Navaratri

Navaratri baş tanrıça Adi Parashakti'nin bir parçası olan tanrıça Durga'nın onuruna her yıl kutlanan bir Hindu festivalidir. İlki Chaitra ayında (Gregoryen takvimine göre Mart/Nisan) ve bir de Ashvin ayında (Eylül-Ekim) on gün dokuz gece devam eder. Hint kültürel alanının çeşitli yerlerinde farklı şekillerde gözlemlenir ve farklı şekilde kutlanır. Teorik olarak dört mevsimin de Navaratrisi vardır. Ancak Navaratri pratikte Sharada Navaratri adı verilen muson sonrası sonbahar festivalidir. Ayrıca 2 Gupta Navaratri (Gizli Navaratri) vardır; biri Magha Ayının Shukla Paksha Pratipada zamanında (Magha Gupta Navaratri) başlar ve diğeri Jyestha Ayının Shukla Paksha Pratipada döneminde başlar.

Etimoloji ve isim kökeni

Navaratri kelimesi Sanskritçe'de "dokuz gece" demektir. Nava "dokuz" ve ratri "geceler" anlamına gelir.

Tarihler ve kutlamalar

Hindistan'ın doğu ve kuzeydoğu eyaletlerinde Durga Puja, Navaratri ile eş anlamlıdır. Bu festivalde Tanrıça Durga, dharma'yı yeniden tesis etmek için buffalo iblisi Mahishasura ile savaşır ve zaferle çıkar. Güney eyaletlerinde ise Durga veya Kali'nin zaferi kutlanır. Batı Gujarat eyaletinde ise Navratri kutlamaları arti ile başlayıp garba ile devam eder. Her durumda ortak tema, Devi Mahatmya gibi bölgesel olarak ünlü bir destana veya efsaneye dayanan iyinin kötülüğe karşı mücadelesi ve zaferidir.

Navratri kutlamaları dokuz gece boyunca dokuz tanrıçaya ibadet edilmesini, sahne dekorasyonlarını, efsanenin anlatılmasını, hikayenin canlandırılmasını ve Hindu kutsal metinlerinin okunmasını içerir. Dokuz gün aynı zamanda önemli bir hasat mevsimini içeren kültürel bir etkinliktir. Bu etkinlikte pandalların yarışmacılar tarafından tasarlanması ve sahnelenmesi, bu pandallara aile ziyareti ve Hindu kültürünün klasik halk danslarının kamuoyu ile kutlanması yer alır. Hindu din mensupları genellikle Navaratri'yi oruç tutarak kutlar. Vijayadaşami adı verilen son günde, heykeller ya bir nehir veya okyanus gibi bir su kütlesine daldırılır ya da kötülüğü sembolize eden heykel havai fişeklerle yakılır, bu da kötülüğün yok edilmesini simgeler. Bu dönemde, Vijayadaşami'den yirmi gün sonra kutlanan Deepavali (ışıklar festivali) için hazırlıklar da yapılır.

Günler

Bazı Hindu metinlerine göre, örneğin Şakta ve Vaishnava Puranaları'nda, Navratri teorik olarak yılda iki veya dört kez gerçekleşir. Bunlar arasında, Eylül ekinoksuna yakın (Eylül-Ekim aylarında sonbahar ekinoksu) gerçekleşen Sharada Navratri en çok kutlanan, Mart ekinoksuna yakın (Mart-Nisan aylarında ilkbahar ekinoksu) Vasanta Navratri ise Hindistan alt kıtası kültürü için ikinci en önemli olanıdır. Her durumda, Navratri, Hindu aylarının aydınlık yarısında (artma evresi) gerçekleşir. Kutlamalar bölgelere göre değişir ve Hindu'nun yaratıcılığına ve tercihlerine göre şekillenir. [2,8,9]

Sharada Navaratri (Sonbahar Kutlaması)

Dört Navratri arasında en çok kutlananı, sonbaharı simgelemek için Sharada olarak adlandırılan Sharada Navratri'dir. [10] Bu festival, her yıl Ashvini ayının aydınlık yarısının ilk günü (pratipada) başlar ve genellikle Eylül ve Ekim aylarına denk gelen bu ay boyunca dokuz gece kutlanır. Festivalin kesin tarihleri, Hindu güneş ve ay takvimine göre belirlenir ve bazen güneş ve ay hareketleri ile artık yıl için yapılan ayarlamalara bağlı olarak bir gün daha fazla veya bir gün daha az kutlanabilir. [ Bazı bölgelerde festival sonbahar hasadından sonra, diğerlerinde ise hasat sırasında gerçekleşir.

Kutlamalar Tanrıça Durga'nın ötesine uzanır ve Saraswati ve Lakshmi gibi çeşitli tanrıçalar da onurlandırılır. Ganesha, Kartikeya, Shiva ve Parvati gibi tanrılar ise bölgesel olarak saygı görür. Örneğin, Navratri boyunca dikkat çekici bir pan-Hindu geleneği, Ayudha Puja aracılığıyla bilgi, öğrenme, müzik ve sanatların Hindu tanrıçası Saraswati'ye olan hayranlığıdır. [12] Genellikle Navratri'nin dokuzuncu gününe denk gelen bu günde barış ve bilgi kutlanır. Savaşçılar silahlarına teşekkür eder, onları süsler ve ibadet eder, Saraswati'ye dualar sunarlar. [13] Müzisyenler müzik aletlerini temizler, çalar ve onlara dua eder. Çiftçiler, marangozlar, demirciler, çömlekçiler, esnaflar ve her türlü esnaf benzer şekilde aletlerini, makinelerini ve ticaret araçlarını süsler ve ibadet eder. Öğrenciler öğretmenlerini ziyaret eder, saygı gösterir ve onların bereketlerini ararlar. [12][14] Bu gelenek özellikle Güney Hindistan'da güçlü olmakla birlikte başka yerlerde de görülür. [14][15]

