Mhedrioni
| Mhedrioni | |
|---|---|
 | |
| Kuruluş | 1989 |
| Kurucu(lar) | Jaba İoseliani |
| Feshediliş | 1995 |
| Etkin bölgeler | Gürcistan |
| İdeoloji | Gürcü milliyetçiliği |
| Rakip(ler) | Gamsahurdia hükümeti Abhazya Kafkas Hakları Konfederasyonu |
Mkhedrioni, Gürcistan'da etkin olmuş paramiliter grup ve suç örgütü. Örgüt 1995'te yasaklandı, ancak Yurtseverler Birliği adıyla siyasi parti olarak yeniden kuruldu.
Arka planı
[değiştir | kaynağı değiştir]1989 yılında Jaba İoseliani tarafından kurulan Mhedrioni, kendini İran ve Osmanlı birliklerine karşı savaşan tarihi Gürcü gerilla gruplarının varisi olarak tanıtmaktadır. Mhedrioni tam olarak "atlılar" olarak çevrilse de, Gürcücedeki kelime anlamı "şövalyeler"e daha yakındır. Örgütün her üyesi, Gürcistan halkını, Gürcü Ortodoks ve Apostolik Kilisesi'ni ve Gürcistan topraklarını savunmak için yemin ederek örgüte girerdi. Grup üyeleri Aziz Giorgi'yi ejderhayı öldürürken tasvir eden bir madalyon takardı.
Mhedrioni'nin kuruluşu, Gürcistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesiyle gerçekleşti. Gürcü milliyetçileri ve ülkedeki azınlıklar (Abhaz ve Osetler gibi) arasındaki ilişkiler Sovyetler döneminde dahi sıkıntılıydı. Milliyetçi muhalif Zviad Gamsahurdia'nın iktidara çıkışıyla bu ilişkiler daha da gerginleşti. Mhedrioni, bu dönemde Gürcistan'da kurulan paramiliter örgütlerden biriydi.
Mhedrioni'nin üyeleri, rakiplerine gözdağı veren silahlı birlikler olarak ün kazandılar. Örgüt üyeleri kot, kazak, ceket ve güneş gözlüğü (iç mekan dahil) giyiyorlardı. Bir yazara göre grubun liderleri Armani marka kıyafetler giyip silahla gezerlerdi. Yasadışı gelir kaynaklarına (benzin tedarikini hedef alarak) güvenen Mhedrioni, Moskova'nın Gürcü yeraltı dünyasıyla bağlantılarını kullanıyordu.[1] Mhedrioni üyeleri kontrol ettikleri alanlardaki işyerlerinden "koruma parası" almakla, sürücülerin yolunu kesip haraç kesmekle, soygun ve uyuşturucu kaçakçılığı yapmakla suçlanıyorlardı.[2] 1991 yılına gelindiğinde, Mhedrioni'nin yaklaşık 1.000 savaşçısı ve 10.000 ortak üyesi vardı.[1] Bu sayı devletin Ulusal Muhafızlardan önemli ölçüde fazlaydı.
Gamsahurdia ve İoseliani büyük ölçüde benzer bir milliyetçi bakış açısına sahip olsalar da, Kasım 1990'da Gamsahurdia'nın iktidara gelmesinden kısa bir süre sonra ikilinin arası bozuldu. Şubat 1991'de İoseliani, birçok destekçisiyle birlikte yargılanmadan hapsedildi ve Mhedrioni yasaklandı. Ağustos 1991'de, Sovyet darbe girişiminin hemen ardından Gamsahurdia, Gürcistan Ulusal Muhafız Komutanı Tengiz Kitovani'yi görevden aldı ve aynı dönemde Başbakan Tengiz Sigua istifa etti. Kitovani kısa süre sonra Sigua ve tutuklu İoseliani ile birlikte Gamsahurdia karşıtı bir ittifak kurdu. Aralık 1991'de Kitovani'nin destekçileri, İoseliani'yi hapisten çıkardı ve Mhedrioni ittifak halinde Gamsahurdia hükümetine karşı darbe girişiminde bulundu. Aralık 1991 - Ocak 1992 arasında eyalet parlamento binasında saklanan isyancılar ve "Zviadistler" arasında yoğun silahlı çatışmalar yaşandı ve Gamsakhurdia ayrılıkçı Çeçenya'ya kaçtı. Çatışmalarda en az 100 kişi öldü.
