Orta Amerika'nın yeniden birleşmesi
.svg)
Orta Amerika'nın yeniden birleşmesi (Orta Amerikanizm olarak da adlandırılır), Orta Amerika Federal Cumhuriyeti'nin varlığı sırasında tarihsel olarak meydana gelen Orta Amerika ülkelerinin (Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua) önerilen siyasî birliğidir. Avrupa Birliği'ne benzer bir diplomatik girişim olan Orta Amerika entegrasyon sürecinden farklıdır.
2014 yılında kurulan Movimiento Ciudadano para la Integración Centroamericana (Orta Amerika Entegrasyonu için Vatandaş Hareketi), El Salvador, Guatemala, Honduras (bazı yerel bölümlere ek olarak), Nikaragua ve Orta Amerika diasporasında (Avustralya, İtalya, İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri) şubeleri bulunan bir sivil örgüttür. Bu şubeler "devlet konseyleri" olarak bilinir.
Bu fikri ortaya atan ilk politikacı, Nikaragua'dan General Augusto César Sandino'dur. Günümüzde Panama da dâhil olmak üzere Orta Amerika'nın birleşmesini öneren ilk siyasî figür El Salvador devlet başkanı Nayib Bukele'dir.[1][2][3]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Amerika Federal Cumhuriyeti'ni yeniden kurma girişimleri, ülkenin dağılmasından bu yana var olmuştur. En bilinen örneklerden biri, liberal Guatemala Devlet Başkanı Justo Rufino Barrios'un Honduras ve Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğiyle Orta Amerika Federasyonu'nu yeniden kurma girişimidir, ancak bu Chalchuapa Savaşı'nda onun ölümüyle sonuçlandı.[4]
20. yüzyılda, ağırlıklı olarak solcu güçler Orta Amerika'yı tek bir siyasî birlik olarak yeniden birleştirmeyi önerdi. 1925 yılında Farabundo Martí ve diğer sürgün edilmiş diğer Salvadorlular, Guatemala'da Orta Amerika Sosyalist Partisi'ni kurdu. Bu parti daha sonra Orta Amerika Komünist Partisi olarak da faaliyet gösterdi. 1970'lerde ise El Salvador ve Honduras'ta özellikle aktif olan Orta Amerika İşçileri Devrimci Partisi ortaya çıktı.[4]
12 Eylül 1946 tarihinde El Salvador'un Santa Ana şehrinde devlet başkanlarının katıldığı bir toplantıda, El Salvador ile Guatemala arasında Santa Ana Anlaşması imzalandı. Bu iki ülke, anlaşmayı imzalayan her hükûmet tarafından atanan üç kişiden oluşan bir Komisyon aracılığıyla Orta Amerika'nın siyasî birliğini sağlayacak koşulları incelemeyi kabul etti.[5] Anlaşma, Kosta Rika, Honduras ve Nikaragua'nın katılımına da açık bırakıldı. El Salvador, bu anlaşmayı 19 Kasım'da onayladı.[6]
Orta Amerika'nın yeniden birleşmesini aktif olarak öneren partiler arasında Honduras'ın Sosyalizmi Hareketi, yeni Orta Amerika Sosyalist Partisi ve Kosta Rika İşçi Partisi bulunmaktadır.[7][8][9]
2020'lerin başında El Salvador devlet başkanı Nayib Bukele, daha derin bir bölgesel entegrasyon arayışını gündeme getirdi ve nihayetinde modern bir Orta Amerika birleşik ulusu oluşturma çağrısında bulundu.[10][11][12]
İlgili ülkelerin karşılaştırılması
[değiştir | kaynağı değiştir]| Bayrak | Arma | Ülke | Başkent | Yüzölçümü (km2) |
Nüfus (2019)[13] |
GSYİH (nominal) (2019)[13] |
SAGP (2017)[14] |
Kişi başına SAGP (2019)[15] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
El Salvador | San Salvador | 21.041 | 6.453.553 | $27,023 milyar | $56,991 milyar | $9.139,7 |
|
|
Guatemala | Guatemala | 108.889 | 16.604.026 | $76,710 milyar | $137,804 milyar | $8.995,5 |
|
|
Honduras | Tegucigalpa | 112.492 | 9.746.117 | $25,095 milyar | $46,198 milyar | $5.965,4 |
|
|
Kosta Rika | San José | 51.100 | 5.047.561 | $61,774 milyar | $83,852 milyar | $20.434,4 |
|
|
Nikaragua | Managua | 130.375 | 6.545.502 | $12,521 milyar | $36,382 milyar | $5.631,2 |
| Toplam | 423.897 | 44.396.759 | $203,123 milyar | $361,227 milyar | $8.136,3 | |||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Nayib Bukele propone una unión centroamericana que convertiría a la región en una de las potencias económicas mundiales". El Salvador Times. 27 Eylül 2018. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ "Bukele propone unir centroamerica en reunión con presidente del SICA". 24 Horas. 8 Nisan 2019. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ "Presidente Bukele propone unificar Centroamérica y que sea un solo país". Exzi. 6 Kasım 2020. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ a b de la Cruz, Vladimir (2004). Las luchas sociales en Costa Rica, 1870-1930. Editorial Universidad de Costa Rica. ISBN 9789977678672.
- ^ "Editorial" (PDF). Diario Oficial (Tomo 141 Número 205). San Salvador. 16 Eylül 1946. 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2019.
- ^ "Poder Legislativo" (PDF). Diario Oficial (Tomo 141 Número 267). San Salvador. 3 Aralık 1946. s. 3813. 17 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018.
- ^ "Washington: Intento de Golpe de Estado y la Crisis del Régimen Político". www.izquierda.info. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
- ^ "!! Combatir La Crisis Del Capitalismo, Para Reunificar Centroamérica Bajo Un Estado Federal Socialista !!" (PDF). www.elsoca.org. 28 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
- ^ "Héctor Monestel: "Somos un partido clasista de los trabajadores"". www.semanariouniversidad.ucr.cr. 29 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
- ^ "El sueño expansionista de Bukele: El presidente salvadoreño promueve su marca en Centroamérica". 24 Temmuz 2021. 29 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ "El Gobierno del Presidente Nayib Bukele impulsa agenda para fortalecer la integración centroamericana". 22 Eylül 2020. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ "Aunque por ahora suena a utopía, el sentido común debería apuntar a la unificación de Centroamérica en un solo país". Twitter (İngilizce). 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
- ^ a b "Countries | Data". 24 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ "Report for Selected Country Groups and Subjects (PPP valuation of country GDP)". IMF. 19 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2018.
- ^ "World Bank Open Data". World Bank Open Data. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.