Chaitra Navaratri

Dört Navratri arasında en çok kutlanan ikinci festival, baharı simgelemek için vasanta olarak adlandırılan Vasantha Navratri'dir. Bu festival, Chaitra ayınının (Mart-Nisan ayları) aydınlık yarısında kutlanır ve dokuz gün boyunca dokuz Durga formu ibadet edilerek Tanrıça Durga'ya adanmıştır. Son gün aynı zamanda Rama'nın doğum günü olan Rama Navami'dir. Bu nedenle bazı insanlar ona Rama Navratri de der.[16][17]

Festival bazı bölgelerde ilkbahar hasadından sonra, diğerlerinde ise hasat sırasında gerçekleşir. Ayrıca Vikram Samvat takvimine göre Hindu güneş ve ay takviminin ve Hindu Lunar Yeni Yılının ilk günü olarak da kutlanır. [16][17]

Keşmir Panditleri bu festivali Navreh olarak adlandırırken, Maharashtra'da Gudi Padwa, Andhra Pradesh, Telangana ve Karnataka'da ise Ugadi olarak bilinir. [18]

Magha Navaratri

Dört Navratri arasında Magha Gupt Navratri olarak da bilinen Magha Navratri, Ocak-Şubat aylarında yer alan Magha ayının aydınlık yarısında kutlanır. Bu Navratri gizli Navratri anlamına gelen Gupt Navratri olarak da bilinir. Festivalin beşinci günü genellikle ayrı bir şekilde kutlanır ve Hindu geleneğinde ilkbaharın resmi başlangıcı olan Vasant Panchami veya Basant Panchami olarak adlandırılır. Bu günde sanat, müzik, yazı yazma ve uçurtma uçurarak Tanrıça Saraswati selamlanır. Bazı bölgelerde ise aşk tanrısı Kamaya saygı gösterilir. [21][19] Magha Navratri bölgesel olarak veya bireysel olarak kutlanır. [20]

Ashada Navaratri

Ashadha Navratri, Gupta Navratri olarak da bilinir ve muson mevsiminin başlangıcı olan Ashadha ayının (Haziran-Temmuz ayları) aydınlık yarısında kutlanır. Bu Navratri bölgesel olarak veya bireysel olarak kutlanır. [20][21]

Durga'nın dokuz formu

Navadurga - Navaratri'de tapınılan dokuz tanrıça.

Festival, iyiyi kötülüğe karşı zaferin kutlanmasıyla ilişkilidir ve bu zaferin hikayesi Tanrıça Durga ile şeytan Mahishasura arasındaki büyük savaştır. [22] Bu dokuz gün tamamen Durga'ya ve onun dokuz avatara olan Navadurga'ya adanmıştır. [23] Navadurga'nın her bir formu, Devi Purana metninin bir alt bölümü olan Devikavaca'dan alınmıştır ve tanrıça Parvati'nin hayatındaki önemli bir yönü temsil eder. [24][25] Dokuz günlük kutlamanın her günü, tanrıçanın farklı bir enkarnasyonuna atfedilir. [22][26][27][28]

1. Gün – Shailaputri

Festivalin ilk günü olan Pratipada, Parvati'nin bir enkarnasyonu olan Shailaputri ("Dağın Kızı") ile ilişkilendirilir. [25] Durga bu formda, Himalaya'nın koruyucu tanrısı Himavan'ın kızı olarak tapınılır. Sağ elinde bir trishula, sol elinde lotus çiçeği ile Nandi boğasına binmiş olarak tasvir edilir. Shailaputri, Mahakali'nin doğrudan enkarnasyonu olarak kabul edilir. Günün rengi ise eylem ve canlılığı simgeleyen sarıdır. [29] Shailaputri'nin aynı zamanda Sati'nin (Shiva'nın ilk karısı, daha sonra Parvati olarak reenkarne olur) reenkarnasyonu olduğu ve Hemavati olarak da bilindiği düşünülür. [30]

2. Gün – Brahmacharini

Festivalin ikinci günü Dwitiya'da Parvati'nin bir diğer enkarnasyonu olan Tanrıça Brahmacharini ("Bekar Kadın") [25] ibadet edilir. Bu formda Parvati, evlenmemiş hali olan Yogini'ye dönüşmüştür. Brahmacharini, özgürleşme (mokşa) ve barış ile refah bahşetmesi için ibadet edilir. Yalınayak yürürken ellerinde japamala (tesbih) ve kamandalu (küp) tutan bir şekilde tasvir edilir, mutluluğu ve dinginliği sembolize eder. Bu günün rengi yeşildir. Bazen ise güçlü enerjinin her yere akması için dinginliği simgeleyen turuncu renk de kullanılır.

3. Gün – Chandraghanta

Festivalin üçüncü günü Tritiya, Chandraghanta ibadetine adanmıştır. Bu ismi, Shiva ile evlendikten sonra Parvati'nin alnına ardhachandra (yarım ay) takmasından dolayı alır. Chandraghanta hem güzelliğin somutlaşmış hali hem de cesaretin simgesidir. Üçüncü günün rengi ise canlılık veren ve herkesin ruhunu okşayan gridir.

