İçeriğe atla

Meyan

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Meyan
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae (Bitkiler)
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Magnoliopsida
(İki çenekliler)
Takım: Fabales
Familya: Fabaceae
(Baklagiller)
Cins: Glycyrrhiza
Tür: G. glabra
İkili adlandırma
Glycyrrhiza glabra
L.

Meyan (Glycyrrhiza glabra), yaklaşık 120–150 cm'e kadar boylanabilen, Baklagiller ailesinden çok yıllık bir çalımsı bitkidir. Anavatanı Rusya ve Çin'dir.

Küçük, mavimsi, mor çiçekleri 0,8–1,2 cm boyundadır. 7–15 santimetre boyunda yaprakları ve toprağın altında boyu 1 metreye ulaşan bir kök yapısı vardır. Akdeniz ülkelerinde, güneydoğu Avrupa'da ve Asya'nın bazı kesimlerinde yetişir.

Adlandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

İsmi meyan olan diğer bitkilerden ayırmak için Glycyrrhiza cinsinden olanlara tatlı meyan adı da verilir. Acı meyan adı Sophora cinsinden bitkiler için kullanılır. Aynı adın lokal şiveli biçimi olan acı piyan ismi ise sarı meyan (Thermopsis turcica) için kullanılmaktadır. Türkiye'de yöreye göre, yöre ağzından kaynaklanan isim değişkenliği gösterir. (Mayan, Biyam, Boyam) Adana'da aşlama olarak adlandırılır.

Tanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meyan kökü, 9-17 yaprakçıklı, yaklaşık 7-15 santimetre (3-6 in) uzunluğunda ince uzun yapraklı, 1 metre (40 in)'e yüksekliğe ulaşan, çok yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekler, 8-12 milimetre (5⁄16-1⁄2 in) uzunluğunda, mordan soluk beyazımsı maviye kadar değişen renklerde ve gevşek salkımlıdır. Meyve, birkaç tohumlu, 20-30 milimetre (3⁄4-1+1⁄8 in) uzunluğunda dikdörtgen bir kabuk’tur.[1] Kökleri dal biçimlidir (stolonifer).[2]

Kimya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Meyan kökünün tatlılığının çoğu glisirizin'den gelir.
Meyan kökü bölümleri

Meyan kökü kokusu, toplam uçucuların %3'üne kadar anetol içeren bileşiklerin karmaşık ve değişken bileşiminden gelir. Meyan kökündeki tatlılığın çoğu, şeker'den 30-50 kat daha tatlı olan glisirizin'den gelir. Tatlılık şekerden farklıdır, daha az anlık, ekşi ve daha uzun sürer.

Meyan kökü köklerinde bulunan izoflavan glabren ve izoflavan glabridin fitoöstrojenlerdir.[3][4]

Yetiştirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meyan kökü, en iyi şekilde tam güneşli derin vadilerde iyi drene edilmiş topraklarda yetişir. Ekimden iki ila üç yıl sonra sonbaharda hasat edilir.[1] Meyan kökü üreten ülkeler arasında Hindistan, İran, İtalya, Afganistan, Çin, Pakistan (Urduca'da mulethi), Irak, Azerbaycan, Özbekistan, Türkmenistan ve Türkiye vardır.[5] Hindistan'da Maharashtra bölgesinde meyan köküne jyeshthamadh (Marathice: ज्येष्ठमध) denilir.

2019'da dünya meyan kökü ekstresi pazarı US$ 191 milyon A.B.D. Doları idi. En büyük ihracatçıların başında Fransa, Özbekistan, Çin ve İran geliyordu ve her birinin pazar payı toplamın yaklaşık 10– %14'ü kadardı.[6]

Dünyada şirket olarak en büyük üreticisi meyan kökü üretiminin %70'ini gerçekleştiren M&F Worldwide'dır ve üretiminin %73'ünü tütün ürünlerine tat ve aroma kazandırmak isteyen ABD orijinli sigara firmalarına satmakta olduğunu açıklamıştır.[7]

Kullanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Meyanın yapısı

Bitkinin kökü "meyan kökü" olarak bilinir ve tıpta kullanımı yaygındır. Kök, lezzetlidir, ekstrakte edilmek suretiyle kola, meyan kökü şekeri ve Meyan şerbeti yapımında kullanılır.

Meyan bitkisinin kökleri ve yeraltındaki gövdesi (rizom) baharat olarak kullanılır. Tatlı, sert ve tuzlu bir tada ve hoş bir kokuya sahiptir.

Köklerin suyla kaynatılıp, suyun buharlaştırılmasıyla elde edilen balına çubuk şekli verilir. Bu bal, tatlı, pasta, şekerleme ve çikolata yapımında kullanılır.

"Meyankökü"nü Kuzey Avrupalılar tatlılarda, Çinliler ise daha çok yemeklerde çeşni olarak kullanırlar.

Kolalı içeceklere tat vermek için de katılır.

