eseri tüm dünyaya yaymıştır.
Firmanın gazetelerde yayılmış reklamları Kont Walsegg'in de dikkatini çekiyor. Böylece kont, Mozart'ın karısı Constanze'ye karşı talepler ileri sürüyor. Bu taleplere göre, Süssmayr hukuki yolla çalışarak, kendi yazılarını Mozart'ın yazılarından ayırır. Bununla eserin yazılmasında onun da adı, yazarlardan biri olarak kutlanmaya başlar.
Hukuki sorunlar sebebiyle eser birkaç bölüme bölünmüştü, Requiem tek bir eser olarak Mozart'ın adına kabul edildi.
Diskografi Ses kayıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Solistler | Koro ve Orkestra | Orkestra Şefi | Marka |
|---|---|---|---|---|
| 1950 | Herva Nelli, Nan Merriman, Jan Peerce, Norman Scott | Robert Shaw Chorale, NBC Senfoni Orkestrası |
Arturo Toscanini | RCA Victor |
| 1956 | Irmgard Seefried, Jennie Tourel, Leopold Simoneau, William Warfield | Westminster Korosu, New York Filarmoni Orkestrası |
Bruno Walter | CBS |
| 1964 | Boston Senfoni Orkestrası | Erich Leinsdorf | RCA[10] | |
| 1971 | Edith Mathis, Julia Hamari, Wiesław Ochman, Karl Ridderbusch | Viyana Filarmoni Orkestrası | Karl Bohm | Deutsche Grammophon |
| 1981 | Rachel Yakar, Ortun Wenkel, Kurt Equiluz, Robert Holl | Concentus Musicus Wien | Nikolaus Harnoncourt | TELDEC |
| 1985 | Kathleen Battle, Ann Murray, David Rendall, Matti Salminen | Paris Opera Orkestrası ve Korosu. | Daniel Barenboim | EMI Classıcs |
| 1986 | Ingrid Schmithüsen, Catherine Patriasz, Neil Mackie, Matthias Hölle | La Petite Bande, Nederlands Kamerkoor | Sigiswald Kuijken | Accent |
| 1987 | Anna Tomowa-Sintow, Helga Müller Molinarı, Vinson Cole, Paata Burchuladze | Viyana Filarmoni Orkestrası | Herbert von Karajan | Deutsche Grammophon |
| 1990 | Felicia Philip, Carmen Oprisanu, Ionel Voineag, Gheorghe Rosu | Orchestre symphonique et le chϟr de philharmonique George Enescu | Cristian Mandeal | Electrecord |
| 1991 | Barbara Bonney, Anne Sofie Von Otter, Antony Rolfe Johnson, Alaistar Mills | John Elliott Gardiner | ||
| 2003 | Christine Schäfer, Bernarda Fink, Kurt Streit, Gerald Finley | Concentus Musicus Wein | Nikolaus Harnoncourt | EMI Deutsche Harmonia Mundi |
Dinle
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dinlemekte problem mi yaşıyorsunuz? Medya yardımı sayfasına göz atın.
| I. Introitus | |
| Westminster Korosu, New York Filarmoni Orkestrası. Şef: Bruno Walter. (1956) | |
| II. Kyrie | |
| Westminster Korosu, New York Filarmoni Orkestrası. Şef: Bruno Walter. (1956) | |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ vgl. Wolff 2003, S. 41
- ^ Pressburger Zeitung vom 22. Mai 1791, zıtiert nach Wolff 2003, S. 120 (Almanca)
- ^ „Wolfgang Amadeus Mozart, der bei der Salzburger Uraufführung im Orchester mitwirkte, war von dem Werk beeindruckt und nahm eş sich später − wie einiğe offenkundiğe Anklänge zeigen – für sein eigenes Requiem zum Vorbild“ (Angela Pachovsky, in: Silke Leopold/Ulrich Scheideler (Hg.): Oratorienführer, Bärenreiter: Kassel 2000, S. 331 (Almanca).
- ^ Korten 1999, S. 104
- ^ Vgl. den Kritischen Bericht der neuen Mozart-Ausgabe, wo eher ein unbekannter Autor vermutet wird.
- ^ Michael Lorenz, „Freystädtler’s Supposed Copying in the Autograph of K. 626: A Case of Mistaken İdentity“, paper read at the MSA conference Mozart’s Choral Music: Composition, Contexts, Performance, Bloomington 2006; vgl. dazu auch den kritischen Bericht der Neuen Mozart-Ausgabe.
- ^ Peter Jost: Instrumentatıon – Geschichte und Wandel des Orchesterklangs, Bärenreiter, Kassel, ISBN 3-7618-1719-3, Seite 77 (Almanca)
- ^ Erklärung: Einzelne Buchstaben kennzeichnen die Tonart: klein geschrieben steht für Moll, und groß geschrieben für Dur (Almanca)
- ^ Vgl. den Augenzeugenbericht von Anton Herzog: Wahre und ausführliche Geschichte des Requiem von W. A. Mozart. Vom Entstehen desselben im Jahre 1791 bis zur gegenwärtigen Zeit 1839. Zitiert nach Wolff, S. 130–137.
- ^ http://www.npr.org/sections/deceptivecadence/2013/11/21/246551876/hear-what-happened-at-bostons-symphony-hall-after-jfks-assassination 1 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "19 Ocak 1964 yılında, John F. Kennedy suikastinden 2 ay sonra, Boston'da Holy Cross Katedrali'nde sivil ve dini bir anma töreni gerçekleştirildi. Bu olayın ardından başpiskopos ve Kennedy'nin yakın aile dostu Richard Cardinal Cushing, Mozart'ın "D Minor Requiem"'i ile bu önemli ayini bir araya getirdi".
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Mozartueum" websitesinde W. A. Mozart, "Requiem Mass" için açıklamalı Partitür Notaları3 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "IMSLP" Websitesinde Mozart Requiem Re-Minör K626 tüm eser ses kayıtı ve partitür notaları Requiem_K.626_ (Mozart,_Wolfgang_Amadeus)13 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "ChoralWiki" websitesinde "Requiem, KV 626 (Wolfgang Amadeus Mozart)" Ses metin ve notaları.[1]19 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- YouTube sitesinde Requiem - Mozart "Palau de La Musica Catalana, Barcelona" (1991) konser video kayiti .19 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim:18.6.2014)