4. Gün – Kushmanda

Festivalin dördüncü günü Chaturthi'de ise Tanrıça Kushmanda ibadet edilir. Evrenin yaratıcı gücü olduğuna inanılan Kushmanda, yeryüzündeki bitki örtüsünün bahşedilmesiyle ilişkilendirilir ve bu nedenle günün rengi turuncudur. Kendisi sekiz kollu olarak tasvir edilir ve bir kaplan üzerinde oturur.

5. Gün – Skandamata

Festivalin beşinci günü Panchami'de Skanda'nın (veya Kartikeya'nın) annesi olan Tanrıça Skandamata ibadet edilir. [25] Beyaz renk, çocuğu tehlikeyle karşı karşıya kaldığında bir annenin dönüştürücü gücünü sembolize eder. Dört kollu olarak tasvir edilen Skandamata, vahşi bir aslan üzerinde oturur ve bebeğini kucağında tutar.

6. Gün – Katyayani

Festivalin altıncı günü Shashti'de Katyayani ibadet edilir. Katyayani, Mahisa adlı canavar iblisi öldüren [24][25] ve cesareti kırmızı renk ile sembolize edilen Durga'nın bir enkarnasyonudur. Savaşçı tanrıça olarak bilinen Katyayani, Devi'nin en şiddetli formlarından biri olarak kabul edilir. Bu avatarında Katyayani bir aslan üzerinde oturur ve dört kolu vardır. Doğu Hindistan'da bu gün Maha Shashti olarak kutlanır ve Shardiya Durga Puja başlar.

7. Gün – Kalaratri

Festivalin yedinci günü Saptami'de Durga'nın en korkutucu formu olarak bilinen Kalaratri'ye tapınılır. Parvati'nin asura Shumbha ve Nishumbha'yı öldürmek için soluk tenini çıkardığına inanılır. Günün rengi laciverttir. Tanrıça, kızgın ve ateşli gözleri ile koyu tenli olarak ve kırmızı renkli bir giysi veya kaplan postu ile tasvir edilir. Kırmızı rengin, tanrıçanın duaları temsil ettiği ve adananları zarardan koruyacağına dair güvence verdiği düşünülür.

8. Gün – Mahagauri

Festivalin sekizinci günü Ashtami'de ibadet edilen Mahagauri, zeka ve barışı sembolize eder. Kaalaratri'nin Ganj nehrinde banyo yaptıktan sonra daha sıcak bir ten rengine kavuştuğuna inanılır. Bu günü temsil eden renk, iyimserliği simgeleyen pembe renktir. Doğu Hindistan'da bu gün Maha Ashtami olarak kutlanır ve pushpanjali, kumari puja gibi törenlerle başlar. Bu gün çok önemli bir tarih olup Chandi'nin Mahishasura mardini rupasının doğum günü olarak kabul edilir.

9. Gün – Siddhidatri

Festivalin son günü olan Navami'de (dokuzuncu gün) insanlar Siddhidhatri'ye ("Mükemmeliyet Veren") dua ederler. [25] Bir lotus üzerinde oturan Siddhidhatri'nin her tür Siddhi'ye sahip olduğu ve bunları bahşettiğine inanılır. Dokuza yakın Siddhi bahşettiği söylenir: 'Anima (vücudunu bir atomun boyutuna küçültme yeteneği)', 'Mahima (vücudunu sonsuz büyüklüğe genişletme yeteneği)', 'Garima (ağır veya yoğun olma yeteneği)', 'Laghima (hafifleşme veya havadan daha hafif olma yeteneği)', 'Prapti (istenilen her şeyi gerçekleştirme yeteneği)', 'Prakamya (dünyanın herhangi bir yerine erişme yeteneği)', 'Isitva (tüm maddi elementleri veya doğal güçleri kontrol etme yeteneği)' ve 'vasitva (herkese zorla etki etme yeteneği)'. Bu formda Siddhidatri dört kola sahiptir. Mahalakshmi olarak da bilinen Siddhidatri'nin günü, doğanın güzelliğine hayranlığı simgeleyen mor renkle kutlanır. Siddhidatri, Lord Shiva'nın eşi Parvati'dir. Siddhidatri aynı zamanda Shiva ve Shakti'nin Ardhanarishvara formu olarak görülür. Lord Shiva'nın vücudunun bir tarafının Tanrıça Siddhidatri'nin tarafı olduğuna inanılır. Bu nedenle Shiva, Ardhanarishwara adıyla da bilinir. Vedik kutsal metinlerine göre, Lord Shiva tüm Siddhi'leri bu Tanrıçaya taparak elde etmiştir.

Hindistan'ın çoğu yerinde, Ayudha Puja adı verilen bir ritüelde aletlere ve silahlara ibadet edilir. [31] Birçok işletme bu günde çalışanlarına tatil verir. [32]

10. Gün - Dussehra veya Vijayadashami

Hinduizm'de Dussehra, Vaishnavism mezhebinin bir avatarı olan Rama'nın, Rama'nın karısı Sita'yı kaçıran 10 başlı canavar kral Ravana üzerindeki zaferini simgeleyen bir bayramdır. Festivalin adı, Sanskritçe'deki "dasha" (on) ve "hara" (yenmek) kelimelerinden türemiştir. Dussehra, iyiyi kötülüğe karşı zaferin sembolü olarak, Hindu takviminin yedinci ayı olan Ashvina ayınının (Eylül-Ekim) onuncu günü, dolunayın görünümüyle birlikte "aydınlık iki hafta" (shukla paksha) olarak adlandırılan dönemde kutlanır. Dussehra, dokuz günlük Navratri festivalinin doruk noktasına ve Durga Puja festivalinin onuncu gününe denk gelir. [33]

