İçeriğe atla

Opioid kullanım bozukluğu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Opioid kullanım bozukluğu, opioidlere karşı aşırı istek duyma, fiziksel ve/veya psikolojik bozulmaya rağmen kullanmaya devam etme, kullanımla artan tolerans ve opioidleri bıraktıktan sonra yoksunluk belirtileri ile karakterize edilen bir madde kullanım bozukluğudur.[1] Opioid yoksunluk belirtileri mide bulantısı, kas ağrıları, ishal, uyku güçlüğü, ajitasyon ve düşük ruh halini içerir.[2][3] Bağımlılık OKB'nin önemli bileşenleridir.[4]

OKB için risk faktörleri, opioid kötüye kullanım öyküsü, mevcut opioid kötüye kullanımı, genç yaş, sosyoekonomik durum, ırk, tedavi edilmemiş psikiyatrik bozukluklar ve kötüye kullanımı teşvik eden ortamları (arkadaş, aile vb.) içerir. Komplikasyonlar arasında opioid doz aşımı, intihar, HIV/AIDS, hepatit C ve sosyal veya mesleki sorumlulukları karşılamada sorunlar yer alabilir.[3][5] Teşhis, Amerikan Psikiyatri Birliği'nin DSM-5'teki kriterlerine dayanabilir.[5]

Opioidler, eroin, morfin, fentanil, kodein, dihidrokodein, oksikodon ve hidrokodon gibi maddeleri içerir.[3][6] Farklı opioidlerin göreli gücü için kullanışlı bir standart morfin miligram eşdeğerleridir (MME).[7] Kötüye kullanım ve yan etki riskini azaltmak için klinisyenlerin opioidleri reçete ederken günlük MME'lere başvurmaları önerilir.[8]

Uzun süreli opioid kullanımı, travma veya ameliyatla ilişkili ağrı için kullanımlarını takiben insanların yaklaşık %4'ünde görülür.[9] Amerika Birleşik Devletleri'nde çoğu eroin kullanıcısı, yasa dışı olarak da satın alınabilen reçeteli opioidleri kullanmaya başlar.[10][11]

Opioid kullanım bozukluğu olan kişiler genellikle metadon veya buprenorfin kullanılarak opioid replasman tedavisi ile tedavi edilir.[12] Bu tür tedavi ölüm riskini azaltır.[12] Ek olarak, bilişsel davranışçı terapiden, bireysel veya grup terapisi gibi ruh sağlığı uzmanlarından alınan diğer destek biçimlerinden ve diğer akran destek programlarından yararlanabilirler.[13] Naltrekson ilacı da nüksetmeyi önlemek için yararlı olabilir.[14][15] Nalokson, opioid doz aşımı tedavisi için yararlıdır ve risk altındaki kişilere evde kullanmaları için nalokson vermek faydalıdır.[16] 2020'de CDC, ABD'de yaklaşık 3 milyon kişinin OKB ile yaşadığını ve 65.000'den fazla kişinin aşırı dozda opioid nedeniyle öldüğünü ve bunların 15.000'den fazlasının aşırı dozda eroin olduğunu tahmin etti.[17][18] Dünya çapında OKB ile yaşayan 16 milyon insan varken 1 yılda 120 bin opioid doz aşımı vakası yaşanmıştır.[17]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5. Internet Archive. Arlington, VA : American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-554-1. 
  2. ^ "Opioid Withdrawal", StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2022, PMID 30252268, 10 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 16 Kasım 2022 
  3. ^ a b c Substance Use and Mental Health Services Administration (30 Eylül 2014). "Substance Use Disorders". 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Neurobiologic Advances from the Brain Disease Model of Addiction". The New England Journal of Medicine. 374 (4): 363-71. January 2016. doi:10.1056/NEJMra1511480. PMC 6135257 $2. PMID 26816013. Addiction: A term used to indicate the most severe, chronic stage of substance-use disorder, in which there is a substantial loss of self-control, as indicated by compulsive drug taking despite the desire to stop taking the drug. In the DSM-5, the term addiction is synonymous with the classification of severe substance-use disorder. 
  5. ^ a b American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.), Arlington: American Psychiatric Publishing, ss. 540-546, ISBN 978-0890425558 
  6. ^ "Opioid Use and Opioid Use Disorder in Pregnancy". ACOG. August 2017. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2018. 
  7. ^ "CDC Clinical Practice Guideline for Prescribing Opioids for Pain — United States, 2022". MMWR. Recommendations and Reports (İngilizce). 71 (3): 1-95. 2022. doi:10.15585/mmwr.rr7103a1. ISSN 1057-5987. PMC 9639433 $2. PMID 36327391. 23 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "A Prescriber's Guide to Medicare Prescription Drug (Part D) Opioid Policies" (PDF). 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  9. ^ "Risk Factors and Pooled Rate of Prolonged Opioid Use Following Trauma or Surgery: A Systematic Review and Meta-(Regression) Analysis". The Journal of Bone and Joint Surgery. American Volume. 100 (15): 1332-1340. August 2018. doi:10.2106/JBJS.17.01239. PMID 30063596. 
  10. ^ "Prescription opioid use is a risk factor for heroin use". National Institute on Drug Abuse. October 2015. 22 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2018. 
  11. ^ Hughes (2 Mayıs 2018). "The Pain Hustlers". New York Times. 3 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018. 
  12. ^ a b "Trends in the Use of Methadone, Buprenorphine, and Extended-release Naltrexone at Substance Abuse Treatment Facilities: 2003-2015 (Update)". www.samhsa.gov. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022. 
  13. ^ Donovan (2013). "12-Step Interventions and Mutual Support Programs for Substance Use Disorders: An Overview". Social Work in Public Health. 28 (3–4): 313-332. doi:10.1080/19371918.2013.774663. ISSN 1937-1918. PMC 3753023 $2. PMID 23731422. 
  14. ^ "Opioid Use Disorders". Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America. 25 (3): 473-87. July 2016. doi:10.1016/j.chc.2016.03.002. PMC 4920977 $2. PMID 27338968. 
  15. ^ "Treatment for Substance Use Disorders". Substance Abuse and Mental Health Services Administration. October 2014. 14 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Opioid Overdose Prevention Programs Providing Naloxone to Laypersons — United States, 2014". www.cdc.gov. 20 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022. 
  17. ^ a b "Disease of the Week - Opioid Use Disorder". Centers for Disease Control and Prevention (İngilizce). 30 Ağustos 2022. 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022. 
  18. ^ "Data Brief 294. Drug Overdose Deaths in the United States, 1999–2016" (PDF). CDC. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2018. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Opioid_kullanım_bozukluğu&oldid=33388246" sayfasından alınmıştır