Gamsahurdia'dan sonra Mhedrioni
[değiştir | kaynağı değiştir]Mhedrioni, Gamsahurdia'nın düşüşünden sonra geride kalan "Zviadistler"i bastırmada önemli rol oynadı. Eski Sovyetler dışişleri bakanı olan Eduard Şevardnadze, yeni hükümete saygın bir imaj sağlaması için getirildi, ancak Mhedrioni'ye bağlı kaldı: Parlamento binasının içinde bile, silahlı Mhedrioni üyeleri Jaba İoseliani'nin "korumaları" olarak çalıştılar. Yeni hükümet Mhedrioni'leri devletin iç kuvvetleri olarak atadı.[1]
1993'te Abhazya'daki iç çatışmaların kuvvetlenmesiyle beraber, Mhedrioni ve Ulusal Muhafızlar bölgedeki ayrılıkçıların ve Gamsahurdia destekçilerinin kökünü kazımak için ortak bir operasyon başlattı. Gürcü birliklerinin operasyon sonucunda yenilmesiyle birlikte, Abhazya'daki etnik Gürcülerin büyük çoğunluğu ve hükümet yanlısı güçler Abhazya'dan gönderildi: çatışmada 10.000'den fazla insan öldürüldü. Eylül 1993'te Gamsahurdia, iktidara dönmek için batı Gürcistan'da silahlı bir ayaklanma başlatma fırsatını değerlendirdi. Mhedrioni, ayaklanmanın bastırılmasında önemli bir rol oynadı ve örgüte bir süreliğine "Gürcü Kurtarma Birlikleri" adıyla yarı resmi statü verildi. Rusya'nın müdahalesiyle yenilen Gamsahurdia'nın 31 Aralık'ta intihar ettiği bildirildi, ancak yine de ülke genelinde Gamsahurdia'nın öldürüldüğüne inanılmaktadır. Basında çıkan haberlerde Mhedrioni birliklerinin Gamsahurdia'nın ölümünden sorumlu olduğu iddia edildi, ancak örgüt üyeleri bu iddiayı reddetti.
Yabancı hükümetler ve uluslararası insan hakları örgütleri Mhedrioni'nin yaptığı eylemleri eleştirdi ve "Zviadistler"in kökünü kazımakla suçladı. Şevardnadze, tepkilere karşılık örgütün gücünü kademeli olarak sınırladı. İoseliani, sözde sivilleştirilmiş örgütün başı olarak kalsa da, örgüt özel bir ordu olarak çalışmaya devam etti. 1995'in başlarında Şevardnadze, örgütü organize suçlara karışmakla suçladı ve örgütün silahsızlandırılmasını emretti. 29 Ağustos 1995'te, Şevardnadze bombalı suikastten kıl payı kurtuldu. Saldırı için İoseliani ve "mafya birlikleri"ni suçladı. Diğer siyasi şiddet eylemlerinden de Mhedrioni'yi sorumlu tuttu. Örgüt yasa dışı ilan edildi ve İoseliani hapse atıldı. Buna karşın birçok kişi, Mhedrioni'nin bombalama olaylarına karışmadığını düşünmektedir.
Mhedrioni yasaklanmalarına rağmen, Gürcistan siyasetini gizlice etkilemeye devam etmektedir. Tornike Berişvili liderliğindeki birkaç üye, Mhedrioni'yi 1999'da siyasi bir örgüt olarak yeniden kurdu. Mhedrioni'nin Çeçen ayrılıkçılarla ilişkileri olduğu ve Abhazya'da devam eden gerilla saldırıları da dahil olmak üzere kriminal ve paramiliter faaliyetlerde bulunmaya devam ettiği iddia edildi. Jaba İoseliani, Nisan 2000'de afla hapisten çıktı ve Mhedrioni'nin başkanı olarak görevine devam etti. İoseliani, Kasım 2003'teki parlamento seçimlerine cumhurbaşkanı adayı olarak girmek istediğini açıkladı. Buna karşın İoseliani, Mart 2003'te kalp krizinden öldü.
Mhedrioni, kendi adı altında seçimlere katılamayınca, Kasım 2002'de Gamsahurdia destekçileriyle ittifak halinde Yurtseverler Birliği adıyla yeniden kuruldu. Buna karşın seçilmeleri girmelerine izin verilmedi. Liderleri Badri Zarandia 8 Ocak 2003'te öldürüldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Understanding Civil War. World Bank Publications. 2005. s. 272. ISBN 0-8213-6049-3. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021.
- ^ Conflict, Cleavage, and Change in Central Asia and the Caucasus, ed. Karen Dawisha, Bruce Parrott, p. 165. Cambridge University Press, 1997
- Rupert (14 Ocak 1992). "Christian Knights Claim Key Role in Georgia". The Washington Post.
- Bonner (16 Kasım 1993). "Georgian Fighter Wields Guns, Money and Charm". The New York Times. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021.
- "Dzhaba Ioseliani, 76; Oft-Imprisoned Leader of Georgian Paramilitary Force". Associated Press. 5 Mart 2003. 9 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021 – Los Angeles Times vasıtasıyla.
- Corley (25 Mart 2003). "Jaba Ioseliani: Violent warlord in post-Communist Georgia". The Independent. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021.