Obua
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Obua, nefesli çalgılar ailesinden bir müzik aletidir. 1170 yılından önce "hautbois" denilen obuanın sözcük kökeni Fransızcadan İngilizceye geçen HAUT ("yüksek") ve BOIS (ahşap nefesli çalgı) bileşik kelimesinden türetilmiştir. Obua, ağız ve hava basıncıyla çalınır.
Ses
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahşaptan yapılan Obua'nın üretiminde genellikle abanoz ya da gül ağacı tercih edilmekle birlikte şimşir ve sedir ağaçları da kullanılmaktadır. Diğer ahşap nefesli çalgılarla karşılaştırıldığında obua daha derinlemesine bir ses verir. Obuanın orta la sesi, diğer enstrümanların farklı uç seslerinin ortasıyla eşittir. Orkestralarda akort işlemi için la sesi obuadan alınır. Mezzosopranodan sopranoya uzanan bir yelpazede yer alır. Notaları sol anahtarı ile yazılır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Obua, 17. yüzyılda iki Fransız müzisyeni, Jean Hotteterre ve Michel Philidor tarafından icat edilmiştir. “Shawm” adı verilen bir enstrümanı “Hautbois” (obua) ya çevirdiler. “Hautbois” in Shawm’dan daha dar ve 3 parçalı bir gövdesi vardı. 18. yüzyılda çoğu orkestra bu enstrümanı bünyesine katmaya başlamıştı. Tarih boyunca bazı besteciler, obua için solo eserler bestelediler. Bunların arasında, George Frideric handel, Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart ve Ludwig Van Beethoven vardır.
Barok
[değiştir | kaynağı değiştir]17. yüzyılda Fransa'da Shawm adıyla görülen obua şimşirden yapılmıştı, bir büyük ve iki yan tuştan oluşan üç anahtarı bulunmaktaydı. Yan tuşları genellikle doğru kullanımı kolaylaştıran sol el için iki delikti.
Klasik
[değiştir | kaynağı değiştir]Klasik dönemde tuş sayısı artarken, çapı giderek daralan bu enstrümana D♯, F, and G♯ notaları eklendi. Bu dönemde Johann Sebastian Bach, Johann Christian Fischer, Jan Antonín Koželuh ve Ludwig August Lebrun gibi kompozitörlerin birçok bestesinde obua önemli rol oynadı.
Viyana Obua
[değiştir | kaynağı değiştir]Viyana döneminde, özgün obua çap ve ton özellikleri çok az değişim göstererek günümüze kadar korunarak geldi. André Constantinides, Karl Rado, Guntram Wolf ve Yamaha gibi yapımcılar tarafından üretildi.
Konservatuvar
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyılda Paris'te Tirebert ailesi tarafından üretildi. Değişken formda büyük ses delikleri kullanılan obua, Avrupa'da bazı askeri bandolarda gelişme gösterdiyse de 20. yüzyıl boyunca genel özellikleri üzerinde temel bir değişiklik yaşamadı.
Biçimselliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Tahta dışında ebonit'ten üretilen modelleri de bulunan obua, üstten alta doğru genişleyen konik bir biçeme sahiptir. üst alt ve gövdelerle "kalak" denen orta bölüm olarak üç parçadan oluşur. En üstte bulunan ince ve küçük metal (gümüş ya da nikel) boruya takılan çift kamışlı bir ağızlığın üflenmesiyle çalınır. Bu ağızlık kamıştan iki parçanın balmumlu ince iple bağlanmasıyla birleştirilmiştir. Profesyonel obuacılar kendi ağızlıklarını kendileri hazırlamaktadır.
Ek bilgiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Klasik müzik dışında geleneksel halk müziğinde, cazda Paul Whiteman, Garvin Bushell, John Coltrane, Gil Evans, Miles Davis tarafından, rock ve pop müzikte The Moody Blues (Ray Thomas), Henry Cow (Lindsay Cooper), New York Rock & Roll Ensemble (Martin Fulterman ve Michael Kamen, David Gilmour), Roxy Music (Andy Mackay), Electric Light Orchestra (Roy Wood), Wizzard (Roy Wood), King Crimson (Robin Miller) gibi sanatçılar tarafından kullanıldı.
- Birçok çeşidi bulunan obuanın bir türü de İngiliz kornosudur.
