İçeriğe atla

Or Yehuda Tarım Okulu

Koordinatlar: 38°53′07″K 27°46′00″D / 38.88528°K 27.76667°D / 38.88528; 27.76667
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Or Yehuda Tarım Okulu
Kayalıoğlu mahallesinde yer alan ve günümüzde Kayalıoğlu İlkokulu olarak da bilinen Or Yehuda Tarım Okulu
Harita
Genel bilgiler
DurumKullanılmıyor / Atıl
TürOkul
KonumKayalıoğlu, Akhisar
ŞehirAkhisar, Manisa
ÜlkeTürkiye
Koordinatlar38°53′07″K 27°46′00″D / 38.88528°K 27.76667°D / 38.88528; 27.76667
Adını aldığıYehuda
Başlama1904
Tamamlanma1905
Açılış1905[1]
Kapanma1924
Maliyet84.600 Frank
Yükseklik142 m (466 ft)
Teknik ayrıntılar
Yapı sistemiKâgir
MalzemeTaş · tuğla · çimento
Kat sayısı3
Zemin alanı445 m2 (4.790 ft2)
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Pierre Magnifico

Or Yehuda Tarım Okulu, Manisa'nın Akhisar ilçesinde 1905 yılında Yahudiler tarafından kurulmuş ve tarım alanında eğitim vermiş eski bir okuldur.[2] Alliance Israélite Universelle (AIU) ve Jewish Colonisation Association (JCA) desteğiyle Akhisar'ın Kayalıoğlu mahallesi sınırları içerisinde kurulan tarım kolonisi tarafından işletildi. Eğitim dili Fransızca olan okulda normal eğitim süresi 3 yıl, uzmanlık eğitim süreleri ise 4 ve 5 yıl olarak belirlendi.[3] Kurulduğu 1905 yılından 1924 yılına kadar tarım kolonisi tarafından işletilen okul, 1945 yılından itibaren Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ilkokula dönüştürülerek kullanılmaya başlanmıştır. 1994 yılına kadar aktif kullanılan yapı günümüzde atıl durumdadır.[4][5]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

18. yüzyıla kadar genellikle ticaret alanlarından önemli konumlarda olan Osmanlı Yahudi Cemaati, 19. yüzyıla gelindiğinde eğitim kurumlarının yetersizliğinin yanı sıra Osmanlı hükûmetinin ağır vergileri nedeniyle genellikle yoksulluk içerisinde yaşamaya başladılar. 19. yüzyılın sonlarına doğru özellikle Avrupa'da ve Rusya'da artan antisemitizm sonucu birçok yahudi yaşadıkları yerlerden göç etmek zorunda kaldılar. Bu göçler daha çok Osmanlı İmparatorluğu topraklarına doğru yönelirken, Osmanlı hükûmeti ise gelen bu göçmenleri İzmir ve İstanbul başta olmak üzere Anadolu'daki çeşitli vilayetlere yerleştirdi.[6]

Anadolu'ya yerleştirilen birçok yahudi tarım alanında çalışmak istese de yeni geldikleri bölgenin iklimini ve bölge tarımında üretebilecekleri ürün bilgilerine sahip değillerdi.[7] Anadolu'daki Yahudi cemaatinin bu durumu Alliance Israélite Universelle (AIU - Evrensel Yahudi Birliği) ve Jewish Colonisation Association (JCA - Yahudi Kolonizasyon Derneği) kurumlarını harekete geçirdi.[2] Dünya genelindeki Yahudilerin insan haklarını korumak, kendi kendine yeterlilik ideallerini eğitim ve mesleki gelişim yoluyla desteklemek amacıyla 1860 yılında Paris merkezli kurulmuş olan Alliance Israélite Universelle ve 1891 yılında Yahudi göçmenlerin tarım kolonileri kurmalarına ve yeni yerleşim yerlerine uyum sağlamalarına yardımcı olma amacıyla kurulmuş olan Jewish Colonisation Association İzmir ve çevresinde tarımsal üretim ve eğitim verebilecekleri okullar açmak için arazi satın almaya başladılar.[8][9] Bu çabalar sonucu Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde bilimsel eğitimlerin verildiği ve meslek okulları gibi birçok okul açan bu kurumlar ziraat alanında eğitim veren ilk tarım okulunu da Abdülaziz'in izni ile Kudüs Sancağı'nda Mikveh Israel adıyla kurdu.[10][11]

AIU ve JCA, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudiler için öncelikle Selanik ve Eskişehir'de tarım kolonileri kurdu. İzmir ve Manisa çevresinde yaşayan Yahudilerden yaklaşık 100 aileye 70-80 dönüm arası olacak şekilde araziler dağıtıldı. Ancak birçok aile, arazilerin verimsizliği ve istedikleri ürünleri yetiştirememesinden kaynaklı bulundukları toprakları zamanla terk ettiler.[12] Kurulan bu koloniler istedikleri tarımsal başarıya ulaşamamış olsalar da varlıklarını sürdürmeye devam etti ve Akhisar, İzmir, Balıkesir, Silivri gibi birçok yerde de yeni tarım kolonileri kurmak için çalışmalar gerçekleştirdiler.[13]