Dussehra, birçok kişi için Dussehra'dan 20 gün sonra gerçekleşen Diwali hazırlıklarının başlangıcı olarak da işaretlenir. [33]

Bölgesel kutlamalar

Navratri, Hindistan'ın farklı yerlerinde çeşitli şekillerde kutlanan bir festivaldir. Bazı insanlar Durga'nın farklı yönlerine taparken, kimileri oruç tutarken kimileri de şenlik yapar. Chaitra Navratri, Rama Navami ile doruk noktasına ulaşırken, Sharada Navratri ise Durga Puja ve Vijayadashami ile sona erer. [8,34]

Geçmişte, Shakta Hinduları ilkbahar ekinoksu civarında Chaitra Navratri sırasında Durga efsanelerini okurlardı. Günümüz Hindularının çoğu için ise sonbahar ekinoksu civarındaki Navratri daha önemli bir festivaldir ve kutlanan odur. Bengal Hinduları ve doğu ve kuzeydoğu Hindistan dışındaki Shakta Hinduları için Navratri terimi, Devi'nin savaşçı tanrıça yönüyle Durga Puja'yı ifade eder. Hinduizmin diğer geleneklerinde ise Navratri terimi Durga'nın kutlanmasını ancak daha barışçıl formlarında, örneğin bilgi, öğrenme, müzik ve diğer sanatların tanrıçası olan Saraswati gibi sembolize eder. [8][34]

Nepal'de Navratri, Dashain olarak adlandırılır ve büyük bir yıllık dönüş ve aile etkinliğidir. Tika Puja ile birlikte yaşlılar ve gençler arasındaki, aile ve topluluk üyeleri arasındaki bağları kutlar. [8,34,35]

Doğu Hindistan yarımadası

Navaratri, Bengal Hinduları, Odia halkı, Assamese halkı, Bihari halkı, Tripuri halkı, Maithilliler, Nepalliler, Bhutanlılar, Birmanyalılar ve Bangladeş ve Hindistan'da Santallar, Chakmalar, Manipuriler gibi bazı küçük kabile etnik grupları tarafından Durga Puja festivali olarak kutlanır. Bu festival, Bengal Hinduları için en önemli yıllık festivali ve Doğu ve Kuzeydoğu Hindistan eyaletlerinde dini hayatı domine eden büyük bir sosyal ve halk etkinliğidir. [39][40]

Festival, Batı Bengal, Odisha, Jharkhand, Bihar, Doğu Nepal, Assam, Tripura ve yakın bölgelerdeki meydanlarda, yol kenarındaki türbelerde ve büyük Durga tapınaklarında binlerce pandalin (geçici sahnelerin) kurulmasıyla kutlanır. Bazı Şakta Hinduları tarafından ise özel, ev tabanlı bir festival olarak da kutlanır. [40][42][43]

Durga Puja festivali, tanrıça Durga'nın şekil değiştiren, aldatıcı ve güçlü manda şeklindeki iblis Mahishasura'ya karşı savaştaki zaferini simgeler. [44][45]

Festival, Şakta Hindularının vefat eden sevdiklerini andığı ve savaşçı tanrıça Durga'nın gelişi ile kutlanan Mahalaya günü ile başlar. [46][47] Durga Puja'nın bir sonraki önemli günü Shashthi'dir. Bu günde yerel topluluk tanrıça Durga'yı karşılar ve festival kutlamaları başlar. Yedinci (Saptami), sekizinci (Ashtami) ve dokuzuncu (Navami) günlerinde Durga, Lakşmi, Sarasvati, Ganesha ve Kartikeya'ya ibadet edilir. Bu günler, kutsal yazıların okunması, Devi Mahatmya'da Durga efsanelerinin anlatılması ve ailelerin tapınaklara ve pandallara yaptığı ziyaretlerle ana Puja (ibadet) dönemini oluşturur. [48][49][37]

Onuncu gün olan Vijayadashami'de ise tanrıça Durga'nın kil heykellerinin törenle bir nehir veya okyanus kıyısına götürülüp suya bırakıldığı büyük bir alay yürüyüşü düzenlenir. Birçok kişi yüzlerini kırmızı boya (sindooram) ile işaretler veya kırmızı giysiler giyer. Bu bazı adanmışlar için duygusal bir gündür ve topluluk duygusal veda şarkıları söyler. [51][52] Alay yürüyüşünden sonra Hindular tatlı, hediye dağıtır ve akraba ve arkadaşlarını ziyaret ederler. [53]

Kuzey Hindistan

James Prinsep'in Benares'teki Navaratri sırasında Rama Leela Mela'yı gösteren 1834 tarihli bir çizimi.

