Neden Sosyalizm?

"Neden Sosyalizm?" Albert Einstein tarafından yazılan ve Mayıs 1949'da sosyalist dergi Monthly Review'in ilk sayısında yayınlanmış bir makaledir Kapitalizm, ekonomik rekabet ve insanlar arasındaki giderek artan servet eşitsizliğini konu alır. Kitle iletişim araçlarının toplumda öne çıkan kapitalist kişilikler tarafından kontrol edilmesinin insanların sosyalizm hakkında nesnel yargılara varmasını zorlaştırdığı, siyasi partilerin zengin finansal destekçiler tarafından desteklenerek bu durumun özel sermaye oligarşisine yol açtığı makalede üzerinde durulan konulardandır. Einstein, bu gibi sorunların ancak bireylerin haklarını korumaya özen gösteren planlı bir ekonomi ile düzeltilebileceği yargısına varır.

Makalenin İçindekiler

Albert Einstein, 1949 tarihli "Neden Sosyalizm?" adlı makalesiyle sosyalist planlı ekonomiyi savundu.

Einstein'a göre, kapitalist bir toplumun kâr amacı, kapitalistler arasındaki rekabetle birlikte, üretimde gereksiz patlamalar ve durgunluklara yol açar ve nihayetinde toplumda iş birliğinden ziyade bencilliği teşvik eder. Ayrıca ona göre, böyle bir toplumun eğitim sistemi ciddi şekilde aksaklıklar ile dolu olurdu çünkü insanlar sadece kariyerlerini ilerletmek adına kendilerini eğitir, toplumu düşünmezlerdi. Kapitalist toplumdaki bitmeyen rekabetler, büyük bir emek israfına yol açar ve Einstein'ın Kapitalizm Eleştirisi'nin gerçek kaynağı olarak bahsettiği ekonomik anarşiye neden olur:

Kapitalist toplumun bugün var olan ekonomik anarşisi bence tüm bu kötü durumların gerçek kaynağıdır.

Einstein, böyle bir kapitalist toplumda siyasi partilerin ve politikacıların büyük sermayeye sahip olanların yaptığı mali katkılarla yozlaşacağını ve sistemin demokratik olarak kurulmuş bir siyasi toplum tarafından bile etkili şekilde denetlenemeyeceğini öngörmüştür. Makale, Einstein'ın bu sorunların planlı bir ekonomi yoluyla nasıl çözülebileceğine dair analiziyle sona eriyor:

Bu büyük sorunların ortadan kaldırılmasının tek yolunun sosyalist planlı bir ekonominin kurulması ve buna toplumsal hedeflere yönelik bir eğitim sisteminin eşlik etmesi olduğuna inanıyorum.

Einstein, üretime uyum sağlayan planlı bir ekonominin toplumdaki her bireyin geçimini kolaylaştıracağını ileri sürer:

Böyle bir ekonomik sistemde, üretim araçları toplumun kendisine aittir ve planlı bir şekilde kullanılır. Üretimi toplumun ihtiyaçlarına göre ayarlayan planlı bir ekonomi, yapılacak işi çalışabilen herkes arasında dağıtır ve her erkek, kadın ve çocuğa geçim kaynağı sağlar. Bireyin eğitimi, kendi doğuştan gelen yeteneklerini geliştirmenin yanı sıra, günümüz toplumundaki güç ve başarının yüceltilmesi yerine, onda diğer insanlara karşı bir sorumluluk duygusu geliştirmeye çalışır.

Einstein, son sözlerinde planlı bir ekonominin henüz tam olarak sosyalizmi yanıstmadığını söyledi. Çünkü bu olaya her şeye gücü yeten bir bürokrasi el atabilir ve bu da halkın tamamen ezilmesine, köleleştirilmesine yol açabilir.

Motivasyon

Makaleyi yayınlama motivasyonuna gelince, Einstein Monthly Review'un sosyalist fikirler için iyi bir forum olacağına inanıyordu:

Sosyalizmin amaçları ve sorunlarına ilişkin açıklık, içinde bulunduğumuz geçiş çağında büyük önem taşımaktadır. Mevcut koşullar altında, bu sorunların özgür ve engelsiz bir şekilde tartışılması güçlü bir tabu haline geldiğinden, bu derginin [Monthly Review] kurulmasını önemli bir kamu hizmeti olarak görüyorum.

Özel sermaye, kısmen kapitalistler arasındaki rekabet nedeniyle, kısmen de teknolojik gelişme ve artan iş bölümünün daha küçük üretim birimleri pahasına daha büyük üretim birimlerinin oluşumunu teşvik etmesi nedeniyle birkaç elde yoğunlaşma eğilimindedir. Bu gelişmelerin sonucu, muazzam gücü demokratik olarak örgütlenmiş bir siyasi toplum tarafından bile etkili bir şekilde kontrol edilemeyen bir özel sermaye oligarşisidir. Yasama organlarının üyeleri, büyük ölçüde özel kapitalistler tarafından finanse edilen ya da başka bir şekilde etkilenen siyasi partiler tarafından seçildiği için bu doğrudur ve tüm pratik amaçlar için seçmenleri yasama organından ayırmaktadır. Bunun sonucu olarak halkın temsilcileri, nüfusun imkanları kısıtlı kesimlerinin çıkarlarını yeterince koruyamamaktadır. Dahası, mevcut koşullar altında, özel kapitalistler kaçınılmaz olarak ana bilgi kaynaklarını (basın, radyo, eğitim) doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol etmektedir. Dolayısıyla, bireysel olarak vatandaşın objektif sonuçlara ulaşması ve siyasi haklarını akıllıca kullanması son derece zor, hatta çoğu durumda imkansızdır.