Pierre Martin de La Martinière
_CIPB1084.jpg)
Pierre Martin de La Martinière (14 Şubat 1634[1][2] – y.1676[2] veya y.1690[1][3]) bir Fransız[4] doktor, cerrah ve kaşifti.[1][2]
Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]La Martinière, Rouen'de doğdu. Dokuz yaşında babasız kaldı. Annesiyle arası pek iyi olmadığından anneannesini bulmak için o sırada ikamet ettiği Lyon'dan, ardından Savoy ve Cenevre'den ayrıldı.[2]
On yaşında, babasının eski bir arkadaşı, bir alay komutanı olan Henri De Harcourt ile tanıştı. Kont ona acıdı (yetim olduğu için) ve bu yüzden onu savaş alanlarında cerrah asistanı olarak tuttu. La Martinière böylece Otuz Yıl Savaşlarının çeşitli seferlerine katıldı. Bu süre zarfında üstadından hem teorik hem de pratik tıp eğitimi aldı.[2]
Tutsaklık ve ileri çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yetimlik, La Martinière'in çocukluğunda olan tek iniş çıkış değildi. On iki yaşında Berberi korsanları tarafından tutsak alındı. Sonunda on altı yaşında Malta Şövalyeleri tarafından özgürlüğüne kavuşturuldu.[2] Bu deneyimin ayrıntılarından 1674'te yayınladığı "L'Heureux esclave, ou Relation des aventures du sieur de La Martinière" adlı bir kitap yazdı.
La Martinière daha sonra İtalya'daki tıp eğitimine Napoli'deki Ospedale degli Incurabili'de (Çaresizler Hastanesi) ve Roma'da tedavisi olmayan hastalar için St James Hastanesi'nde çalışarak devam etti ve kusursuzlaştırdı.[2]
Sonraki yaşam ve kuzeye yolculuk
[değiştir | kaynağı değiştir]1664'te La Martinière Paris'e yerleşti ve ona başkentte çalışma hakkı veren bir unvan olan "Kraliyet Sarayının kimya hekimi" oldu.[5]
1670'de (bu tarih tartışmalıdır), La Martinière, Danimarka Kuzey Ticaret Şirketi'nin, Danimarkalı Frederick III tarafından satış hakkı verildikten sonra, kuzeydeki yerli halklarla sürdürülebilecek ticaret türünü belirlemek amacıyla kuzey topraklarına bir keşif seferi yapacağı zamanKopenhag'da bulunuyordu. Bu nedenle kral, şirkete ait üç ticaret gemisinden oluşan bir filo donatmıştı.[3] La Martinière, bir arkadaşının yardımıyla bu gemilerden birine cerrah olarak kaydolur ve böylece Norveç, Lapland, kuzey Rusya, Novaya Zemlya, Grönland ve İzlanda kıyılarında beş aylık bir süre için dolaşma fırsatı buldu.[3][5] Seferin bir anlatısı daha sonra kendisi tarafından 1671'de Paris'te yayınlandı. Avrupa'nın Arktik kıyılarını betimleyen bir Fransız tarafından yazılan yayınlanmış ilk yolculuk raporudur.[5]
Kariyeri bir ölçüde bilinse de özel hayatı için aynı şey söylenemez. Bununla ilgili çok az bilgi mevcuttur. Görünüşe göre iki kez evlendi.[2]
La Martinière, bazı kaynaklara göre 1676'ya doğru 42 yaşında öldü.[2] Ancak diğer kaynaklara göre çok daha sonra 1690'da öldü.[1][3]
La Martinière'in kuzeye yaptığı yolculuğun tarihiyle ilgili tartışma
[değiştir | kaynağı değiştir]La Martinière'in kuzeye yaptığı yolculuğun tarihine yönelik bir fikir birliği yoktur. Bazı kaynaklar yolculuğunu 1670 yılına yerleştirirken,[3][6] tarih olarak 1670 yerine 1653 verilmesi yaygın bir uygulamadır.[7] Väinö Tanner, yolculuğun 1647'de gerçekleştiğini bile yazıyor.[7] 1647 tarihi kuşkusuz yanlıştır, çünkü La Martinière'in yolculuğunun anlatısında seferin 1653'ten önce gerçekleşmediği açıkça ima edilmektedir (bkz. La Martinière'in yolculuk anlatısının üçüncü baskısı sayfa 1-2). 1647 ve 1653 tarihlerinin hatalı olduğunu ve 1670 tarihinin doğru olduğunu kanıtlamak için aşağıdaki argümanlar ileri sürülmüştür:
"- Anlatının girişinde, ticaret şirketinin kraliyet imtiyazlarını aldığı yıllara atıfta bulunulurken 1647 ve 1653 yılları zikredilmektedir. Bu, yolculuğun ne zaman gerçekleştiğini söylemez. Başka bir deyişle yorumcular, La Martinière'in yolculuk tarihini kitabında bahsedilen diğer tarihlerle karıştırmışlardır.