Kuzey Hindistan'da Navratri, sayısız Ramlila etkinlikleriyle kutlanır. Bu etkinliklerde sanatçı ekipleri, Rama ve Ravana hikayesinden bölümleri kırsal ve kent merkezlerinde, tapınakların içinde veya geçici olarak kurulan sahnelerde canlandırır. Bu Hindu festival performans sanatları geleneği, UNESCO tarafından 2008 yılında "Somut Olmayan Kültürel Miras" olarak kaydedildi. [38]

UNESCO, festivallerin Tulsidas tarafından yazılan Hindu metni Ramcharitmanas'a dayanan şarkılar, anlatılar, tilavetiler ve diyalogları içerdiğini belirtiyor. Bu gelenek özellikle tarihi açıdan önemli Hindu şehirleri olan Ayodhya, Varanasi, Vrindavan, Almora, Satna ve Madhubani'de (Uttar Pradesh, Uttarakhand, Bihar ve Madhya Pradesh şehirleri) dikkat çekicidir. [38]

Festival ve hikayenin dramatik canlandırması, yüzlerce küçük köy ve kasabadaki topluluklar tarafından düzenlenir. Bu etkinlikler, farklı sosyal, cinsiyet ve ekonomik geçmişlerden gelen karışık bir izleyici kitlesini kendine çeker. Çoğu yerde seyirciler ve köylüler etkinliğe spontane olarak katılırlar. Kimileri sanatçılara yardımcı olurken, kimileri sahne kurulumuna, makyaja, kuklalara ve ışıklandırmaya yardım eder. Bu katılım, topluluk duygusunu güçlendirir ve herkesin festivale katkıda bulunmasına olanak tanır. [38]

Navaratri, tarihsel olarak krallar ve bir krallığın ordusu için önemli bir ritüel festivali olmuştur. [1] Yüzlerce küçük köy ve kasabadaki topluluklar tarafından organize edilen Ramayana canlandırmaları ile birlikte Navratri, topluluk kutlaması haline gelmiştir. Bu gelenek, sosyal tabakaları aşar ve herkesin katılımına açıktır.

Navaratri'nin sonunda Dussehra festivali gelir. Bu günde Ravana, Kumbhakarna ve Indrajit'in yanan kuklaları, iyi (Rama) güçlerinin kötü güçlere karşı zaferini kutlamak için yakılır. [55]

Navaratri aynı zamanda arkadaşlarınız ve ailenizle ziyafet çekebileceğiniz bir festivaldir.

Diğer bölgelerde ise bu dini kutlama boyunca aldatmacaya ve kötülüğe karşı tanrıça Durga'nın savaşı hatırlanır. Evde kutsal bir yere bir çömlek yerleştirilir (ghatasthapana). Dokuz gün boyunca çömlekte bir lamba yanık tutulur. Çömlek, evreni sembolize eder ve kesintisiz yanan lamba ise Durga'yı temsil eder. [39]

Bihar ve Jharkhand

Bihar ve Jharkhand'ın bazı bölgelerinde bahar Navaratri'si yerine sonbahar Navaratri'sinde Durga'ya ibadet edilir. Bu dönemde çok sayıda pandal yapılır. Bihar'da Durga, Lakşmi, Saraswati, Kartikeya ve Ganesha ile birlikte ibadet edilir. Sitamarhi gibi Nepal sınırına yakın diğer bölgelerde ise bahar Navratri'sinde Lord Rama'nın doğumunu kutlayan büyük bir Rama Navami panayırı düzenlenir. Bu panayır, en büyük sığır ticareti fuarıdır ve çanak çömlek, mutfak ve ev eşyaları ile geleneksel giysiler konusunda geniş bir el sanatları pazarını kendine çeker. Sita, Hanuman, Durga ve Ganesha'ya adanmış yerel Hindu tapınağında festival performans sanatları ve kutlamalar düzenlenir. [40][41]

Gujarat

Gujarat'ta Navaratri, eyaletin en önemli festivallerinden biridir. Geleneksel kutlamalar, tanrıça Shakti'nin dokuz yönünden birini anmak için dokuz gün boyunca oruç tutmayı veya her gün yalnızca sıvı gıdalar tüketerek kısmen oruç tutmayı içerir. Bazen tahıl ürünleri de yenmez. Dualar, ailenin ve evrenin rahmini hatırlatan sembolik bir çömlek olan garbo'ya yapılır. Çömlek yakılır ve bunun tek bir Atman'ı (ruh, benlik) temsil ettiğine inanılır. [42][43]

Garba dansı Gujarat'ta bir Navaratri geleneğidir.

Gujarat'ta ve Malwa gibi yakındaki Hindu topluluklarında, garbonun önemi dokuz gün boyunca performans sanatları aracılığıyla kutlanır. [42][43] En göze çarpan unsur, canlı orkestra, mevsimsel raga veya dini şarkılar eşliğinde gerçekleştirilen Garba adı verilen grup danslarıdır. Bu, farklı geçmişlere ve yeteneklere sahip insanların bir araya gelerek halka şeklinde dans ettiği bir halk dansıdır. Geleneksel kıyafetleriyle daireler büyüyebilir veya küçülebilir, yüzlerce hatta binlerce insanın dairesel hareketlerle dans ettiği ve alkışladığı bir görüntü oluşur. Garba dansında bazen dandiya (sopalar) kullanılır, koordineli hareketler yapılır ve dansçılar arasında sopalar birbirine vurulur, erkeklerle kadınlar arasında şakalaşmalar yaşanır. [44] Dansın ardından grup ve izleyiciler birlikte sosyalleşir ve yemek yer. [42][43] Bazı bölgelerde ise Navratri'de topluluk şarkıları, müzik ve danslardan oluşan bu tematik kutlamaya garba denir. [43]

Goa

Bazı bölgeler, yukarıdaki Krishna gibi özel Navaratri minyatür golu bebekleri üretip satmaktadır.

