Neşerek Kadınefendi
| Neşerek Kadınefendi | |
|---|---|
| Doğum | y. 1848 Soçi, Kuzey Kafkasya |
| Ölüm | 11 Haziran 1876 (27-28 yaşında) Feriye Sarayı, Ortaköy, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | Cedid Havatin Türbe, Yeni Camii, İstanbul |
| Eş(ler)i | Abdülaziz |
| Çocuk(lar)ı | Mehmed Şevket Efendi Emine Sultan |
| Hanedan | Zevş-Barakay (doğuştan) Osmanlı Hanedanı (evlilikle) |
| Babası | İsmail Zevş-Barakay |
| Dini | İslam |
Neşerek Kadınefendi ya da Nesrin Kadınefendi (d. 1848 – ö. 11 Haziran 1876) Osmanlı padişahı Abdülaziz'in dördüncü eşi.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Neşerek Kadınefendi 1848 yılında Soçi, Kuzey Kafkasya 'da doğdu. Ubykh prens ailesi Zevş-Barakay'ın bir üyesiydi.[1] Babası Prens İsmail Bey Zevş-Barakay (1812-1876),[2] Prens Vordezokue Bey Zevş-Barakay'ın oğlu.[3] Neşerek'in iki erkek kardeşi vardı: Prens Hasan Bey (1850-1876),[4] ve Prens Osman Paşa (1851-1892), aide-de-camp'ı Sultan'a II. Abdülhamid.[5] Teyzesi Ateş Mehmed Paşa'nın karısıydı.[1]
1859'da Çerkes topluluğu toplandı ve İstanbul'a bir heyet gönderildi. Heyetin amacı Kafkasya'daki Rus zulmünü Sultan Abdülmecid'e sunmaktı. Heyette Neşerek'in babası İsmail Bey dahil olmak üzere temsilci olarak görev yapan dört çerkes aristokratı vardı. Amacına ulaştıktan sonra, Sultan Abdülmecid dört şefin Osmanlı İmparatorluğu'nda kalmasını istedi ve onlara toprak hediye etti. Neşerek'in babasına Silivri 'de arazi verildi, ardından ailesi İstanbul' e yerleşti.[1]
Evlilik
[değiştir | kaynağı değiştir]Neşerek, 1868 yılında Dolmabahçe Sarayı 'nda Abdulaziz ile evlendi.[6] Ona "Dördüncü Kadınefendı" unvanı verildi.[7] Evlilik, babasının Osmanlı İmparatorluğu ile siyasi ittifak kurma çabalarından kaynaklandı.[6]
Neşerek 10 Haziran 1869'de ilk çocuğu Mehmed Şevket Efendi'i dünyaya getirdi.[8] 24 Ağustos 1874'te ikinci çocuğunu, bir kızı Emine Sultan doğurdu.[7] 1875 yılında kendisine "Üçüncü Kadınefendi" unvanı verildi.[2]
Abdülaziz, 30 Mayıs 1876'da bakanları tarafından görevden alındı, yeğeni V. Murad Sultan oldu.[9] Dürrinev ve Abdulaziz'in mahallesi kadınları Dolmabahçe Sarayı'ndan ayrılmak istemedi. Böylece elle yakalandılar ve Feriye Sarayı'na gönderildiler. Bu süreçte baştan ayağa arandılar ve değerli mücevheratları onlardan alındı. O zamanlar ciddi şekilde hasta olan Neşerek, kayık ile kötü bir havada Feriye Sarayı'na götürüldü. Birisi, üstüne sardığı şalı bile aldı. [2][10] 4 Haziran 1876'da[11] Eski padişah Abdülaziz gizemli koşullar altında öldü.[12]
Ölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]Neşerek Kadın, Abdülaziz'in ölümünden yedi gün sonra 11 Haziran 1876'da[2] Feriye Sarayı'da öldü. [13] Tarihçiye göre Alan Palmer, görünüşe göre doğumda öldü.[14] İstanbul Yeni Camii'nde bulunan imparatorluk kadınlar türbesine gömüldü.[15]
Ölümünden dört gün sonra, 15 Haziran 1876'da,[16] kardeşi "Çerkes Hasan" Bey, Midhat Paşa malikanesinde toplanan çok sayıda bakana suikast düzenledi.[17] Yargılandı ve 18 Haziran 1876'da idam edildi.[18]
Çocuklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Neşerek ve Abdulaziz'in iki çocuğu vardı:
- Mehmed Şevket Efendi (İstanbul, Dolmabahçe Sarayı, 10 Haziran 1869 - İstanbul, Ortaköy Sarayı, 22 Ekim 1899), evlendi ve bir oğlu vardı;
- Emine Sultan (İstanbul, Dolmabahçe Sarayı, 24 Ağustos 1874 - 30 Ocak 1920, İstanbul Yeni Camii'ne gömüldü), evlendi ve bir kızı vardı
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]TRT 1 de yayınlanan Filinta dizisinde Gülşah Şahin tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Açba 2007, s. 90.
- ^ a b c d Uluçay 2011, s. 233.
- ^ Açba 2007, s. 90 n. 51.
- ^ Açba 2007, s. 91 n. 53.
- ^ Açba 2007, s. 93 n. 54.
- ^ a b Açba 2007, s. 90-1.
- ^ a b Uluçay 2011, s. 236.
- ^ Uçan, Lâle (2019). Dolmabahçe Sarayı'nda Çocuk Olmak: Sultan Abdülaziz'in Şehzâdelerinin ve Sultanefendilerinin Çocukluk Yaşantılarından Kesitler. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. s. 233.
- ^ Shaw, Stanford J.; Shaw, Ezel Kural (1976). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi ve Modern Türkiye: Cilt 2, Reform, Devrim ve Cumhuriyet: Modern Türkiye'nin Yükselişi 1808-1975, Cilt 11. Cambridge Üniversitesi Yayınları. s. 164. ISBN 978-0-521-29166-8.
- ^ Brookes 2010, s. 40.
- ^ Davison, Roderic H . (8 Aralık 2015). Osmanlı İmparatorluğu'nda Reform, 1856-1876. Princeton University Press. s. 341. ISBN 978-1-400-87876-5.
- ^ Brookes 2010, s. 43.
- ^ Açba 2007, s. 91.
- ^ Palmer, Alan (19 Mayıs 2011). Osmanlı İmparatorluğunun Düşüşü ve Düşüşü. Faber & Faber. ISBN 978-0-571-27908-1.
- ^ Sakaoğlu 2008, s. 642.
- ^ Zücher, Erik J. (4 Eylül 2004). Türkiye: Modern bir Tarih, Revize Edilmiş Baskı. IBTauris. s. 73. ISBN 978-1-860-64958-5.
- ^ Ermeni Araştırmaları Derneği Dergisi: JSAS. Toplum. 1999. s. 116.
- ^ Mattar, Philip (2004). Modern Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ansiklopedisi: AC. Macmillan Referans ABD. s. 525. ISBN 978-0-028-65770-7.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Açba, Harun (2007). Kadın efendiler: 1839–1924. Profil.
- M. Cağatay, Uluçay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ankara: Oğlak Yayınları.
- Necdet, Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayınları. 978-9-753-29623-6.
- The Concubine, the Princess, and the Teacher: Voices from the Ottoman Harem. University of Texas Press. 2010. 978-0-292-78335-5.