Phoros
Foros ile karıştırılmamalıdır.
Phoros (Yunanca: φόρος), Antik Yunan'da Pers güçlerinden koruma sağlamak için oluşturulan Delos Birliği üyeleri tarafından, MÖ 447 baharında birlik üyelerinin ortak kabulüyle çıkarılan kararname kapsamında Atina'ya ödenen üyelik aidatının adıydı. Askeri teçhizat (triremler gibi) veya parayla, çoğunlukla ikincisi ile ödenirdi. Sonuç olarak, savunma amacıyla Atina'ya büyük miktarda fon ödendi. Atina askeri güçlerini artırdı ve bunun sonucunda baskın ve zengin bir güç haline geldi.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Phoros kelimesi, Antik Grek dilinde phérō, “getirmek, taşımak” fiil kökünden türetilmiştir. Kelime anlamı "getirilen şey" anlamına gelmektedir. Kelime; vergi, haraç, aidat, harç anlamlarında kullanılmıştır.[1]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Pers Savaşları'ndan sonra, MÖ 477 yılında kutsal Delos adasında bir kongre düzenlendi. Adını bu adadan alan "Delos Birliği" karşılıklı savunma paktı olarak kuruldu.[2] Büyük bir çatışma yaşanmasa da, Yunanistan ve Pers arasında diplomatik hamleler ve karşı hamleler, tehditler ve özellikle iki gücün topraklarını ayıran sınır boyunca baskınlar gibi olaylarla noktalanan bir tür soğuk savaş vardı.[3] MÖ 447 yılında birlik üyelerinden phoros toplanmasına ilişkin bir Atina kararnamesi hayata geçirildi. Aristoteles'e göre, ilk phoros Salamis Muharebesi'nden birkaç yıl sonra Aristeides tarafından belirlendi.[4] Aristeides ilk kongreye başkanlık etmiş ve toplamda 460 talent (12 ton gümüş, 12.760.000 Drahmi) olarak belirlemiştir.[5] Phoros sonraları birkaç kez artırıldı.[6] Birlik zirveye ulaştığında, üye sayısı yaklaşık 200'e çıktı ve Atina koruması karşılığında her biri gümüş talent cinsinden phoros öderken, Samos, Sakız ve Midilli gibi daha güçlü üyeler haraç olarak savaş gemileri sağladı.[2] Yıllık haraçların listesi Atina Akropolü'nün mermer stellerine yazıtlar halinde kazıldı. Bu stellerden bazıları günümüze ulaşabilmiştir.[7]
Phoroslar altı coğrafi bölgeye göre belirlenmekteydi:
Atinalılar tarafından Peloponez Savaşı'nı finanse etmek için iki ve üç katına çıkarıldığında, phoros bir itiraz ve çekişme kaynağı haline geldi.[2]
MÖ 454 yılında, Delos Birliği hazinesi, Birliğin Mısır'daki yenilgisinden sonra güvenli bir şekilde saklanmak üzere Atina'ya taşındı,[8][9] ancak bazı kaynaklar bunu Atinalıların birliğin maliyesini ele geçirmek için bir bahane olarak gösterdi.[10] Phoros'un ödenmemesi, genellikle, şehir devletinden hoşnutsuzluk duyanların phoros'unu geri çekmesi nedeniyle Atina'nın askeri eylemiyle uğraşmak zorunda kalan Delos vakası gibi bazı uygulama önlemlerine yol açtı.[10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
- ^ "Greek Dictionary Headword Search Results". www.perseus.tufts.edu. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2024.
- ^ a b c Sacks, David; Murray, Oswyn; Brody, Lisa R. (2005). Encyclopedia of the ancient Greek world. Rev. ed. New York: Facts On File. ISBN 978-0-8160-5722-1.
- ^ Eddy, Samuel K. (Ekim 1973). "The Cold War between Athens and Persia, ca. 448-412 B.C." Classical Philology (İngilizce). 68 (4): 241-258. doi:10.1086/366003. ISSN 0009-837X. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2024.
- ^ Sage, Michael (2002). Warfare in Ancient Greece: A Sourcebook. Oxon: Routledge. p. 69. ISBN 0203439449.
- ^ "The Athenian Empire" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2024.
- ^ "Thucydides, The Peloponnesian War, Book 1, chapter 96". www.perseus.tufts.edu. 24 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2024.
- ^ "Delos Deniz Birliği" (PDF). 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2024.
- ^ "Plutarch, Aristides, chapter 25, section 2". www.perseus.tufts.edu. 8 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2024.
- ^ W. Kendrick Pritchett. Delian Hazinesinin Transferi // Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte . Franz Steiner Verlag, Ocak 1969. s. 17-21.
- ^ a b Buckley, Terry (2010). Aspects of Greek history 750-323 BC: a source-based approach. 2. ed. Londra: Routledge. ISBN 978-0-203-86021-2.
Genel
- Buckley, Terry (1996). Aspects of Greek history, 750-323 BC: a source-based approach. Routledge. sayfa 189–199 Chapter 10. ISBN 978-0-415-09957-8.
- Powell, Anton (2001). Athens and Sparta: constructing Greek political and social history from 478 BC. Routledge. sayfa 13–57 Chapter 1. ISBN 978-0-415-26280-4.