Goa tapınaklarında, Hindu ayı Ashwin'in ilk gününde, Devi ve Krishna tapınaklarının kutsal alanlarının içine, etrafı kilden yapılmış bir bakır sürahi yerleştirilir. Bu sürahiye dokuz çeşit yiyecek tahılı konur. Dokuz gece boyunca dini şarkılar ve dini söyleşilerle kutlama yapılır. Halk müzik aletleri çalan sanatçılar festivale renk katmak için gelirler. Kutlamalar, Durga'nın görüntüsünün özel olarak dekore edilmiş renkli bir gümüş salıncağa (Makhar olarak bilinir) yerleştirilmesini ve dokuz gece boyunca tapınak müziğinin (ranavadya olarak adlandırılır) ritmine göre sallandırılmasını içerir. Bu yerel olarak Makarotsav olarak adlandırılır. [45][46]

Goa'da Navratri kutlamalarının son gecesi, makar aarti adı verilen büyük bir kutlamadır. [47]

Karnataka

Kudroli Hindu tapınağı, Karnataka'daki Navaratri süslemeleri

Karnataka'da Navratri, evlerde ve Hindu tapınaklarını, kültürel alanları aydınlatarak ve birçok görkemli alay yürüyüşüyle kutlanır. Yerel olarak Dasara olarak adlandırılır ve Karnataka'nın resmi festivalidir (Naadahabba). Birçok kutlama arasında, Misur Dasara en önemlilerinden biridir ve festivalleri ile oldukça popülerdir. [48]

Mysore'daki modern Dasara festivalleri, 1610 yılında Kral Raja Wodeyar I'ın çabalarına bağlanmaktadır. Dasara'nın dokuzuncu günü olan Mahanavami'de [kaynak gerekli] kraliyet kılıcı tapınılır ve süslü filler ve atlardan oluşan bir alay yürüyüşüne çıkarılır. Ayudha Puja ise Saraswati'ye adanmıştır. Bu günde askerler silahlarını, aileler ise geçim kaynaklarını oluşturan aletlerini temizler ve her ikisi de hem Saraswati'ye hem de Parvati ve Lakshmi'ye dua ederler. [12][49]

Navratri'den sonraki gün Vijayadashami'de, Mysore sokaklarında geleneksel Dasara alayı düzenlenir. Tanrıça Chamundeshwari'nin bir görüntüsü, süslü bir filin sırtına yerleştirilmiş altın bir eyer (hauda) üzerine yerleştirilir ve tablolar, dans grupları, müzik grupları, süslü filler, atlar ve develerin eşlik ettiği bir alay yürüyüşü gerçekleştirilir. [50]

Mysore'daki modern Dasara festivalleri ile ilgili bilgileri ekledikten sonra, Karnataka'da Navratri kutlamalarının başka bir geleneğinden bahsedelim. Bu gelenek, evlerin bir bölümünü Tamil Nadu'nun Golu bebeklerine benzer şekilde Gombe veya Bombe adı verilen sanat bebekleriyle süslemektir. Bu bebekleri içeren halk danslarını konu alan sanat temalı Gaarudi Gombe de kutlamanın bir parçasıdır. [51]

Kerala

Navaratri'de Saraswati pujasına hazırlanan bir aile.

Kerala'da Sharada Navaratri'nin üç günü (Ashtami, Navami ve Vijayadashami) kitapların ibadet edildiği Sarasvati Puja olarak kutlanır. Kitaplar, Ashtami günü evlerde, geleneksel anaokullarda veya tapınaklarda Puja için yerleştirilir. Vijayadashami'de kitaplar Sarasvati'ye ibadet edildikten sonra okumak ve yazmak için törenle dışarı çıkarılır. Vijayadashami, çocukların yazmaya ve okumaya başlatılması için uğurlu kabul edilir ve bu gelenek Vidyarambham olarak adlandırılır. [1]

Vidyarambham günü geleneği, bebeğin veya çocuğun dede gibi yaşlı birinin kucağına oturmasıyla başlar. Yakınlarda ise Sarasvati ve Ganesha'nın görüntüleri bulunur. Yaşlı kişi bir mektup yazar ve çocuk, işaret parmağıyla aynı yazıyı yazarak taklit eder.

Maharashtra

Maharashtra'daki Navratri kutlamaları farklılık gösterir ve aynı tanrıya adanmış olsalar ve aynı isimle anılsalar bile, yapılan özel ritüeller bölgeler arasında farklılıklar arz eder. En yaygın kutlama, Navratri'nin ilk günü Ghatasthapana ile başlar. Bu kelime tam olarak "çömleğin yerleştirilmesi" anlamına gelir. Bu günde kırsal kesim evlerinde, pirinçten oluşan küçük bir tepenin üzerine tahta bir tabure (pat) yerleştirilir ve su dolu bir bakır veya pirinç çömlek bu tabureye yerleştirilir. [53] Çömleğin yanına genellikle zerdeçal kökü, mango ağacı yaprakları, hindistancevizi ve temel gıda ürünleri (genellikle sekiz çeşit tahıl) gibi diğer tarım sembolleri de yerleştirilir. Bilgiyi ve ev bereketini simgeleyen bir lamba yakılır ve Navratri'nin dokuz gecesi boyunca yanık tutulur. [54]

Aile, dokuz gün boyunca çömleğe ibadet eder. Törenler, çelenk, çiçekler, yapraklar, meyveler, kuru yemişler vb. ile birlikte yapılır ve çömleğin etrafına naivedya denilen bir sunu yerleştirilir. Tohumların çimlenmesi için su verilir. Bazı aileler Ghatasthapana ile birlikte 1 ve 2. günlerde Kali Puja, 3, 4, 5. günlerde Lakshmi Puja ve 6, 7, 8, 9. günlerde Saraswati Puja'yı da kutlar. Sekizinci günde Tanrıça Durga adına "Yajna" veya "Hom" yapılır. Dokuzuncu günde Ghat puja yapılır ve çimlenmiş tahıl yaprakları çıkarıldıktan sonra Ghat sökülür. [Kaynak gerekli]