Akhisar tarım kolonisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

AIU ve JCA tarafından kurulan tarım kolonileri birer kooperatif olarak işlev görmekteydi. Buralarda çalışan Yahudiler ise ziraat konusunda deneyimsizdi. Arazilerin de verimsiz yapısı Yahudi aileler için yeterli ekonomik kazanç getirmiyor ve gençlerin de meslek sahibi olmasını sağlamıyordu. Bu sebeplerle, arazi yapısı daha verimli, gençlerin meslek sahibi olabilmesini sağlayacak eğitimleri alabilecekleri yeni koloni merkezleri ve bunlara bağlı bir okul ihtiyaç haline gelmeye başladı.[13]

Bu ihtiyaç doğrultusunda iklim şartları ve lojistik gibi detaylar göz önüne alınarak yapılan çalışmalarda Batı Anadolu'da bir yerin seçilmesine karar verildi. Avrupa'dan göç eden Yahudi nüfusun İzmir ve çevresine yerleştirilmiş olması ve bunun yanı sıra II. Abdülhamid'in de İzmir'de bir tarım okulunun kurulmasına izin vermesi gibi faktörlerin de bulunması sebebiyle tüm çalışmalar İzmir ve çevresinde yoğunlaştı.[14]

Kurulacak olan koloni ve okul için finansman ihtiyacı da bulunmaktaydı. İhtiyaç duyulan bu finansman, JCA'nın da yardımlarıyla Baque Agriole de Salonique (Selanik Ziraat Bankası) tarafından sağlandı.[14] Finansman ihtiyacının da giderilmesi sonrası satın alınacak çiftliğin araştırılmasına başlandı. Bu araştırmalarda Balıkesir'deki Şamlı Campaşa, günümüzde Menderes olarak bilinen Cumaovası'ndaki Oğlananası, Akhisar'daki Çakıroğlu, Tire'deki Gümüşlü ve Çandarlı Körfezi'ndeki Peştamalcı çiftlikleri incelendi.[15] Yapılan araştırmalar sonrası Akhisar'da bulunan Çakıroğlu Aleksandır'a ait çiftliğin satın alınmasına karar verildi.[16] Birçok çiftlik arasından Akhisar'daki arazinin öne çıkmasının en önemli gerekçesi olarak çiftliğin içinde 1 değirmen, 8 kuyu, 1 havuz, 1 ağıl ve şarap mahzeninin olması gösterildi. Bu hazır yapılar sayesinde inşaat faaliyetlerinde önemli ölçüde tasarruf yapılacağı öngörüldü ve arazi satın alındı. Toplamda 28000 dönümlük bir alana sahip olan araziye daha sonrasında yanındaki araziler de satın alınarak eklemeler yapıldı. Böylece toplamda 34000 dönümlük bir araziyle büyük bir koloni kuruldu.[16] Kurulan bu koloniye ise Yusuf'un 12 oğlundan biri olan "Or Yehuda" adı verildi.[17]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ Bora 1993, s. 395.
  2. ^ a b Asker 2017.
  3. ^ Bora 1993, s. 394-395.
  4. ^ "Alliance ve Tire'de ziraat çiftlikleri ile kolonileri". Şalom Gazetesi. salom.com.tr. 29 Haziran 2016. 23 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2017. 
  5. ^ Soydan, Hasan (11 Temmuz 2019). "Osmanlı'nın son dönemlerinde Oryehuda Çiftliği". Türk Tarım Orman Dergisi, 254. Tarım ve Orman Bakanlığı. s. 106-107. ISSN 1303-2364. 7 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024. 
  6. ^ Bora 1993.
  7. ^ Aktürk 2012, s. 44.
  8. ^ Ussishkin, Anne (1973). "The Jewish Colonisation Association and a Rothschild in Palestine". Middle Eastern Studies (İngilizce). 9 (3). s. 347–357. doi:10.1080/00263207308700254. 
  9. ^ Alphan, Melis (9 Aralık 2017). "Ladino: A Judeo-Ottoman language that is dying in Turkey". Hürriyet Daily News (İngilizce). hurriyetdailynews.com. 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024. 
  10. ^ Bora 1995, s. 146.
  11. ^ Güleryüz, Naim (1993). Türk Yahudileri Tarihi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayınları. ss. 209-210. ISBN 9757304042. 
  12. ^ Bora 1993, ss. 145-146.
  13. ^ a b Bora 1993, s. 391.
  14. ^ a b Bora 1993, s. 392.
  15. ^ Aktürk 2012, s. 33.
  16. ^ a b Bora 1993, s. 393.
  17. ^ Aktürk 2012, ss. 33-34.
Genel
Wikimedia Commons'ta Or Yehuda Tarım Okulu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Or_Yehuda_Tarım_Okulu&oldid=33948638" sayfasından alınmıştır