Muhammed Hasan Ağa
| Muhammed Hasan Ağa Cevanşir | |
|---|---|
| Karabağ Hanı | |
| Doğum | 1766 Şuşa, Karabağ Hanlığı |
| Ölüm | Kasım 1805 Şuşa, Karabağ Hanlığı |
| Hanedan | Cavanşirler |
| Babası | İbrahim Halil Han |
| Dini | İslam |
Muhammed Hasan Ağa (Azerice: Məhəmmədhəsən ağa Sarıcalı-Cavanşir ; d. 1766, Şuşa, Karabağ Hanlığı — ö. 2 Haziran 1806, Şuşa, Karabağ Hanlığı)Karabağ Hanlığının ve Rus İmparatorluğunun generali, Karabağ Hanlığının hanı, tümgeneral ve şair Caferkulu Ağa Cevanşirin babası, ünlü Azerbaycanlı hanende Han Şuşinskinin büyükbabası.[1][2][3][4]
1766 yılında Şuşada İbrahim Halil Hanın ilk oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Annesi Hanım Ağa (diğer adı Nine Hanım) Karabağın Cebrayıllı boyundandır.[5]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1797 yılında Karabağ Hanlığını ele geçiren Ağa Muhammed Şah Kacar Şuşada öldürüldü. Bunun üzerine, Karabağ hanları neslinden olan Mehrali Beyin oğlu Muhammed Bey hanlığı ele geçirmeye çalıştı. Çıkan çatışmada Muhammed Hasan Ağa Muhammed Beyi takib etmek için gönderilen 500 kişiden ibaret süvari birliğine kumandanlık etmiştir.
1804-1813 Rus-İran Savaşı patlak vermesi üzerine üvey kardeşi ve Feth Ali Şahın gözdesi Abülfeth Ağanın Kacar devletinden gelmesi üzerine babasıyla ilişkileri kötüleşti. Abülfeth Ağa İbrahim Halil Hanın geçici nigahdan olan oğlu olmasından dolayı taht üzerine iddia etmesi bir az zordu, fakat Feth Ali Şahən gözdesi olması olayların seyrini değiştire bilirdi. Bu yüzden diğer üzey kardeşleri olan Hanlar Ağa ve Mehdigulu Ağayla birlikte Abülfeth Ağanın birlikleri ile savaştılar ve zafer kazandılar. Bu savaş 1804 yılının Aralık ayında meydana çıkmıştır.[6]
Kürekçay Antlaşmasıyla Karabağ Hanlığının Rus İmpratorluğunun korumasını kabul etmesi üzerine Muhammed Hasan Ağaya tümgeneral rütbesi verilmiştir.[7] O, 1804-1813 Rus-İran Savaşında savaşmış ve Karabağtan olan süvari birliklere kumandanlık etmiştir.
Ayrıca elmaslarla süslenmiş bir madalya ve "Sadakat İçin" gravürüyle ödüllendirilmiştir.
1805 Ağustosta hastalanmış ve Kasım ayında vefat etmiştir.[7]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Şahverdi Han Ziyadoğlu-Kacarın kızı Hayrennise Begüm ve Hoy hanının kızı Mahşeref Hanımla evlenmiştir.[7]
- Hayrennise Begüm — Gence hanı II. Şahverdi Han Ziyadoğlu-Kacarın kızı
- Caferkulu Ağa Cevanşir
- Şükür Ağa Cevanşir (d. 1789-ö. 1844'ten sonra)
- İsmayil Ağa Cevanşir (d. 1807-?)
- Hancan Ağa Cevanşir (d. 1793-ö. 1844'ten sonra)
- Mahmud Ağa Cevanşir (1818-?)
- Aslan Ağa Cevanşir (d.1865-ö.1944)[5]
- Han Şuşinski (d.1901-ö.1979) — hanende
- Allahyar Cevanşirov (d.1907-ö.1972) — müzisyen ve Tar sanatçısı
- Ruhsare Cevanşirova (d.1909-ö.1974)
- Aslan Ağa Cevanşir (d.1865-ö.1944)[5]
- Ağahan
- Abbaskulu Ağa Cevanşir (d.1834-?)
- Güllü Begüm
- Şirin Begüm
- Kiçik Begüm
- Mahmud Ağa Cevanşir (1818-?)
- Tubi Begüm
- Mahşeref Hanım — Hoy hanının kızı
- Büyük Han (d.1804-ö.1844'ten sonra)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Исмаилов Э.Э. (2002). Ханы Карабахские и их потомки. Генеалогический вестник. Выпуск 12. ss. 40-45.
- ^ Анвар Чингизоглы. (2003). Родословная Мамедгасан-аги. 2.
- ^ Генералы Азербайджана. Баку: Национальная Академия Наук Азербайджана. Музей истории Азербайджана. 2005.
- ^ "Мирза Джамал Джаваншир Карабаги. История Карабаха". 27 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
- ^ a b "Khan Shushinski - Genealogy". xan.musigi-dunya.az. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2020.
- ^ Акты Кавказской Археографической Комиссии. т. II, док. 1423, 1429
- ^ a b c Ismayilov, Eldar. "The Khans of Karabakh: The Elder Line by Generations". The Caucasus & Globalization (İngilizce). 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2022.