Pançe Doref

Pançe Doref Efendi
Pançe Doref Efendi
Meclis-i Mebûsan; 3. ve 4. Dönem Mebusu
	Görev süresi; 17 Aralık 1908 - 5 Ağustos 1912
Seçim bölgesi	1908 – Manastır; 1912 – Manastır
Kişisel bilgiler
Milliyeti	Bulgar

Pançe Doref Efendi (Bulgarca: Панчо Василев Дорев Panço Vasilev Dorev), Bulgar avukat, halk figürü, diplomat ve tarihçidir, ilk Bulgar Osmanlı Çalışmaları uzmanlarından biridir.

Hayatı

Doref, 1878'de güney Makedonya'da Patele'nin Lerin köyünde (şimdi Agios Panteleimonas, Yunanistan) doğdu. VMORO aktivisti Ace Dorev'in kardeşi ve öğretmen İvan Dorev'in kuzenidir. Babası Manastır'da kitapçıdır. Manastır'daki Yunan lisesinde okudu ve ardından 1903'te İstanbul'da hukuk fakültesini bitirdi.

Manastır'a döndü ve önce avukat, sonra lise öğretmeni olarak çalışmaya başladı. 1903'teki İlinden-Başkalaşım İsyanı sırasında IMRO Genelkurmay Başkanlığı istihbarat servisine başkanlık etti.^[1]

Doref, 1904 ve 1907 yılları arasında Viyana Üniversitesi'nde hukuk alanında uzmanlaştı.^[2] Dnevnik gazetesinde kısa bir süre çalıştı.^[3]

Meclis-i Mebûsan mebusluğu

Jön Türk Devrimi (1908) sonrası Bulgar Anayasa Kulüpleri Birliği'ne (BAKB) üye oldu ve İstanbul Kurucu Kongresi'ne Selanik delegesi seçildi.^[4] 1908 seçimlerinde BAKB listesinden Manastır Vilayeti mebusu seçildi. 1912 Balkan Savaşı'na kadar olan parlamento döneminde, Osmanlı İmparatorluğu'nda kamusal alanda çalıştı. 1909'da Bulgar Eksarhlığı'na barış danışmanı olarak atandı.^[5] Doref, Türkofil konumunda ve tüm yasal siyasi faaliyetlerin Bulgar Eksarhlığı'nda yoğunlaştırılmasını öneriyordu. İstanbul'da feshedilen Bulgar Anayasa Kulüpleri Parti Konseyi toplantılarında, mevzuattaki yeni kısıtlamalara uygun olarak yeni bir siyasi oluşumun yaratılmasının düşünüldüğünde, Doref, Stoyan Tilkov ile birlikte bu projeye karşı çıkıyor ve Jön Türk Komitesi ile tam işbirliği konusunda ısrar ediyordu. Doref, 1909'un sonunda İçişleri Bakanı Talat Paşa'nın önünde Yovan Yovanoviç'in öldürülmesinin ardından Manastır'da Bulgarların toplu tutuklanmasını protesto etti ve Manastır valisi Reşit Paşa'nın geri çağrılmasını önerdi.^[6]

1910 baharında Doref, BAKB'nin eski liderliği tarafından bunu yapmaya yetkilendirildiğini iddia ederek bir İlerici Parti kurmak için adımlar attı. Dağılan kulüplerden aktivistleri çekmeye çalıştığı Selanik ve Manastır'a gitti, ancak Türkofil programı onaylanmadı. 1910'da Doref, diğer Bulgar milletvekilleri Dimitar Vlahof, Todor Pavlof ve Hristo Dalçef'in, Jön Türk rejiminin silahsızlanma eylemi vesilesiyle Bulgar halkına yönelik davranışına karşı protestosuna katılmadı.^[7]

Doref, Svetlina gazetesini Selanik'te yayınlamaya başladı ve İstanbul'daki Bulgar Eksarhlığı'nın laik danışmanıydı. 1912'nin başında, ikinci parlamento seçimleri için seçim kampanyasında Doref, Svetlina'da İmparatorluktaki Bulgar vatandaşlığının refahını garanti altına alacak olan Jön Türk rejimine Bulgar-Türk işbirliği ve sadakat çağrısı içeren bir seçim beyannamesi yayınladı. Gazete, Eksarhlığı'nın konumlarının güçlendirilmesi, eksarhlığın dini ve okul haklarının patriklik ile eşitlenmesi, mali ve kredi yardımı, tarım sorununu çözmek ve Bulgarların ulusal sorunlarının çözümünde bir araç olarak Bulgarların kamu hizmetlerine erişimini kolaylaştırmak için mücadele ediyordu. Doref çevresindeki grup diğer iki Bulgar siyasi grubuna - Srebren Poppetrov ve Istina gazetesi ve Iskra dergisi ile Vesti ve Pravo gazetelerine - karşı çıkıyor. Doref'in konformist pozisyonu başarısını garantiliyor.^[8] Nisan 1912 seçimlerinde, görevi Ağustos ayına kadar süren Meclis-i Mebûsan Manastır mebusu oldu.^[9]

Diplomatlığı

1912'den 1914'e kadar İstanbul'da Bulgar elçiliğinde danışmanlık yaptı ve 1914'ten 1916'ya Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başkonsolos oldu. 1920-1921 yılları arasında Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya'nın Viyana kentindeki Bulgaristan büyükelçiliğine başkanlık etti, 1921'de Londra, Büyük Britanya'daki Bulgar elçiliğinin danışmanlığını yaptı, 1922-1923 yılları arasında İskenderiye Başkonsolosluğu ve 1932 ile 1934 yılları arasında Çekoslovakya'nın başkenti Prag kentinde büyükelçilik yaptı.

