Peterek Kalesi

2024 yılı kalenin son hali.

Peterek (Perktekrek) Kalesi, Artvin ili, Yusufeli ilçesinde bulunan tarihi kale.

Yeni ismi Çevreli, eski ismi Pertekrek olan köy, Artvin ili, Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür. Köy ile aynı isme sahip olan Peterek Sancağı, Kanuni Sultan Süleyman 1548'de, Gürcü beylerinden gelebilecek tehlikeleri ortadan kaldırmak için görevlendirdiği Ahmed Paşa tarafından 7 Ekim 1549'da fethedilmiştir. Fethinden sonra Pertekrek (Peterek) sancağı, 16 Ağustos 1552 tarihinde Gürcü Beka Beye ocaklık olarak verilmiştir. 1579 yılında Pertekrek (Peterek) sancağı, Erzurum Beylerbeyliğinden alınarak yeni kurulmuş olan 19. yüzyıla kadar Çıldırbeyliği'ne sancak merkezi olarak bağlanır. XIX. yüzyılın başında ise Pertekrek sancağının lağvedildiği düşünülmaktedir.

Pert-Ekrek (Peterek) Kalesi, Çevreli (Peterek)köyünün merkez mahallesinden aşağıda, Meydan Mahallesi'nin ise üst tarafında, Çoruh vadisini gören bir tepe üzerinde ana kayaya inşa edilmiştir. Kitâbesi olmayan yapı, tahminen Ortaçağda Bagratlılarca inşa edilmiştir. Kale, köyün merkezine giden yola çok yakındır ve çevresinde herhangi bir koruma ya da engel bulunmadığından içine kolaylıkla girilebilmektedir. Kalenin, kuzeyden güneye doğru eğimli bir alandan oluştuğu ve kalenin iç kısmı içten içe yaklaşık 35.00x30.30 m ölçülerinde oval bir plana sahip olduğu bilinmektedir. Kalenin girişi bozulup kapandığından görülmemektedir. Kuzeydoğu köşesinde bulunan dairesel planlı kulesi; yaklaşık 10.00 m yüksekliği ile kalenin en yüksek yeri durumundadır.

Biri kare, üçü yarım daire formlu takviye kulelerine sahiptir. Kuleler ve sur duvarları kireç harcıyla tutturulmuş moloz taş örgülüdür. Kale içerisinde, suyu depolamak amacıyla inşa edilen sarnıç bulunur. Yöredeki büyük kalelerden biridir ve tahribata uğrasa da günümüze önemli ölçülerde ulaşmayı başarmıştır. Âtıl durumdadır. Yusufeli baraj suları kalenin aşağısında kalmaktadır. Son günlerde de kalenin koruma altına alınabilmesi için Turizm ve Kültür Bakanlığı İl Müdürlüğü'ne muhtarlık tarafından başvuru yapılmıştır.