Parasempatik sinir sistemi
| Parasempatik sinir sistemi | |
|---|---|
 | |
| Latince isim | pars parasympathica |
| Sistem | Otonom sinir sistemi |
| Tanımlayıcılar | |
| Microsoft Academic | 2780761756 |
| MeSH | D010275 |
| TA | 6661 |
| FMA | 9907 |
Parasempatik sinir sistemi, sempatik sinir sistemi ile birlikte periferik sinir sisteminin bir parçası olan otonom sinir sistemini oluşturan anatomik yapıdır.[1][2] (Enterik sinir sistemi artık kendi bağımsız refleks aktivitesi nedeniyle otonom sinir sisteminden ayrı düşünülmektedir.) Otonom sinir sistemi, vücudun bilinçsiz hareketlerini düzenlemekten sorumludur. Parasempatik sistem, vücut dinlenirken; özellikle cinsel uyarılma, tükürük salgılama, gözyaşı salgılama, idrara çıkma, sindirim ve dışkılama dahil olmak üzere yemekten sonra meydana gelen "dinlen ve sindir" veya "beslen ve üre"[3] faaliyetlerinin uyarılmasından sorumludur. Eylemleri, "savaş ya da kaç" tepkisi ile ilişkili aktiviteleri uyarmaktan sorumlu olan sempatik sinir sistemine tamamlayıcı olarak tanımlanmaktadır.
Parasempatik sinir sisteminin sinir lifleri, merkezi sinir sisteminden kaynaklanır. Spesifik sinirler arasında birkaç kraniyal sinir, özellikle okülomotor sinir, fasiyal sinir, glossofaringeal sinir ve vagus siniri bulunur. Genellikle pelvik splanknik sinirler olarak adlandırılan sakrumdaki üç spinal sinir (S2-4) de parasempatik sinirler olarak işlev görür.
Konumu nedeniyle parasempatik sistem, genellikle "torako-lomber çıkışlı" olduğu söylenen sempatik sinir sisteminin aksine "kranio-sakral çıkışlı" olarak adlandırılır.
İşleyiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Parasempatik sinir sisteminin nörotransmitteri asetilkolindir (ACh). Parasempatik sinir sistemi vücut hareketsiz halde iken devreye girer. Bu evrede aktif durumdadır. Sinir-kas kavşağında kasın uyarıyı alması için ACh salınır. Salınan ACh kastaki nikotinik reseptörü uyararak, uyarıyı aktif duruma getirecek olayları tetikler (Ca salınımını artırmak, kastaki mitokondriyi çalıstırmak gibi) böylece kas innerve edilir (uyarılır).[kaynak belirtilmeli]
Vücut olaylarında yavaşlatıcı etkiye sahiptir. Kan basıncını, kalp atış hızını, kan şekerini düşürür. İdrar kesesini daraltır. Gözbebeğini küçültür. Akciğer alveollerini daraltır.Tükürük ve bağırsak salgıları ile bağırsak hareketlerini artırır. Diğer vücut salgılarında olduğu gibi tükürük salgısını artırır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Langley, John Newport (1921). The Autonomic Nervous System. Cambridge: Heffer. ss. 10. ISBN 9781152710191.
- ^ Pocock, Gillian (2006). Human Physiology (3. bas.). Oxford University Press. ss. 63-64. ISBN 978-0-19-856878-0.
- ^ McCorry, LK (15 Ağustos 2007). "Physiology of the autonomic nervous system". American Journal of Pharmaceutical Education. 71 (4): 78. doi:10.5688/aj710478. PMC 1959222 $2. PMID 17786266.
