Palermo Taşı
_(16765759871).jpg)
Palermo Taşı Antik Mısır'ın Eski Krallık döneminden kalma Kraliyet Yıllıkları olarak bilinen bir dikili taşın geniş bir parçasıdır. Bu parça Mısır ilk hanedan döneminden Beşinci Hanedan dönemine kadar olan Mısır firavunlarının isim kayıtlarını içermektedir.
Parça, adını aldığı Palermo, Sicilya'da, Salinas Bölgesel Arkeoloji Müzesi'nde korunmakta ve sergilenmektedir. Palermo Taşı deyişi bazen hatalı olarak hiçbir zaman Palermo'da bulunmamış ancak Kahire ve Londra' da bulunan diğer parçalar ile birlikte bir bütünü oluşturan bütün bir Kraliyet Yıllıkları'nin yerine kullanılmaktadır.
Kitabe, siyah renkli Bazalt taşı'ndan, Beşinci Hanedan döneminin sonlarına doğru, kabaca MÖ. 3. milenyumun (MÖ 3. binyılın) ortalarında işlenmiştir. Yazıt'ta, Mısırın Nil Irmağı deltasında bulunan Aşağı Mısır ve bunun güneyinde bulunan Yukarı Mısır'ın birleşmesinden sonraki Mısır firavunlarının isimleri listelenmektedir. (Yukarı Mısır bugünkü Mısır'ın ortalarından güney sınırında Nübye'ye kadar genişlemekteydi.)
Sütunun en üstünde bulunan yazıda, büyük bir olasılıkla Horus'un egemenliğinde bulunan eski tarihli mitolojik yöneticiler listelenmektedir. İkinci sütun, parçanın esasını teşkil eden kısmı olup, sağdan sola doğru okunur ve yazılı ismin bulunduğu kırık yerde adı geçen büyük bir olasılıkla Narmer ya da Aha olduğu varsayılan firavun için yazılan son sözlerle başlar.[1] Sütunun kalan kısmında bu ismi bilinmeyen ve adı yine parça üzerinde tekrar edilmeyen firavunun ardılı olan ilk dokuz giriş ile devam eder.
Yazı, bir Beşinci Hanedan üyesi olan Neferirkare Kakai'ye değin Mısır'ı yöneten firavunların isimlerini sıralamaya devam eder.[2] Taşın bir önemi de Betrest ve Meresankh I gibi firavun annelerinin isimlerini içermesinden kaynaklanmaktadır.
Açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]Taş, bilinen en erken Antik Mısır yazısı ile çift taraflı olarak kazınmıştır. Kitabe, gerçek boyutu ile yaklaşık olarak 2,1 metre uzunluğunda ve 60 cm. genişliğindedir. Birçoğu bugün kayıp olan parçalar halinde kırılmıştır. Kitabenin gerçekteki yeri bilinmemektedir. Ancak bir parçası Memfis'teki arkeolojik kazı alanında bulunmuştur.
Palermo Taşı parçası Palermo Arkeoloji Müzesi tarafından 1866'da edinilmiştir.[3]
Kitabenin diğer parçaları Kahire'deki Mısır Müzesinde ve Londra'daki Petrie Müzesi'nde bulunmaktadır.[4] Taşın üzerinde bulunan ve Birinci Hanedan ve İkinci Hanedan ile ilgili olan bilgilerin bulunduğu kısım mevcut değildir.
Antik dönem tarihçisi Manetho, yaşadığı MÖ. 3. yüzyıl döneminde çıkarmış olduğu Mısır firavunları listesini hazırlarken muhtemelen o günlerde sağlam ve bütün bir parça olan bu kitabeden faydalanmış olmalıdır.
Arkeolojik tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Kitabenin en geniş parçası olan ve Palermo Taşı olarak adlandırılan kısmı 1866'dan beri Palermo'da bulunmaktadır. Orada, 1895'te bir Fransız arkeolog tarafından ziyaret edildiğinden bahsedilmektedir. Yazılar ilk defa 1902'de Heinrich Schäfer tarafından yayınlanmıştır. Halen Palermo Arkeoloji Müzesi kolleksiyonunun bir parçasıdır. Birisi 1910'da bulunan ve diğeri 1963'te antik pazardan satın alınan iki parça Kahire ve Londra'dadır.
Orijinal hali ile kitabe 2,2 m uzunluğunda, 0,61 m genişliğinde ve 6,5 cm kalınlığında olmakla birlikte parçalarının çoğunluğu kayıptır. Kazınması ile ilgili olarak bir bilgi bulunmamaktadır.[5]
Önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kitabe, Menes'den önce ve sonra gelen Mısır firavunlarının isimlerini listeleyen bir tablo veya taslak olarak hiyeroglif yazısıyla, egemenlik dönemi yıllarını belirten ve oluşturulduğu döneme kadar geçen olayları not eden bir biçimde hazırlanmıştır. Kitabede aynı zamanda Nil'in taşma zamanları, Sed Festivalleri, vergilendirme, heykeller, binalar ve bazı savaş durumları ile ilgili bilgiler de bulunmaktadır.[6]
Sonraki listeler, 13. yüzyıl Turin Kanon (Turin Kral Listesi) ve Karnak Kral Listesi Menes'i Birinci Hanedan'ın ilk firavunu olarak tanıtmakta ve O' nu Mısır'ın birleştiricisi olarak saygı duymaktadır. Palermo taşı bunlardan oldukça eski olmakla beraber isimlerini saydığı yöneticiler Menes'den önce gelmektedir. Bu da Mısır'ın (ilk) birleşmesinin Menes döneminden önce olduğunu, -her ne kadar akademisyenler arasında bu konuda bir düşünce ayrılığı bulunsa dahi- bir parçalanma döneminin ardından yeniden bir birleşme gerçekleştiğini göstermektedir. Bazı akademisyenler daha erken firavunların tarihsel olarak mevcut olduğunu diğerleri ise liste içinde yer almalarının ideolojik bakıştan kaynaklandığını kabul etmektedirler. (Düzenden önce bir düzensizlik bulunmalıdır.)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Alan B. Lloyd, 1988, Commentary on Herodotus 99-132 p.8.
- ^ O'Neill, John P. Egyptian Art in the Age of the Pyramids. p.349. Yale University Press. The Metropolitan Museum of Art. 1999. ISBN 0-87099-907-9
- ^ Shaw, Ian and Nicholson, Paul.The Dictionary of Ancient Egypt. p.218. Harry N. Abrams, Inc. 1995. ISBN 0-8109-9096-2
- ^ Ian Shaw, The Oxford History of Ancient Egypt, Oxford University Press 2003, ISBN 0-19-280458-8, p.4
- ^ "Brass, Mikey. The Antiquity of Man: Palermo Stone". 3 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2013.
- ^ Ian Shaw, The Oxford History of Ancient Egypt, Oxford University Press 2003, ISBN 0-19-280458-8, p.5
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Partial and dated English translation of the text in J.H. Breasted, Ancient Records of Egypt, vol. I sections 76-167.
- St. John, Michael. 2003. The Palermo Stone: An Arithmetical View. London: University Museum London.
- Wilkinson, Tony A. H. 2000. Royal Annals of Ancient Egypt. New York: Columbia University Press). ISBN 0-7103-0667-9.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Extract of a lecture given by T.A.H. Wilkinson, University College London 2000
- Picture of the so-called annals fragment 15 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of the stele to which the Palermo stone belonged, with translations of the hieroglyphs.
- Reconstruction of the Palermo stone and its assorted fragments by J.D. Degreef 6 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..