Potasyum dikromat

Potasyum dikromat, K
2Cr
2O
7, çeşitli laboratuvar ve endüstriyel uygulamalarda en yaygın olarak oksitleyici madde olarak kullanılan yaygın bir inorganik kimyasal reaktiftir. Tüm altı değerlikli krom bileşiklerinde olduğu gibi sağlığa akut ve kronik olarak zararlıdır. Çok parlak, kırmızı-turuncu renge sahip kristal iyonik bir katıdır. Bu tuz, endüstriyel açıdan daha uygun olan sodyum dikromat tuzunun aksine, nemden arındırılmadığı için laboratuvarlarda popülerdir.^[1]

Üretimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Potasyum dikromat genellikle potasyum klorürün sodyum dikromat ile tepkimesiyle hazırlanır. Alternatif olarak, kromit cevherinin potasyum hidroksit ile kavrulmasıyla potasyum kromattan da elde edilebilir. Suda çözünür ve çözünme sürecinde iyonize olur:

K₂Cr₂O₇ → 2 K⁺ + Cr₂O2-7

Cr₂O2-7 + H₂O ⇌ 2 CrO2-4 + 2 H⁺

Tepkimeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Potasyum dikromat, organik kimyada yaygın kullanılan oksitleyici bir maddedir ve potasyum permanganattan daha hafiftir. Alkolleri oksitlemek için kullanılır. Birincil alkolleri aldehitlere ve daha zorlayıcı koşullar altında karboksilik asitlere dönüştürür. Bunun tersine, potasyum permanganat tek ürün olarak karboksilik asitleri verme eğilimindedir. İkincil alkoller ketonlara dönüştürülür. Örneğin mention, mentolün asitleştirilmiş dikromat ile oksidasyonu yoluyla hazırlanabilir.^[2] Üçüncül alkoller oksitlenemez.

Sulu bir çözeltide sergilenen renk değişimi, aldehitlerin ketonlardan ayırt edilmesini test etmek için kullanılabilir. Aldehitler dikromatın +6'dan +3'e indirgenmesini sağlar ve rengi turuncudan yeşile değiştirir. Bu renk değişikliği, aldehitin karşılık gelen karboksilik asite oksitlenmesi nedeniyle ortaya çıkar. Bir keton daha fazla oksitlenemeyeceği için böyle bir değişiklik göstermeyecektir ve dolayısıyla çözelti turuncu kalacaktır.

Güçlü bir şekilde ısıtıldığında oksijenin ortaya çıkmasıyla ayrışır:

4 K₂Cr₂O₇ → 4 K₂CrO₄ + 2 Cr₂O₃ + 3 O₂

Kullanımları[değiştir | kaynağı değiştir]

Endüstriyel olarak sodyum tuzu baskın olduğundan potasyum dikromatın yalnız birkaç önemli uygulaması vardır. Ana kullanım alanı deri tabaklamada kullanılan potasyum krom şapının öncüsüdür.^[1]^[3]

Doğal varlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Potasyum dikromat, nadir mineral lópezit olarak doğal olarak oluşur. Yalnızca Şili'nin Atacama çölündeki nitrat yataklarında ve Güney Afrika'nın Bushveld magmatik kompleksinde vug dolguları olarak rapor edilmiştir.^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Gerd Anger, Jost Halstenberg, Klaus Hochgeschwender, Christoph Scherhag, Ulrich Korallus, Herbert Knopf, Peter Schmidt, Manfred Ohlinger, "Chromium Compounds" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2005. DOI:10.1002/14356007.a07_067
^ Organic Syntheses http://www.orgsyn.org/demo.aspx?prep=cv1p0340. Eksik ya da boş |başlık= (yardım); Collective Volume, 1, s. 340
^ M. Saha; C. R. Srinivas; S. D. Shenoy; C. Balachandran (May 1993). "Footwear dermatitis". Contact Dermatitis. 28 (5). ss. 260-264. doi:10.1111/j.1600-0536.1993.tb03428.x. PMID 8365123.
^ "Lópezite: Lópezite mineral information and data".

[Ullmann-1] Gerd Anger, Jost Halstenberg, Klaus Hochgeschwender, Christoph Scherhag, Ulrich Korallus, Herbert Knopf, Peter Schmidt, Manfred Ohlinger, "Chromium Compounds" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2005. DOI:10.1002/14356007.a07_067

[2] Organic Syntheses http://www.orgsyn.org/demo.aspx?prep=cv1p0340. Eksik ya da boş |başlık= (yardım); Collective Volume, 1, s. 340

[3] M. Saha; C. R. Srinivas; S. D. Shenoy; C. Balachandran (May 1993). "Footwear dermatitis". Contact Dermatitis. 28 (5). ss. 260-264. doi:10.1111/j.1600-0536.1993.tb03428.x. PMID 8365123.

[4] "Lópezite: Lópezite mineral information and data".

[1]

[2]

[3]

[4]