- Temel özellikleri benzerlik gösteren ilk örnekleri Eski Yunan'da görülmüştür.
- Ses aralığı 2,5 oktavdır.
Önemli klasik obua yapıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Wolfgang Amadeus Mozart, Oboe Concerto in C major, Quartet in F major
- Antonio Vivaldi, at least 15 oboe concertos
- Antonio Pasculli, oboe concertos for oboe and piano/orchestra
- Johann Sebastian Bach, Brandenburg concertos nos. 1 and 2, Concerto for Violin and oboe, lost oboe concerti, numerous oboe obbligato lines in the sacred and secular cantatas
- Tomaso Albinoni, Oboe (and two-oboe) Concerti
- George Frideric Handel, The Arrival of the Queen of Sheba, Oboe Concerti and Sonatas
- Georg Philipp Telemann, Oboe Concerti and Sonatas, trio sonatas for oboe, recorder and basso continuo
- Richard Strauss, Oboe Concerto
- Joseph Haydn (spurious), Oboe Concerto in C major
- Vincenzo Bellini, Concerto in E♭, for oboe and string orchestra (before 1825)
- Luciano Berio, Sequenza VII (1969), also Chemins IV (on Sequenza VII), for oboe and string orchestra (1975)
- Domenico Cimarosa, Oboe Concerto in C major (arranged)
- Francis Poulenc, Oboe Sonata
- Benjamin Britten, Six Metamorphoses after Ovid, Temporal Variations
- Robert Schumann, Three Romances for oboe or violin and piano
- Edmund Rubbra, Oboe Sonata
- Carl Nielsen, Two Fantasy Pieces for Oboe and Piano
- Alessandro Marcello, Concerto in D minor
- Ralph Vaughan Williams, Concerto for Oboe and Strings, Ten Blake Songs for oboe and tenor
- Camille Saint-Saëns, Sonata for Oboe and Piano in D Major
- Bohuslav Martinů, Oboe Concerto
- Darius Milhaud, Les rêves de Jacob, op. 294, for oboe, violin, viola, cello, and doublebass (1949); Sonatina, op. 337, for oboe and piano (1954)
- Bernd Alois Zimmermann, Concerto for Oboe and Small Orchestra (1952)
- Carlos Chávez, Upingos, for unaccompanied oboe
- Hans Werner Henze, Doppio concerto, for oboe, harp, and string orchestra (1966)
- Bruno Maderna, three oboe concertos (1962–63) (1967) (1973); Grande aulodia, for flute, oboe, and orchestra (1970)
- Witold Lutosławski, Double Concerto for Oboe, Harp, and Chamber Orchestra
- Ellen Taaffe Zwilich, Oboe Concerto
- Paul Hindemith, Sonata for Oboe and Piano
- Ennio Morricone, "Gabriel's Oboe" from The Mission. It is usually followed by The Mission's main theme and the choral symphony On Earth as It Is in Heaven.
- Samuel Barber, Canzonetta, op. 48, for oboe and string orchestra (1977–78, orch. completed by Charles Turner)
- Igor Stravinsky, Pastorale (transcribed in 1933 for Violin and Wind Quartet)
- Elliott Carter, Oboe Concerto (1986-87); Trilogy, for oboe and harp (1992); Quartet for oboe, violin, viola, and cello (2001)
- Heinz Holliger, Sonata, for unaccompanied oboe (1956–57/99); Mobile, for oboe and harp (1962); Trio, for oboe (doubling English horn), viola, and harp (1966); Studie über Mehrklänge, for unaccompanied oboe (1971); Sechs Stücke, for oboe (doubling oboe d’amore) and harp (1998–99)
- Jan Dismas Zelenka (1723) Concertanti, Oboe Trios and other works http://www.jdzelenka.net/ 7 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Obua yapımcıları
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
Medya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- [1] 1 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Obua çalmak için etkileşimli dersler.
- Bruce Haynes / Peter Wuttke: Music for oboe 1650 ile 1800 arasında oboa ile ilişkili yazılar bibliyografyasını içeren internet sitesi.
- [2]28 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oboa ve ağızlık yapımı hakkında ayrıntılı bilgiler.
- [3] 25 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "OboeSpace": Oboa hakkında internet bilgileri.
- [4] 3 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ASU Oboa Sitesi.
- [5][ölü/kırık bağlantı] Tarihçe.
