Peyzaj mühendisliği

Peyzaj mühendisliği, ekolojik ölçütler doğrultusunda araziyi ve suyu şekillendirmek için matematik ve bilimin uygulamasıdır. Ayrıca yeşil mühendislik diye tariflenebilir ama peyzaj mühendisliği için bilinen en iyi tasarım profesyonelleri peyzaj mimarıdır. Peyzaj mühendisliği, antropojenik peyzajın yaratılması ve tasarlanması için mühendislik ve diğer bilimlerin disiplinler arası uygulamasıdır. Bu farklılık geleneksel olarak alanın, arazinin yeniden ıslahı, iyileştirilmesi, yeniden kullanımını ve geri kazanımını kapsamaktadır. Bunu yaparken Peyzaj mühendisliği;

Bilimsel disiplinler içerir:

• Botanik
• Ekoloji
• Orman
• Jeoloji
• Jeokimya
• Hidrojeoloji
• Yaban hayatı ve biyoloji

Uygulamalı Bilimler olarak;

• Mühendislik jeomorfolojisi
• Madencilik ve Peyzaj mimarlığı
• Geoteknik
• Geodesign
• İnşaat
• Tarım ve sulama

Peyzaj mühendisliği, bildirilen kesin hedefler için tasarımlar yaparak başlangıç koşullarının belirlenmesini, yinelenen tasarımı, tasarım bilgisine dayalı performans tahmini, performansı izleme içererek mühendisliğin kuvvetli yönlerini temel alır. Peyzaj mühendisliğinin başarısının arkasında arazi ıslahı, yeniden kazandırma(madencilik faaliyeti sonrası gibi), düzenleme, yenileme, reklamasyon tarihi ve güçlü başarı örnekleri bulunmaktadır. Peyzaj mühendisliğinin ayırt edici özelliği ayrı bir disiplin gibi tutulması; inşaat ve tasarımın bilinen bütün aşamalarından itibaren arazi formu, şekli, parçaları(bileşenleri, alt katmanları) ile bitkilendirme tekniğinin birlikteliğidir.

Peyzaj mühendisliği, geleneksel mühendisliğin tüm unsurlarını (planlama, araştırma, tasarım, yapım, işletme, değerlendirme, araştırma, yönetim ve eğitim) barındırıyor olsa da, üç ana alanda odaklanmıştır.İlk olarak kilit planlama, bir bütün olarak peyzaj hedef belirleme ve tasarım içerir. İkinci olarak, peyzaj tasarımı kilit planlama süreci içinde belirlenen güvenilir hedeflere ulaşmak için kişisel arazi şekillerinin tasarımına daha fazla odaklanmıştır. Peyzaj performans değerlendirmesi her iki taraf içinde kritik öneme sahiptir. Aynı zamanda sorumluluk tahmini ve finansal güvence düzeyleri içinde önemlidir. Çok disiplinli bir ekip vasıtasıyla perfomans değerlendirmesi, tasarım ve planlamanın tekrarlanan, yinelenen süreci peyzaj mühendisliğinin temelidir.

Peyzaj mühendisliği kapsamı

• Arazi biçimleme (gradding) tanımı arazide teknik işlem ve çözümlerin gerçekleştirilmesi, çevreye zarar vermeden estetik ve işlevsel gerekler sağlanması,çevresel değerler doğrultusunda tasarım ve planlamanın gerçekleştirilmesi, kazı ve dolgu hacimlerinin denkleştirilmesi ve hesaplanması, arazi modeli oluşumu ve uygulamasında ölçme tekniklerinin mühendislik analizleri doğrultusunda yapılmasını,
• Ulaşım, dolaşım, trafik, erişilebilirlik tanımları, yaya, bisiklet ve araç ulaşımı çözüm önerileri ve standartları, otopark yönetmeliği gereği ihtiyaç duyulan ölçüler ve standartlar içinde otopark alanlarının tasarlanmasını, meydan ve kavşaklar,
• Rekreasyonel amaçlı su yüzeyleri oluşturulmasını ve hesaplanmasını, yer altı suyu ve aküfer kontrolünü, su kıyılarının korunması ve önlemlerinin alınmasını,
• Yüzey drenajı ve yağmur suyu drenaj sistemi, atıksu depolama ve yeniden kazanım teknikleri, sulama suyu gereksinimi ve sulama sistemleri,
• Su, ısı, ses yalıtımı ve gürültü kontrolü etkileri ve uygulanması,
• Enerji kaynakları denetimi ve peyzaj da enerjinin etkin kullanımını, alternatif enerji kaynaklarını,
• Yol ve cadde aydınlatması standartlarını, park ve yaya yolu aydınlatması çözüm önerilerini, su ve obje aydınlatması için gereken olması gereken ışık miktarlarını,
• Mühendislik mekaniği ile kuvvet etkisi(mukavemet) altında kalan peyzaj yapılarının denge ve hareket koşullarının incelenmesi ekonomik, estetik ve emniyeti göz önününe alarak belirli ölçü ve kurallara göre bilimsel, teknolojik ve mühendislik içinde ele alır.Ek olarak peyzaj mühendisliğinin içeriğinde,

