Piramit sistemi
Piramit sistemi, piramit şeması veya halk arasındaki ismiyle saadet zinciri, sisteme katılan bir üyenin başka bir üyeyi sisteme dahil ederek sadece para üzerinden para kazanması şekline dayalı, ortada ürün veya hizmet bulundurmayan bir iş modelidir. Sisteme alınacak sonsuz sayıda insan olmaması, sisteme önceden katılanların hep daha çok kazanması ve sisteme sonradan katılanların çoğu kez mağdur olması sebebiyle piramit sistemi birçok ülkede yasa dışıdır.
Klasik çok katlı pazarlama (multi level marketing) sisteminin devşirilmiş bir modeli olarak da adlandırılabilir. Ağ pazarlama veya MLM'nin aksine ortada bir ürün veya hizmet bulunmamaktadır. Tamamen para ile para kazanma metodu üzerine kurulmuştur. Ortada somut/resmi bir ürün bulunmaz. Bazı piramit sistemleri kendini yasal gösterebilmek için ortaya göstermelik bir ürünün satışıyla sisteme üye katmaya çalışabilir.
Para kazanma ve sistem
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu sistemlerde mutlaka bir katılım ücreti bulunmaktadır. Bu katılım ücretleri belli bir havuzda birikerek daha sonra hak sahiplerine bulundukları pozisyonlara göre dağıtılır.
Üçgen şeklinde oluşturulan bu sisteme, üçgenin alt sağ veya sol köşesinden giriş yapılır. Bir kişi bu köşeden giriş yaptığında önündeki herkesin bir kademe ileri gitmesini sağlar. Böylelikle üçgene daha önce girmiş ve köşesine gelmiş olan kişi, bir üst kademeye çıkarak piramidin yöneticileri tarafından belirlenen miktardaki parayı, belirlenen periyotlar aralığı ile kazanmaya başlar. Üye, her kademe atladığında havuzdaki paradan daha fazla para almaya hak kazanır ve piramidin en üst tepesine çıktığında ise en yüksek hakkı alır ve piramitten çıkar.
Genel olarak bu sisteme üye bulma işi ya kurucular ya da üyeler tarafından devam ettirilir ve her üye sistem içerisindeki yerini, ilerleme aşamalarını mutlaka birebir görebilmelidir.
Türkiye'deki piramit sistemler
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de Titan saadet zinciri isimli bir piramit sistemi kurulmuştur. Bu sistem üyelerinin şikayeti üzerine devlet tarafından tamamen yasaklanmıştır. 1998'de Titan Saadet Zinciri'ni kuran kişi Kenan Şeranoğlu ve Ahmet Hakan Baz tutuklanarak hapis cezasına çarptırılmış[1] ve 2008 yılında serbest bırakılmıştır.[2]
Bu sisteme üye olanlar önemli düzeyde para kazanmışlardır ancak hiçbirisi vadedilen kazancı elde edememişlerdir. Bunun sebebi sistemi başka kimsenin görememesi üzerine kuran Kenan Şeranoğlu'nun, kendisi ve 7 arkadaşını piramitten hiç çıkarmamasıdır. Dolayısı ile örneğin; 3 kademede olması gereken kişi 2 kademeye ancak ulaşmıştır ve hiçbir zaman piramidin tepesine ulaşamayarak piramitten çıkarılmıştır.[3]
Hong Kong merkezli olan Mega Holdings'in Ağustos 2011'de kurulmasıyla Türkiye'deki piramit sistemlerin kendini Ağ pazarlama (network marketing) şeklinde göstererek ve kişisel gelişim uzmanlarının da yer aldığı seminerler ve konferanslar ile girişimcilik eğitimleri de yaparak Titan'ın aksine ortaya sanal da olsa somut bir ürün koymasıyla dışarıdan yasal olarak gözüken bir organizasyon hâline getirdiği iddia edilse de, klasik bir piramit sistemi şeklinde faaliyet göstermiştir.[3][4][5]
Yasallık
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](/wiki/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor with: Ocak 2014. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Dünyada birçok ülkede yasal olan bu sistem; Arnavutluk, Avustralya, Avusturya, Brezilya, Kanada, Çin, Kolombiya, Danimarka, Dominik Cumhuriyeti, Estonya, Fransa, Almanya, Hong Kong, Macaristan, İzlanda, İran, İtalya, Japonya, Malezya, Meksika, Nepal, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Filipinler, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Güney Afrika, İspanya, Sri Lanka, İsveç, İsviçre, Tayvan, Tayland, Hindistan, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yasaktır.
Türkiye'de de Piramit satış sistemleri 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 80 inci maddesinde düzenlenmiş ve yasaklanmıştır.[6]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]İlgili Kitaplar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Erdinç Tekbaş ' 'Ticari Cemaatler: Kapitalizm Dininin Para Tarikatları mı?' ', 2011, Seçkin Yayıncılık
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ünaydın, Olga (16 Haziran 1998). "Titancılara 25 yıl". Hurriyet.com.tr. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2014.
- ^ "Titancılar afla hapisten 15 yıl erken çıktı". ntvmsnbc.com. 5 Şubat 2008. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2014.
- ^ a b "Titan skandalını hatırlatan yeni nesil saadet zinciri". Hurriyet.com.tr. 6 Ocak 2014. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. WebCite®[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Zengin Etme Vaadinde Bulunan Holdinge Soruşturma Açıldı". Haberler.com. 19 Mart 2015. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2015.
- ^ "Hayal satan zincirden 50 polis çıktı". Aksam.com.tr. 24 Ekim 2015. 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. WebCite®[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014.