Tanrıça Lalita, festivalin beşinci günü ibadet edilir.[55] Festivalin dokuzuncu günü ise erkekler, her türlü alet, silah, araç ve üretim aletine ibadet ederek katılırlar.[56]

Amman Navaratri'de müzik ve dans gösterisi için giyinen kızlar

Tamil Nadu

Tamil Nadu'da Navaratri, Lakshmi, Saraswati ve Durga tanrıçalarına odaklanarak kutlanan tarihi bir gelenek olmuştur.[57] Hindistan'ın geri kalanı gibi, festival aynı zamanda Bharatanatyam ve Mohiniyattam gibi Hindu tapınak dansları gibi performans sanatları için de bir fırsat olmuştur. Önemli saraylar, kültür merkezleri ve tarihi tapınaklarda dans salonları bulunmaktadır. Örneğin, MS 1600 civarında inşa edilen Padmanabhapuram Sarayı'nın karmaşık bir şekilde oyulmuş sütunları ve tamamen taştan yapılmış bir yapısı olan geniş bir dans salonu vardır. Bu salon geleneksel olarak Navaratri Mantapa olarak bilinir.[58] Şenlikler, dansları ve diğer törenleri açılış yapan Vedik ilahileriyle başlar. Sri Vaishnavism ile ilişkili diğer Tamil Hindu tapınakları da Navaratri şenliklerini kutlar.[59]

Navarathiri golu

Tamil Nadu'da bir diğer önemli gelenek ise Golu (veya Gollu) bebekleri ile festivalin kutlanmasıdır. Bu bebekler tanrılar, tanrıçalar, hayvanlar, kuşlar ve kırsal yaşamı minyatür tasarımlar halinde içerir. İnsanlar evlerinde Kolu adı verilen kendi yaratıcı temalarını oluşturur, arkadaşlar ve aileler birbirlerini Kolu sergilerini görmeleri için evlerine davet eder, ardından hediye ve tatlı alışverişi yaparlar.[1] Bu gelenek, Güney Hindistan'ın diğer bölgelerinde de görülür. Bommala Koluvu olarak adlandırıldığı Andhra Pradesh'ta ve Gombe Habba veya Gombe totti olarak adlandırıldığı Karnataka'da da kutlanır.[2][3] Gombe totti geleneğinin Hindu sanat eserlerinin bir kutlaması olarak kanıtı, en azından 14. yüzyıl Vijayanagara İmparatorluğu'na kadar uzanmaktadır.[4] Vijayadashami akşamı, "Kolu"dan sembolik olarak bir bebek uyutulur ve Kalasa o yılın Navaratri Kolu'nun sona erdiğini belirtmek için biraz kuzeye doğru hareket ettirilir. Aile teşekkür duası eder ve sergiyi kaldırır. [Kaynak gerekli]

Coimbatore, Tamil Nadu'da Golu bebek düzenlemesi.

Tamil Nadu tapınaklarında Navaratri, Durga'nın her tapınakta ikamet etmesi için kutlanır. Tapınaklar süslenir, tören lambaları yakılır ve Vedik ilahileri okunur. Bu tapınaklardan bazılarının rahip ve ziyaretçileri, bileklerine tanrıçaya adanmışlık ve kötülüğe karşı tanrıçanın korumasını sembolize eden "koruma sözü" olarak adlandırılan özel sarı renkli bir iplik (Tamilce: kappu, Sanskritçe: raksha bandhana) takarlar. Bu geleneğin tanrıçaya bir adak sembolü ve tanrıçanın koruması olduğuna inanılır. [63][64]

Andra Pradesh

Bir Telugu Navaratri geleneği olan Bathukamma çiçek aranjmanının üzerinde bir lamba.

Telangana'da Navaratri, Hindistan'ın geri kalanında olduğu gibi kutlanır ve Dasara ile sona erer. Navaratri geceleri, önemli bir Telangana geleneği, Telugu Hindu kadınlarının Navaratri tanrıçaları için Bathukamma hazırlamalarını içerir. Bu, özellikle üç farklı Devi yönünü (Tridevi olarak adlandırılır) onurlandıran, kadife çiçeği ağırlıklı sanatsal çiçek süslemeleri ile yürütülen bir etkinliktir. 2016 yılında, 9.292 kadın aynı anda dünyanın en büyük festival çiçek aranjmanı olan 20 metre yüksekliğinde çiçek düzenlemeleri oluşturmak için birlikte çalıştı. [65][66]

Bathukamma kutlamaları, Navaratri başlamadan bir gün önce Mahalaya Amavasya (Pitru Amavasya) ile başlayacaktır. Ana ibadet tanrıçası, zerdeçal tozundan yapılan bir idol ile sembolize edilen ve bathukamma adı verilen çiçek düzenlemesine yerleştirilen, Tanrıça Durga'nın bir formu olan Tanrıça Gowri'dir. Festival, kadınların Ramayana'nın okunması, Şiva, Gowri, Ganga hikayeleri ve kadınların günlük yaşamları ile birlikte bathukamma çevresinde dönerek ellerini veya çubuklarını vurmaları şeklinde ritmik şarkılar eşliğinde dokuz gece sürecek. Her gece bathukamma yakındaki su kaynaklarına bırakılır ve ertesi gün yeni bir bathukamma yapılır. Bu dokuz gecelik festival, Durga'nın Maha Gowri formunda ibadet edildiğine inanılan Durgashtami ile sona erer. [Kaynak gerekli]

