Petroglif
_Petroglyphs_Wadi_Methkandoush_Luca_Galuzzi_2007.jpg)
Bir petroglif, bir kaya sanatı biçimi olarak, bir kaya yüzeyinin bir kısmını kazarak, oyarak veya aşındırarak oluşturulan bir görüntüdür. Kuzey Amerika dışında, bilim adamları bu tür görüntülere atıfta bulunmak için genellikle "oyma", "gravür" gibi terimler veya tekniğin diğer tanımlarını kullanırlar. Petroglifler dünya çapında bulunur ve genellikle tarih öncesi insanlarla ilişkilendirilir. Bu kelime Yunanca petro-önekinden, "taş" anlamına gelen πττρα petra'dan ve "oyma" anlamına gelen γλύφω glýphō'dan gelir ve başlangıçta Fransızcada pétroglyphe olarak ortaya atılmıştır.
Normalde okuryazar kültürlerde bulunan bir başka petroglif formu, bir kaya kabartması veya kayaya oyulmuş bir rölyef, kopuk bir taş parçası yerine bir uçurum gibi "canlı kayaya" oyulmuş bir kabartma heykeldir. Bu kabartma oymalar, bazen kayaya oyulmuş mimariyle birlikte bulunan bir kaya sanatı kategorisi olsa da,[1] tarih öncesi ya da okuma yazma bilmeyen kültürlerin gravürlerine ve resimlerine yoğunlaşan kaya sanatı üzerine yapılan çoğu eserde göz ardı edilme eğilimindedirler. Bu kabartmalardan bazıları, bir görüntüyü tanımlamak için kayanın doğal özelliklerini kullanır. Kaya kabartmaları, özellikle eski Yakın Doğu'da birçok kültürde yapılmıştır.[2] Kaya kabartmaları, açık havada bir etki yaratmaları gerektiğinden, genellikle oldukça büyüktür. Çoğu, gerçek boyuttan daha büyük figürlere sahiptir.
Biçimsel olarak, bir kültürün kaya kabartma oymaları, ilgili döneme ait diğer heykel türleriyle ilgilidir. Hitit ve Pers örnekleri dışında, genellikle kültürün heykel pratiğinin bir parçası olarak tartışılırlar.[3] Dikey kabartma en yaygın olanıdır, ancak esas olarak yatay yüzeylerde de kabartmalar bulunur. Rölyef terimi tipik olarak Hindistan'da yaygın olan doğal veya insan yapımı mağaraların içindeki rölyef oymalarını hariç tutar. En ünlüsü Giza'nın Büyük Sfenksinde olmak üzere, heykellere veya diğer heykellere dönüştürülen doğal kaya oluşumları da genellikle hariç tutulur. Hitit İmamkullu rölyefi gibi doğal konumlarında bırakılan büyük kayalar üzerindeki rölyefler muhtemelen dahil edilecektir, ancak daha küçük kayalar stel veya oyulmuş ortostatlar olarak tanımlanmaktadır.
Bilimsel metinlerde, petroglif bir kaya oyması iken, bir petrograf bir kaya resmidir. Genel kullanımda, iki kelime eşanlamlıdır.[4][5][6] Her iki görüntü türü de daha geniş ve daha genel rock sanatı veya parietal sanat kategorisine aittir. Petroformlar veya birçok büyük kaya ve kaya parçalarının zemin üzerinde yaptığı desen ve şekiller de oldukça farklıdır. İnuksuit aynı zamanda petroglif değil, sadece Arktik bölgesinde bulunan insan yapımı kaya formlarıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Harmanşah (2014), 5–6.
- ^ Harmanşah (2014), 5–6; Canepa, 53.
- ^ See: Rawson and Sickman & Soper
- ^ Africa. University of Pennsylvania Press. 1945.
Most noteworthy among the relics of Africa's early periods are the rock-paintings (petrographs) and rock-engravings (petroglyphs) which have been discovered in many parts of the continent
- ^ "petrograph". Merriam-Webster. Encyclopædia Britannica. 31 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020.
- ^ Webster's Unabridged Dictionary of the English Language. Random House. 2001. s. 1449. ISBN 0-681-31723-X.
- Harmanşah, Ömür (ed) (2014), Of Rocks and Water: An Archaeology of Place, 2014, Oxbow Books,1-78297-674-4, 9781782976745
- Rawson, Jessica (ed). British Museum Book of Chinese Art, 2007 (2. baskı), British Museum Press,978-0-7141-2446-9
- Sickman, Laurence, in: Sickman L. & Soper A., The Art and Architecture of China, Pelican History of Art, 3rd ed 1971, Penguin (now Yale History of Art), LOC 70-125675
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beckensall, Stan and Laurie, Tim, Prehistorik Rock Art of County Durham, Swaledale and Wensleydale, County Durham Books, 19981-897585-45-4
- Beckensall, Stan, Northumberland'da Tarih Öncesi Kaya Sanatı, Tempus Publishing, 20010-7524-1945-5
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rock Art Studies: Bir Bibliyografik Veritabanı 27 Ocak 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bancroft Library'nin rock sanatı literatürüne yaptığı alıntılar.
