Mihail Çakır
| Mihail Çakır | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 9 Mayıs 1861 Çadır Lunga, Gagavuzya |
| Ölüm | 8 Eylül 1938 (77 yaşında) Kişinev, Moldova |
| Meslek | Rahip, etnograf, gramerci, şair |
| Milliyet | Gagavuz |
Mihail Çakır veya Ay-Boba Mihail Çakır [Ciachir olarak da yazılır; 27 Nisan 1861, Ceadîr-Lunga (Besarabya) - 8 Eylül 1938, Kişinev], Ortodoks rahip, Gagavuz dilinde eğitimci ve eski Rus İmparatorluğu'nda Gagavuz kitaplarının ilk yayıncısıydı.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mihail Çakır, 27 Nisan 1861'de Besarabya'nın Çadır Lunga köyünde, Gagavuz diyakoz bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.
Çakır Kişinev İlahiyat Semineri'nde eğitim gördü. Mezun olduktan sonra bir erkek ilahiyat okulunda öğretmenlik yaptı. Üç yıl sonra Kişinev Okul Kurulu Başkanı seçildi.
1896'da Moldova dilinde kitap basma izni için Rusya İmparatorluğu Eğitim Bakanlığı'na başvurdu. Moldovaca metnin Rusçaya paralel olması koşuluyla bu izin verildi.[1]
Çakır 1901'den itibaren Moldova dilbilgisi üzerine birkaç kitap ve Rus dili ve dilbilgisi üzerine dersler yayınladı. Moldovalıların Rusça öğrenmelerine yardımcı olmak için yazdığı ders kitabı on dört yıl içinde üç baskı yaptı.[1]
1904 yılında Çakır, Doğu Ortodoks Kilisesi'nin Sinod'una başvurarak Gagavuz dilinde dini literatür yayınlamasına izin verilmesini talep etti.[1] Üç yıl sonra, Eski Ahit'ten seçilmiş bölümlerin yanı sıra Aziz Matta İncili'ni de Gagavuzca çevirisiyle yayımladı.[2] Gagavuz çağdaşları tarafından basılı dilin havarisi olarak adlandırıldı.
1918'den sonra Besarabya Romanya Krallığı'nın bir parçası haline geldiğinde Çakır, Gagavuz yazısının önceki Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçişini başlattı[1] 1924 yılında Besarabya'nın Romanyalılaştırılmasına karşı mücadeleyi koordine etmek üzere Doğu Ortodoks Kilisesi'nin Alexander Nevsky kardeşliğinin liderliğine katıldı.[3].
Çakır Atatürk ile temas halindeydi ve “Besarabya Gagavuzlarının Tarihi” adlı kitabının bir kopyasını ona sundu.[4] Atatürk ayrıca Çakır aracılığıyla Gagavuzların asimilasyonunu önlemek için onlara çeşitli Türkçe kitaplar ve öğretmenler sağladı[5].
Çakır 1933 ve 1934 yılları arasında Rumen dergisi Viata Basarabiei için çalıştı. 1934 yılında Gagavuz dilinde Besarabya Gagavuzlarının Tarihi[6] ve iki yıl sonra Gagavuzların Düğün Törenleri adlı kitaplarını yayınladı. Bu iki kitap onun etnografik kimliğini ortaya koymuştur.
Çakır 1938 yılında Gagavuzca-Rumence sözlüğünü yayınladı.
Çakır 1938 yılında kısa bir hastalıktan sonra öldü ve Kişinev'deki Ermeni caddesinde bulunan Merkez Mezarlığı'na gömüldü.
Etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mihail Çakır profesyonel eğitim almış bir araştırmacı olmamasına rağmen, tarihe ve Gagavuz geleneğine yaptığı katkıların değeri yadsınamaz. Modern Gagavuz araştırmacılar onun eserlerine güvenmekte ve onları yeniden yorumlarken, karşılaştırmalı bir tarihsel perspektifle yürütülen araştırmalar için değerli bir kaynak olarak el üstünde tutmaya devam etmektedirler.[7]
Çakır'ın edebi ve tarihi etkisinin yanı sıra, Gagavuz ulusunun tanımlanmasındaki rolü, özellikle de Gagavuz halkına manevi ve ahlaki liderliği övgüyle karşılanmaktadır.[8] Gerçekten de, ayinsel bir Gagavuz girişimleri nedeniyle, halkının Cyril ve Methodius'u olarak anılmakta ve bugün Gagavuzya eyaleti genelinde kutlanmaktadır.
Gagavuzya Valisi Mihail Formuzal 2011 yılını Çakır Yılı ilan etti.
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bucoavna, 1900
- Rusesc și moldovenesc cuvântelnic, 1907
- Agiutorid moldovenilor în vremea învățăturii limbii rusească, 1911
- Dicționar găgăuzo(turco) român, 1938
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "ПРОТОИЕРЕЙ МИХАИЛ ЧАКИР (1861-1938)". Gagauzy. 31 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ "Вышел из печати первый полный перевод на гагаузский язык всех 27 книг Нового Завета (на кириллице и латинице), изданный Институтом перевода Библии" (Rusça). Институт перевода Библии. 27 Mayıs 2006. 9 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Stratulat, Nikita (2010). Православная Церковь в Молдавии в контексте истории молдавско-румынских межцерковных отношений в XX веке (PDF) (Tez). St Petersburg Orthodox Theological Academy. 27 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Grigoriadis, Ioannis N.; Shahin, Evgeniia (2020). "Between Ethnic Group and Nation : Mihail Ciachir's history of the Gagauz" (PDF). East European Politics and Societies and Cultures. XX: 10.
Çakir handed a copy of his “History of the Bessarabian gagauz” as a present to Mustafa Kemal atatürk and received an invitation to Turkey to meet the president, though the visit never took place.
- ^ Bulut, Remzi. "The Economic and Political Structure of Gagauzian Turks". Mehmet Akif Ersoy University, Faculty of Economics and Administrative Sciences, Economics (İngilizce): 62.
He was also in touch with Mikhail Ciachir who was a scientist of Gagauz Turks in religion and history. In order not to forget Gagauzian language, Mustafa Kemal Ataturk sent 80 primary school teachers.
- ^ Jean-Louis Bacqué-Grammont; Angel Pino; Samaha Khoury (2005). D'un Orient l'autre: actes des troisièmes Journées de l'Orient, Bordeaux, 2 - 4 Octobre 2002. Peeters Publishers. s. 261. ISBN 978-90-429-1537-4. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Nikoglo, D.E. "Очерки протоиерея Михаила Чакира в контексте современных исследований по гагаузоведению". 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Kapaló, James A. (2011). Text, Context and Performance: Gagauz Folk Religion in Discourse and Practice. Brill. s. 72. ISBN 978-90-04-19799-2. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