Hindistan'ın diğer bölgelerinde olduğu gibi, Telangana Hinduları tarafından silahların bakımı, süslenmesi ve ibadet edildiği Ayudha Puja kutlanır. Esnaf ve çiftçiler de benzer şekilde kendi ticaret aletlerini temizler, süsler ve ibadet eder. 10. günde Dussehra (Vijayadashami) günü aile fertleri ve arkadaşlarla birlikte büyük ziyafetler düzenlenir. [12]

Metinsel sözler

Tamil Nadu'da Navaratri kutlamalarının kökenleri oldukça eskilere dayanmaktadır. Bu erken dönemdeki uygulamaların kanıtı, Rama'nın Durga Puja sunduğu anlatılan Bengalce Krittivasi Ramayana gibi Ramayana'nın yerel metinlerinde bulunmuştur. Destansı Mahabharata'da ise Durga, Virata Parva ve Bhishma Parva bölümlerinde iki kez övülür. Ayrıca Markandeya Purana, Devi Purana, Kalika Purana ve Devi Bhagavata Purana gibi Puranik metinlerde de ritüellerden bahsedilmektedir. [67]

Kurban

Tamil Nadu'da Navaratri kutlamalarında hayvan kurban etme geleneği yoktur. Ancak bazı bilgiler, Hindistan'ın doğu eyaletlerinde Navaratri sırasında gerçekleştirilen Durga Puja kutlamalarında nadir de olsa hayvan kurban etme ritüellerinden bahseder. Bu ritüelde, tanrıçaya bir hayvan kurban edilerek, manda şeklindeki iblisine karşı şiddetli intikamını teşvik etme inancı vardır. Araştırmacı Christopher Fuller'a göre, hayvan kurban etme uygulaması Hindular arasında Navaratri sırasında veya başka zamanlarda, yalnızca Doğu Hindistan eyaletleri olan Batı Bengal, Odisha ve Assam'da görülen Shaktism geleneğinin dışında nadirdir. Bu eyaletlerde bile festival sezonu, önemli sayıda hayvan kurbanının görüldüğü bir dönemdir. Bazı Şakta Hindu topluluklarında ise, manda iblisinin öldürülmesi ve Durga'nın zaferi, hayvan kurbanı yerine sembolik bir kurbanla kutlanır. [b][88][89]

Rajasthan'daki Rajputlar, Navaratri'de silahlarına ve atlarına taparlar ve eskiden Kuldevi olarak saygı duyulan bir tanrıçaya kurban olarak bir keçi sunarlardı - bu uygulama bazı yerlerde devam etmektedir. [70][71] Ritüel, hayvanın tek vuruşta kesilmesini gerektirir. Geçmişte bu ritüel, bir erkeklik çağına geçiş ve bir savaşçı olarak hazır olma ritüeli olarak görülüyordu. [72]

Kuzey Hindistan'daki Banaras çevresindeki tapınak ve evlerde, hayvan kurban etme geleneği Tanrıça'ya vejeteryan yiyecek sunumlarıyla ikame edilmektedir. [73]

Hindistan dışında

Sömürge döneminde çeşitli tarlalara ve madenlere sözleşmeli hizmetçi olarak göç eden Hindu diasporası ile kendi başlarına göç edenler, Navaratri geleneklerini sürdürmeye devam ettiler. Örneğin Malezya, Singapur, Tayland ve Sri Lanka'daki Hindular, 19. yüzyılda Güneydoğu Asya'da Hindu tapınakları inşa ettiler ve Navaratri, ana geleneksel festivallerinden biri haline geldi. [74] Trinidad ve Tobago, Guyana, Surinam, Fiji, Mauritius, Kanada, Güney Afrika, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'ta ise Navaratri ve Diwali, 20. yüzyılın ortalarından bu yana yerel Hindu topluluklarının en görünür kutlamalarından biri haline geldi. [75][76]

Bangladeş'te Durga Puja hem Bengalili hem de Bengalili olmayan Hindu toplulukları tarafından ortaklaşa kutlanır. Ayrıca birçok Bengalili Müslüman da festivallere katılır. [98] Dakka'da Dhakeshwari Tapınağı'ndaki puja ziyaretçi ve adanmışları kendine çeker. [99] Nepal'de ise festivaller Dashain olarak kutlanır. [100][101]

Güney Asya'nın ötesinde, Durga Puja, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Bengalce, Odia, Assamese ve Nepal toplulukları tarafından organize edilir. [77] Durga Puja kutlamaları, Hindu Hint Bengal diasporası tarafından Hong Kong'da da başlatıldı. [78]

Kanada'da hem Bangladeş'ten hem de Hindistan'ın Batı Bengal bölgesinden gelen Bengal Hindu toplulukları, birçok Durga Puja organizasyonu düzenler. Greater Toronto Area'da en fazla sayıda Durga Puja kutlama mekanı, Bangladesh Canada Hindu Kültür Derneği (BCHCS), Bongo Poribar Sosyokültürel Derneği gibi farklı Bengal kültürel grupları tarafından düzenlenmektedir. Toronto şehrinde Toronto Durgabari adı verilen özel bir Durga Tapınağı bulunmaktadır ve burada Durga Puja diğer Hindu kutlamalarıyla birlikte düzenlenmektedir. Toronto bölgesindeki puja mekanlarının çoğu, ay takvimini ve zamanlamaları en iyi şekilde takip etmek için puja'yı düzenlemeye çalışır.