– Yolculuğun 1670 yılının Nisan ayından Eylül ayına kadar sürdüğü İngilizce baskıda açıkça belirtilmektedir. Ancak, tarihin İngiliz yayıncı tarafından eklendiği açıktır.
– İngilizce baskıda La Martinière'in yolculuğuna 1670'te çıktığı birkaç kez hatırlatılıyor.
– Fransızca baskıda (1682:256), yazar, Fransız doktorların aşırı soğuk hava nedeniyle vebanın insanlara bulaştığını düşündükleri 1670 yılının başlarındaki kışa işaret ediyor. Demek ki kitap 1670'den sonra yazılmış olmalı.
– Yine Fransızca baskısında (1682:134) La Martinière, tıp bilimi üzerine yazdığı bir kitabı Norveç'te tanıştığı bir kişiye nasıl verdiğini anlatır. Bu kitap, Le Prince des Operateurs, 1668'de Fransa'da yayınlandı.
– La Martinière, kuzey yolculuğuna çıkmadan çok önce deneyimli bir kaşifti. Uzun tıp pratiğinin bir sonucu olarak çeşitli hastalıklar üzerine de kitaplar yazmıştı. 1653'te olacağı gibi 19 yaşındaki bir gencin bunun için yeterli zamanı bulması olanaklı değildir."[7]
Çalışmaların listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- L'opérateur ingénu, enseignant les véritez et abus des opérateurs (c. 1665)
- Traitté des compositions du mitridat, du thériaque, de l'orviétan et des confections d'alkermès et d'hyacinthe et autres compositions antidotoires, partie de l'Empiric charitable (1665)
- Lettre envoyée à Mme Louyse de Vieupont,... par le sieur de La Martinière,... sur l'ombre de Phaéton, contre la lettre du Sr de Montpolly qu'il a escrite sur le sujet de la transfusion du sang et contre celle du Sr Lamy, réfutant l'erreur qu'il a de croire que toutes les maladies proviennent d'intempérie chaude (1667)
- L'Ombre d'Apollon, découvrant les abus de cette prétendue manière de guérir les maladies par la transfusion du sang. Ensemble une lettre servant de responce à la première et seconde lettre de M. Denis et Gadroys (1667)
- Médée résuscitée, affirmant l'utilité de la transfusion du sang. Ensemble la réponse à la lettre du sieur Denis sur la folie guérie et les bigarrures sur l'ombre de Jupiter (1668)
- Remonstrances charitables du sieur de La Martinière à M. Denis. Ensemble le récit de la mort d'un appellé Monroy et la sentence contradictoire donnée par M. le lieutenant criminel du 17 avril 1668, contre les transfuseurs (1668)
- Rencontres de Minerve, la Vertu, Honneur et Amour, faisans voir l'abus des circulateurs de sang sur le sujet de leur chymère (1668)
- Voyage des pays septentrionaux: dans lequel se void les mœurs, maniere de vivre, & superstitions des Norweguiens, Lappons, Kiloppes, Borandiens, Syberiens, Samojedes, Zembliens, Islandois
- Birinci Basım (1671) 19 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Üçüncü Baskı (1682) 19 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- L'Heureux esclave, ou Relation des aventures du sieur de La Martinière (1674) 22 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Lebreton 1858, p. 349.
- ^ a b c d e f g h i Karamanou & Androutsos 2012, p. 303.
- ^ a b c d e "The 1670 voyage of la Martinière". The Northern Lights Route. 19 Ekim 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2016.
- ^ Thomas 2010, p. 1537.
- ^ a b c Karamanou & Androutsos 2012, p. 304.
- ^ Cross 2014, p. 67.
- ^ a b c Juvik 2003, p. 117.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Biographie normande. Rouen: A. Le Brument, p.349. 1858. 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - Karamanou (2012). "La syphilis dans l'œuvre du médecin et voyageur Pierre-Martin de La Martinière (1634-1676?)" (PDF). Histoire des Sciences Médicales. 46: 303. 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- The Universal Dictionary of Biography and Mythology: Iac - Pro. New York: Cosimo, Inc., p.1537. 2010. ISBN 9781616400736. 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - In the lands of the Romanovs : an annotated bibliography of first-hand English-language accounts of the Russian Empire (1613-1917). Cambridge, England: Open Book Publishers, p.67. 2014. ISBN 978-1783740574. 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - Verso l'estrema Thule : bibliografi ; italienske reiser på Nordkalotten før 1945 (PDF). Tromsø: Universitetsbiblioteket i Tromsø, p.117. 2003. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
