Paul Nizan
| Paul Nizan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Paul Yves Nizan 7 Şubat 1905 Tours, Fransa |
| Ölüm | 23 Mayıs 1940 (35 yaşında) Pas-de-Calais, Fransa |
| Meslek | |
| Vatandaşlık | Fransa |
| Eğitim | Lycée Henri-IV; Lycée Louis-le-Grand |
| Alma mater | École normale supérieure |
| Önemli eser | Aden Arabistan (1931), Bekçi Köpekleri (1932), Fesat (1938) |
| Evlilik | Henriette Nizan |
| Çocuklar | Patrick Nizan |
Paul Nizan (Fransızca: [nizɑ̃]; d. 7 Şubat 1905, Tours - ö. 23 Mayıs 1940, Recques-sur-Hem, Pas-de-Calais) Fransız filozof ve yazar.
Paris'teki lise yıllarında Jean-Paul Sartre'la dostluk kurdu. Napolyon Bonapart'ın kurucusu olduğu ve Fransa'nın dünya çapında saygın üniversitesi École Normale Supérieure'de felsefe eğitimi gördü. 1926'da eğitimine ara verip bir Fransız milyarder iş adamının oğluna özel öğretmenlik yapmak için Fransa'dan ayrılarak Yemen'in bir kıyı şehri olan Aden'e gitti. Buradaki altı aylık deneyimlerine dayanarak ilk romanı olan Aden Arabistan'ı yazıp 1931'de yayınlattı.
Ardından Fransız Komünist Partisine üye olarak parti çevresindeki çeşitli işlerde çalıştı; partinin dergisine yazılar yazdı ve Paris'te bir parti kitapçısını işletti. Daha sonra edebiyat öğretim üyeliği yaptı. 1930'lı yıllarda FKP'nin önde gelen entelektüellerinden biriydi. Partinin L'Humanité adlı gazetesinde haftada bir edebiyat eleştirileri yayınlandı. Başlıca eserlerinin tümünü II. Dünya Savaşına dek bu dönemde kaleme aldı.
Stalin'in Hitler'le saldırmazlık anlaşması imzalaması üzerine parti çizgisinin bir anda halk cephesi karşıtlığına kaymasını o güne dek antifaşist harekete aktif katılmış ve İspanya İç Savaşı sırasında Cumhuriyetçilerin davasına sahip çıkmış biri olarak kabullenemeyip ülke içindeki en üst düzey yönetici Jacques Duclos'a kısa bir istifa mektubu göndererek Eylül 1939'da partiden ayrıldı. İstifa nedeninin Moskova ile Berlin arasındaki bu anlaşmayı yanlış bulması değil, Fransız Komünistlerin kendi politikalarını belirlerken Ruslar kadar cesur davranamamaları olduğunu belirtti.
Hitler Fransa'ya saldırınca orduya katıldı. 23 Mayıs 1940'ta Alman ordularının Dunkerque saldırısı sırasında Recques-sur-Hem'deki (Pas-de-Calais) Château de Cocove'da henüz 35 yaşındayken öldü.
Fransa yenilince Nazi yetkililerle uzlaşarak yeniden yasal faaliyete geçme görüşmeleri yapan Fransız Komünist Partisi Paul Nizan'a karşı karalama kampanyası açarak hain, satılmış gibi suçlamalar yöneltti. Mart 1940'ta Komintern'in yayın organında genel sekreter Maurice Thorez imzalı ve Boyunduruklu Hainler başlıklı bir yazıda Paul Nizan'ın polis olduğu iddia edildi. Savaş sonrasında daha da yoğunlaşan bu kampanyaya Louis Aragon da aktif olarak katılıp Les Communistes (1949) adlı romanında Paul Nizan'a Orfilat adlı polis ve hain olarak yer verdi. Bu yüzden yirmi yıl kadar bir süre eserleri lanetli muamelesi gördü. Ancak 1960'ta yeniden basılan Aden Arabistan için Jean-Paul Sartre tarafından "itibarının iade edilmesi" anlamına gelen bir önsöz yazmasıyla durum değişmeye başladı. Bu önsözde Jean-Paul Sartre şöyle der:[1]
Jean-Paul Sartre, Paul Nizan'a her daim saygı duyar, yaşasaydı Bulantı kitabına önsöz yazmasını istediğini bile söyler:
Her ikimiz de yazmak istiyorduk. Ben ilk kitabımdan tek sözcük yazmadan çok önce, Nizan ilk kitabını yayınladı. Bulantı’nın yayınlandığı dönemde, bu gösterişli önsöz adeti olsaydı eğer, bana önsöz yazan o olurdu.
Nihayet 1966'da Louis Aragon Les Communistes adlı romanından Orfilat karakterini çıkardı. FKP ise resmen ancak 1970'lerin sonunda Paul Nizan'ın itibarını iade etti.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aden Arabie (1931), (1960); Aden Arabistan (2008, Kanat; 2019, Ayrıntı yay.)
- Les Chiens de garde [Bekçi köpekleri] (1932)
- Antoine Bloye (1933); (2021, Sel yay.)
- Le Cheval de Troie [Truva Atı] (1938)
- La Conspiration (1938); Fesat (1975, Bilgi; 1996, Telos; 2017, Yordam yay.)
- Morceaux choisis de Marx [Marx'tan seçmeler] (1934)
- Chronique de septembre [Eylül günlüğü] (1939)
- Paul Nizan, intellectuel communiste. Articles et correspondance 1926-1940 [Paul Nizan, entelektüel komünist. Makaleler ve mektuplar] (1967)
- Pour une nouvelle culture [Yeni bir kültür için] (1971)
- Articles littéraires et politiques [Edebiyat ve politika makaleleri] - I (2005)
- Eski Çağ Maddecileri (1988, Telos; 2013, Bulut yay.)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Aden Arabistan (Ayrıntı Yayınları Eylül 2019)