Realdo Colombo
Matteo Realdo Colombo (tahmini 1515 - 1559); İtalyan anatomist ve cerrah. Padova Üniversitesinde 1544 ve 1559 yılları arasında çalışmıştır. 1510-1515 yılları arasında pulmoner dolaşımın ilk ayrıntılı tariflemesini yapan bilim insanıdır.[1]
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Realdo Colombo İtalya'da Cremona'da doğmuştur. Bir eczacının oğluydu ve ilk eğitim yılları Milano'da geçti. Giovanni Antonio Lonigo'nun yanında tıp eğitimine başladı. Venedikte onunla geçen 7 yılın sonrasında Padova şehrine gelerek tıp eğitimine burada devam etti. Padova'ya geldiği yıllar çarpıcı bir dönemdi zira ünlü hekim Andreas Vesalius meşhur eseri De humani corporis fabrica libri septum'u yayınlamıştı.
Colombo 1541 yılında Vesalius'un asistanı oldu. Vesalius'un yayınlarını kritize ettiği için 1542 yılında arkadaşlıkları sona erdi. Pisa'da anatomi eğitimine devam etmesinin ardından 1548 yılında Roma'ya geçerek hayatının kalanını burada geçirdi.[2]
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]16. Yüzyılın ortalarında anatomik diseksiyon Paris'de ve kuzey İtalya'da oldukça popülerdi ve Colombo'da bu akımın içerisindeydi. Galen'in daha önce ortaya koyduğu anatomi çalışmalarını irdeleyen anatomistlerin olduğu ortamlarda yer aldı. Galen'in 1400 yıl boyunca tıbbı domine eden görüşleri Vesalius gibi Colombo tarafından da olduğu gibi kabul edilmedi ve direk gözlem amacı ile otopsi ve diseksiyonlara başvuruldu. Colombo'nun kitabı De re anatomica onun doğrudan kendi gözlemlerine dayanmakta ve 15 bölümden oluşmaktadır. 1559'da ölümünden hemen önce tamamlanan kitabın aslında dönemin ünlü ismi Michelangelo ile bitirilmesi planlanmış ancak Michelangelo'nun 5 yıl önce ölmesi nedeni ile bu işbirliği tamamlanamamıştır. Kitapta çizimlerin az olmasının nedeni de bu olarak görülmektedir.
Kitabın en önemli yanlarından biri Colombo'nun pulmoner dolaşım hakkındaki yüzlerce diseksiyona dayanan görüşlerini içermesidir. Colombo'nun pulmoner dolaşım açısından daha önce bu konuyla uğraşan iki isimden farklılıklar ortaya koyduğu muhakkaktır. Bu isimler 13. Yüzyılın ünlü Arap hekimi İbn al-Nafis ve İspanyol biyolog ve filozof Michael Servetusdur. Ibn Al-Nafis'in orijinal basılı çalışmasının günümüze ulaşmaması ve sadece bazı Arap manuskriptleri aracılığı ile bilgilere ulaşılması, Servetus'un kitabının tüm kopyalarının zamanında imha edilmiş olması nedeniyle Colombo'nun pulmomer dolaşım hakkındaki görüşleri ile birebir mukayese yapmak mümkün olmamaktadır. Galen'in M.S 175 yılında anatomi hakkında ayrıntılı çalışmasını tamamladığı zaman kan dolaşımında sağ ventrikülden sol ventriküle geçişi aradaki görünmez deliklere bağlamıştı. Vesalius ise bu konuda farklı görüşler dile getirmiş ve bunu genişleten Colombo kitabında dolaşımı kısaca şu şekilde tariflemişti;
“ Ventriküller arası septumun kan geçişinde önemli bir yere sahip olduğuna inanılmaktadır. Burada bir hata vardır. Kan pulmoner arter ile akciğere taşınmakta ve buradan hava ile beraber pulmoner ven ile kalbe gelmektedir.”
Colombo Galenik öğretideki pulmoner arter ve venin farklı miktarda kan ve hava (veya ruh) taşıdığı fikrini kabullenmemiştir. Kanın pulmoner arter vasıtası ile akciğer gittikten sonra hava ile harmanlandığını ve takiben sol ventriküle geldiğini açıklamıştır. Colombo'nun kitabı ve pulmoner sirkülasyon hakkıdaki açıklamaları 1628 yılında kan dolaşımı hakkında ayrıntılı bir kitap yayınlayan İngiliz hekim William Harvey'i de oldukça etkilemiştir. Harvey daha önce de Colombo'nun kitabını başka çalışmalarında da kullanmıştır.[1][2]
Bu öncü İtalyan anatomist 1559 yılında ölmüştür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Realdo Colombo". 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2021.
- ^ a b "Matteo Realdo Colombo (c. 1516-1559): the anatomist and surgeon". 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2021.
