İçeriğe atla

R (programlama dili)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
R
İlk çıkışıAğustos 1993
TasarımcıRoss Ihaka ve Robert Gentleman
GeliştiriciR Development Core Team
Kararlı sürüm4.4.1[1] (14 Haziran 2024 (4 ay önce) (2024-06-14))
EtkilendikleriS, Scheme
PlatformuÇapraz platform
LisansGNU Genel Kamu Lisansı
Web sitesiwww.r-project.org

R, istatistiksel hesaplama ve grafikler için yazılım ortamı olup aynı zamanda programlama dilidir. R Foundation tarafından desteklenen ve GNU Tasarısının parçası olan bir özgür yazılımdır. Yeni Zelanda Auckland Üniversitesinden Ross Ihaka ve Robert Gentleman tarafından ortaya çıkarılan[2] R, hâlihazırda R Geliştirme Çekirdek Ekibi tarafından geliştirilmektedir. S programlama diline benzeyen R, S'nin uyarlaması olarak değerlendirilebilir.

İstatistikî yazılım geliştirme için istatistikçiler arasında de fakto standart haline gelen R, istatistikî yazılım geliştirme ve veri analizi alanında kullanılmaktadır.[3]

R'nin kaynak kodları GNU Genel Kamu Lisansı altında olup değişik işletim sistemlerinde kullanılabilir durumdadır. R, komut satırı arayüzü kullanıyor olsa da değişik grafik kullanıcı arayüzleri de bulunmaktadır.

Özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
R diliyle yapılmış örnekler

R, çok geniş istatistiki (doğrusal ve doğrusal olmayan modelleme, klasik istatistik testleri, zaman serileri analizi, sınıflandırma, kümeleme ve diğer) ve grafik çizim teknikleri sunmaktadır. R de, S gibi tam anlamıyla programlama dili olarak tasarlanmış olup kullanıcıya yeni fonksiyonlar tanımlayarak ek özellikler geliştirme imkânı sunmaktadır. Bazı önemli farklılıklar olmasına rağmen S için yazılan kodlar aynen R'de de çalışır. R sisteminin büyük çoğunluğu aynı dille yazıldığından kullanıcının yapılan algoritmik seçimleri takip etmesi kolaylaşmaktadır. Yoğun hesaplamalar gerektiren görevler için C,C++ ve Fortran kodu çalışma zamanında bağlanıp çalıştırılabilmektedir. İleri düzey kullanıcılar R nesnelerinin manipülasyonu için C kodu yazabilirler.

R, kullanıcıların eklediği özel fonksiyonlar veya çok özel araştırma alanlarına ait paketlerle oldukça geliştirilebilirdir. S dilinin mirasından dolayı R, diğer birçok istatistiki hesaplama dilinden daha kuvvetli bir nesneye yönelik programlama kabiliyetine sahiptir.

R'nin bir diğer güçlü yönü matematiksel sembolleri de içeren yayın kalitesinde grafikler çizebilen grafik imkânlarıdır. R'nin ister çevrimiçi ister baskı amaçlı kullanılabilen çok geniş içerikli LaTeX benzeri belgelendirme imkânı vardır.

Örnekler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu örnekler dilin temel kurallarını ve komut satırının kullanımını göstermektedir.

byplot.lm() fonksiyonu ile oluşturulmuş grafik. Özellikler arasında sol altta göründüğü gibi eksen etiketlerinde matematiksel notasyon kullanımı da vardır.
> x <- c(1,2,3,4,5,6) # x sıralı 6'lısı oluştur
> y <- x^2 # y x'in elemanlarının karelerinden oluşsun
> mean(y) # y'nin aritmerik ortalaması
[1] 15.16667
> var(y) # Örnek varyansını hesapla
[1] 178.966
> summary(lm(y ~ x)) # y'nin x'e bağımlı doğrusal regresyon modeli
Call:
lm(formula = y ~ x)
Residuals:
1 2 3 4 5 6
3.3333 -0.6667 -2.6667 -2.6667 -0.6667 3.3333
Coefficients:
Estimate Std. Error t value Pr(>|t|)
(Intercept) -9.3333 2.8441 -3.282 0.030453 *
x 7.0000 0.7303 9.585 0.000662 ***
---
Signif. codes: 0 ‘***’ 0.001 ‘**’ 0.01 ‘*’ 0.05 ‘.’ 0.1 ‘ ’ 1
Residual standard error: 3.055 on 4 degrees of freedom
Multiple R-squared: 0.9583, Adjusted R-squared: 0.9478
F-statistic: 91.88 on 1 and 4 DF, p-value: 0.000662
> par(mfrow=c(2, 2)) # 2x2 lik çizim alanı oluştur
> plot(lm(y ~ x)) # Regresyon modelinin tanısal grafikleri

Paketler

[değiştir | kaynağı değiştir]

R'nin yetenekleri kullanıcılarca eklenen paketlerle geliştirilmektedir. Bu paketler belli uzmanlık alanlarıyla ilgili teknikler, gelişmiş grafik özellikleri, birçok harici dosya biçimini okuma/yazma yeteneği (SPSS, Matlab, Excel, MySQL bağlantıları vb.) gibi birçok özelliği R'ye kazandırmaktadır. R'nin standart kurulumunda temel paketler bulunuyor olsa da 2000[4]'den çok paket CRAN'den (Geniş Kapsamlı R Yazılım Ağı) erişilebilirdir.

Grafik kullanıcı arayüzleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

R'nin ticari sürümleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

R'nin destek ve hizmet imkânları içeren değişik ticari ve kurumsal sürümleri bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "[Rd] R 4.4.1 is released". Erişim tarihi: 1 Ekim 2024. 
  2. ^ "Robert Gentleman ana sayfası". 23 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2010. 
  3. ^ Using the R Statistical Computing Environment to Teach Social Statistics Courses [Üniversitelerde Sosyal Bilimlerde İstatistik Öğretimi için R İstatistiki Hesaplama Ortamını Kullanmak] (PDF), 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi 
  4. ^ Henrik Bengtsson, Milestone: 2000 packages on CRAN, 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Şubat 2010 
  5. ^ Basın Açıklaması, "Intel Capital Makes Series A Investment in REvolution Computing" 9 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikikitap
Vikikitap
Vikikitapta bu konu hakkında daha fazla bilgi var:
Wikimedia Commons'ta GNU R ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=R_(programlama_dili)&oldid=33923423" sayfasından alınmıştır