Bilim insanlığı

Pançe Doref'in bilimsel ilgi alanları, Osmanlı yönetimi sırasında Makedonya'daki Bulgarların tarihi kaderi ve 20. yüzyılın başındaki Bulgar ulusal sorununun gelişimi ile ilgilidir. 1924'te "Dış Politika ve Felaketlerimizin Nedenleri" adlı kitabında yayınlanan "Yugoslav Sorunun Doğuşu ve Gelişimi" bölümü (s. 59 - 78), sonraki araştırmacılar tarafından "Savaşlar arası döneme ait tarihyazımının en iyi başarılarından biri ... aksi takdirde geniş çapta tartışılan bu sorunun en kapsamlı ve derinlemesine bağımsız çalışması".^[10]

Makedonya Bilim Enstitüsü üyesidir.

Kaynakça

^ "Колектив, Значајни личности за Битола, НУУБ „Св. Климент Охридски", Битоля, 2007, стр.71". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.
^ Танчев, Иван (2001). "Македонският компонент при формирането на българската интелигенция с европейско образование (1878 – 1912)" [Avrupa eğitimi ile Bulgar entelijansiyasının oluşumunda Makedon bileşeni]. Македонски преглед (Bulgarca). XXIV (3): 51. 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Карчев, Петър. През прозореца на едно полустолетие (1900 – 1950), Изток-Запад, София, 2004, стр. 200. ISBN 954-321-056-X
^ Карайовов, Тома (1981). Как се създадоха българските конституционни клубове в Турция, в: Борбите в Македония и Одринско [Türkiye'de Bulgar anayasa kulüpleri nasıl kuruldu: Makedonya ve Edirne bölgesindeki mücadeleler] (Bulgarca). Sofya: Български писател. s. 727.
^ Дебърски глас, yıl 1, sayı 26, 27 Eylül 1909, стр. 4.
^ Дебърски глас, yıl 1, sayı 39, 18 Aralık 1909, стр. 4.
^ Дебърски глас, yıl 2, sayı 15, 24 Temmuz 1910, стр. 4.
^ Първанова, Зорка. Легалните организации и партии на българското население в Османската империя. – в: Национално-освободителното движение на македонските и тракийските българи 1878 – 1944, том 3, Македонски научен институт, София 1997, стр. 236 – 238. ISBN 954-8187-32-9
^ "Members of the Meclis-i Mebusan, 1912". Msu.edu. 15 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 23 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Димитрова, Снежана. Участието на Сърбия в Голямата война и българската историография (1914 – 1948), Известия на центъра за военна история, Том 56, 1994, с. 252.

[1] "Колектив, Значајни личности за Битола, НУУБ „Св. Климент Охридски", Битоля, 2007, стр.71". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.

[Танчев_51-2] Танчев, Иван (2001). "Македонският компонент при формирането на българската интелигенция с европейско образование (1878 – 1912)" [Avrupa eğitimi ile Bulgar entelijansiyasının oluşumunda Makedon bileşeni]. Македонски преглед (Bulgarca). XXIV (3): 51. 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] Карчев, Петър. През прозореца на едно полустолетие (1900 – 1950), Изток-Запад, София, 2004, стр. 200. ISBN 954-321-056-X

[4] Карайовов, Тома (1981). Как се създадоха българските конституционни клубове в Турция, в: Борбите в Македония и Одринско [Türkiye'de Bulgar anayasa kulüpleri nasıl kuruldu: Makedonya ve Edirne bölgesindeki mücadeleler] (Bulgarca). Sofya: Български писател. s. 727.

[5] Дебърски глас, yıl 1, sayı 26, 27 Eylül 1909, стр. 4.

[6] Дебърски глас, yıl 1, sayı 39, 18 Aralık 1909, стр. 4.

[7] Дебърски глас, yıl 2, sayı 15, 24 Temmuz 1910, стр. 4.

[8] Първанова, Зорка. Легалните организации и партии на българското население в Османската империя. – в: Национално-освободителното движение на македонските и тракийските българи 1878 – 1944, том 3, Македонски научен институт, София 1997, стр. 236 – 238. ISBN 954-8187-32-9

[mra-9] "Members of the Meclis-i Mebusan, 1912". Msu.edu. 15 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 23 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[10] Димитрова, Снежана. Участието на Сърбия в Голямата война и българската историография (1914 – 1948), Известия на центъра за военна история, Том 56, 1994, с. 252.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]