1. Yapı malzemelerinin özellikleri,

2. Yapı malzemelerinde aranan temel özellikler,

3. Yapıyı meydana getiren elemanlar,

• Yapı zemini
• Temeller
• Duvarlar
• Kolon ve kirişler
• Döşemeler
• Çatılar

4. Yapılara gelen yükler

• Ölü yükler
• Canlı yükler

- Döşeme yükleri - Kar ve buz yükü - Rüzgâr yükü - Su yükü - Toprak yükü gibi temel hesaplamalar Peyzaj yapıları için son derece önemlidir.

Peyzaj mühendisliği kapsamındaki konulara paralel olarak ana başlıklar halinde şöyle sıralayabiliriz:

• Arazi biçimlendirme yöntemleri,
• Kazı ve dolgu hacim hesaplamaları,

Kazı ve dolgu toprağının etkin kullanımıyla yol, yapı ve tesis güvenliğinin sağlanması, düz ve tekdüze arazi formunun kazı ve dolguyla ilgi çekici şekle getirilmesi, güzel görüşü engelleyen arazi formunu kazı ve tıraşlama kesimlerle düzeltilmesi ve vistalar yaratılması, değişken arazide, çevreye uyumlu, sorunsuz ve düz/düzgün tesis alanı yaratmak, bozuk arazi formunun düzeltilmesi ve yükselti farkının duvarsız çözümü, çirkin görüntü ve istenmeyen etkilerin, dolgu toprağına verilen yeni formla giderilmesi

• Eş yükselti eğrileri, noktasal kotlar, noktasal kotlardan yararlanılarak eş yükselti eğrilerinin çizimi,
• Enterpolasyon tekniği,
• Arazi kesitleri,
• Eğim ve yükeklik farklarını geçme(basamak, rampa ve duvar çözümleri),
• Drenaj için uygun eğim özellikleri oluşturma,
• Erozyonla mücadele,
• Rekreasyonel amaçlı su yüzeyleri,
• Yüzey suyu yönlendirme ve depolama, yüzey drenajı için yapısal elemanlar (mazgallar, kanallar, ızgaralar...gibi),
• Peyzaj tasarımında grading planları okunması çıkartılması, kullanımlara uygun alanlar yaratılması,
• Üç boyutlu arazi yapılarının oluşturulması ve algılanması, arazi modellerinin maketlerle yapımı,
• Uygun eğrilerden yolun geçirilmesi,
• Ulaşım ve dolaşım, otopark ve garaj, yol çeşitleri ve düzenlemeleri (yaya, taşıt ve bisiklet yolları),
• Yol düzenleme çalışmaları, yol dönüş açıları ve yol kesişimleri: kavşaklar,
• Bina zemin kotlarının oluşumu, otopark standartları ve düzenlemeleri,
• Obje, yüzey, iz, yol ve otopark aydınlatması,
• Aydınlatma, sulama projeleri koordinastonu,
• Aydınlatma armatürlari ve ışık kaynakları,
• Teras ve otopark yerleşimleri sonucu drenajın sağlanması,
• Yapı-yol-otopark ilişkilerinin çözümü, konut alanlarında kullanımlar arası ilişki,
• Yüzey ve toprak özellikleri / ekolojik göstergeler / görsel analizler üzerinde çalışır.

Kaynakça

• McKenna, G.T., 2002. Sürdürülebilir maden ıslahı ve peyzaj mühendisliği. Doktora Tezi, University of Alberta, Edmonton, Kanada 661p.