Meyan odunu
Glycyrrhiza glabra

Türkiye’nin güney illeri ve çevresinde meyan kökü demlenerek şerbet olarak tüketilir. Meyan şerbeti yaz aylarının değişmez içeceğidir.

Mide ve bağırsak hastalıklarına iyi geldiğine inanılır.

Tütün

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meyankökü, tütün için tatlandırıcı bir madde olarak, Amerikan harmanı sigaralar, nemli enfiye, çiğneme tütünü ve pipo tütün’lerinin imalatında tat arttırıcı ve nemlendirici maddeler olarak kullanılır.[5][8] Meyan kökü, tütün ürünlerine doğal bir tatlılık ve tütün endüstrisinde kullanılan doğal ve taklit tatlandırıcı bileşenlerle kolayca karışan ayırt edici bir tat sağlar.[5] Meyan kökü sigara sarma kağıtlarına da eklenebilir. 2009 itibarıyla, ABD Gıda ve İlaç İdaresi, sigaralardan mentol dışında herhangi bir "niteleyici tatların" kullanılmasını yasakladı, ancak diğer üretilmiş tütün ürünlerini yasaklamadı.[9]

Yiyecek ve şekerleme

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kurutulmuş meyan kökü çubukları

Meyan kökü aroması, çok çeşitli şekerler veya şekerlemeler ‘in içinde bulunur. Bu şekerlemelerin çoğunda tat anason yağı ile güçlendirilmiştir. Bu nedenle gerçek meyan kökü içeriği çok azdır. Meyan kökü şekerlemeleri öncelikle Avrupa'daki tüketiciler tarafından satın alınır ancak Avustralya ve Yeni Zelanda gibi diğer ülkelerde de sevilir.[5]

Hollanda'da meyankökü şekerlemesi ("damla") en popüler tatlı biçimlerinden biridir. Birçok şekilde satılır. Nane, mentol, anason veya Akdeniz defnesi ile karıştırmak için oldukça popülerdir. Amonyum klorür (Fince: salmiak) ile karıştırmak da Finlandiya'da olduğu gibi popülerdir. Hollanda'da salmiak meyan kökünün popüler bir örneği Felemenkçe: zoute drop ('tuzlu meyankökü') olarak bilinir ancak çok az tuz (sodyum klorür) içerir.[10] Sert, tuzlu tatlılar, meyankökü aromalı alkollerin olduğu özellikle Danimarka ve Finlandiya gibi İskandinav ülkeleri'nde de popülerdir.

Kurutulmuş meyan kökü çubukları, son yıllarda popülariteleri azalmış olsa da, bir zamanlar İngiltere'de olduğu gibi, Hollanda'da da kendi başlarına geleneksel bir şekerlemedir. Şeker olarak çiğnemek için Felemenkçe: zoethout ('tatlı ağaç') çubukları olarak satılırdı. Çiğneyerek ve emildiğinde yoğun bir tatlı tadı verir. Tatlılık, dişlere zarar vermeden sükrozdan 30 ila 50 kat daha güçlüdür. 1970'lerden beri, Felemenkçe: zoethout daha nadir bulunur oldu ve yerini tüketmesi daha kolay olan 'damla' dahil çeşitli şekerler aldı.

Meyan kökü cipsleri

İngiltere Yorkshire'deki Pontefract, şekerle karıştırılan meyan kökünün çağdaş şekilde tatlı olarak kullanılmaya başlandığı yerdir.[11] Pontefrakt keki ilk olarak orada yapıldı.[12]

Cumbria, Durham ilçesi, Yorkshire ve Lancashire'da halk arasında 'İspanyol' olarak bilinir. Çünkü İspanyol rahipler Thirsk yakınlarındaki Rievaulx Manastırı'nda meyan kökü yetiştirdiler.[13]

İtalya, İspanya ve Fransa'da meyan kökü doğal haliyle sevilir. Bitkinin kökü çıkarılır, yıkanır, kurutulur ve ağız ferahlatıcı olarak çiğnenir.

İtalya genelinde şekersiz meyankökü, yalnızca %100 saf meyan kökü özünden yapılan küçük siyah parçalar halinde tüketilir. Calabria'da saf meyan kökü özünden popüler bir likör yapılır ve Reggio Emilia'da acqua d'orcio adıyla ünlü bir meşrubat yapılır. Meyan kökü Suriye, Mısır ve Türkiye'de Gaziantep ve Diyarbakır'da içecek olarak dükkanlarda ve sokak satıcılarında satılır.

Araştırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Glisirizin'in özellikleri, hepatit C veya topikal sedef hastalığı tedavisi gibi ön araştırma aşamasındadır.[14][15]

Geleneksel tıp

[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel Çin tıbbı’nda, ilgili bir tür olan Glycyrrhiza uralensis (genellikle "meyan kökü" olarak çevrilir) gancao (Çince: 甘草; lit. 'tatlı ot') olarak bilinir ve formüldeki bileşenleri "uyumlaştırdığına" inanılır.[16] Herhangi bir tıbbi amaç için güvenli veya etkili olduğunu gösteren yeterli ve kaliteli klinik araştırma olmamasına rağmen meyan kökü Ayurveda'da çeşitli hastalıkları tedavi edebileceği inancıyla kullanılmaktadır.[17][18][19]

Avrupa Tıp Ajansı, bitkisel ilaçlar listesine meyankökü ekledi.[20]

Zehirliliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meyan kökünün başlıca doz sınırlayıcı zehirleri, aktif bileşenleri olan glisirizin ve enoksolonun kortizol bozunmasına önleme etkisi nedeniyle doğası gereği kortikosteroid'dir. Meyan kökü, ödem, hipokalemi, kilo alımı veya kaybı ve yüksek tansiyon yapabilir.[21][22]

Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç İdaresi meyan kökü ve glisirizin dahil türevlerini içeren gıdaların aşırı tüketilmediği takdirde güvenli olduğuna inanmaktadır.

Diğer yargı bölgeleri günde 100 ila 200 mg'dan (1,5 ila 3,1 gr)'dan fazla glisirizin, yaklaşık 70 ila 150 g (2+1⁄2 ila 5+1⁄4 oz)'dan daha fazla meyan kökü şekerlemesi eşdeğerinin fazlasını önermez.[23] Meyan kökü hamilelikte yenmemeli ve kullanılmamalıdır.[14]

Mantar ilacı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Uçucu yağ'lar Aspergillus flavus büyümesini engeller.[24]

Yan etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meyan kökü, glisirizik asit (GZA) içeren Glycyrrhiza glabra bitkisinden elde edilen bir özdür. GZA molekülleri bir glisiretinik asit molekülünden ve iki glukuronik asit molekülünden oluşur.[25]

Bitkinin kökünden elde edilen özler meyan kökü, tatlı kök ve glisiriza özü olarak adlandırılabilir. G. glabra Avrupa ve Batı Asya'da yetişir. Ağızdan alındığında, glisiretinik asit ürünü insan idrarında bulunurken GZA bulunmaz.[25] Bu, glisiretik asidin insanların bağırsaklarında emildiğini ve metabolize edildiğini gösterir. GZA bağırsaklarda bakteriler tarafından glisiretik aside hidrolize edilir.[26]

Binlerce yıldır G. glabra, hazımsızlık ve mide iltihabı dahil olmak üzere tıbbi amaçlar için kullanılır.[27] G. glabra ayrıca öksürüğü kesmede, ülser tedavisinde ve müshil olarak da kullanılır. GZA tuzları birçok üründe tatlandırıcı ve aroma verici olarak da kullanılır. Meyan kökünün kabaca %90 kullanımı tütün endüstrisinde kullanılır. Geri kalan kullanımı %5 olacak şekilde gıda ve eczacılık ürünleri arasında eşit olarak paylaştırılır.[28]

Meyan kökü özü genellikle birçok tatlı ve şekerlemelerde, bazı ilaçlarda ve kök birası gibi içeceklerde de bulunur. Ayrıca sakız, enfiye gibi tütün ürünleri ve diş macununda da kullanılabilir.

Bol miktarda meyan kökü alımının zehirleyici etkileri olabilir. Vücut sodyum tutup potasyumu kaybederek biyokimyasal ve hormonal faaliyetleri değiştirdiğinde hipermineralokortikosteroid sendromu oluşabilir.[29] Bu faaliyetlerden bazıları, homoeostazdaki değişimlerini telafi etmek için daha alçak aldosteron seviyesi, renin-anjiyotensin sisteminin azalması ve atriyal natriüretik hormon seviyelerinin yükselmesidir.[30]

Diğer bazı zehirlenme belirtileri, elektrolit dengesizliği, ödem, artmış kan basıncı, kilo alımı, kalp problemleri ve halsizliktir. Belirtiler zehirlenme şiddetine bağlıdır. Yorgunluk, nefes darlığı, böbrek yetmezliği ve felç diğer bazı şikayetlerdir.[31][32] 2020'de doktorlar aşırı derecede düşük potasyum seviyeleri nedeniyle kalp durmasından ölen bir adam vakası bildirdi. Ölen kişi daha önce üç haftadır günde bir torba siyah meyan kökü yiyordu.[33][34]

Meyan kökü zehirlenmesinin çoğu olumsuz etkisi, GZA'nın mineralokortikoid etkilerine bağlanır. Meyan kökü dozuna ve alımına bağlı olarak ciddi sorunlar ve hatta hastaneye yatışlar ortaya çıkarsbilir. Önceden kalp veya böbrek sorunları olan kişiler GZA ve meyan kökü zehirlenmesine karşı daha duyarlı olabilir.[29]

Zehirlenmeyi önlemek için tüketilen meyan kökü miktarını izlemek önemlidir. Etkiler çeşitli faktörlerden etkilendiği ve kişiden kişiye değiştiği için güvenli bir seviye belirlemek zordur. En hassas kişilerde, günlük yaklaşık 100 mg (1,5 gr) GZA alımı sorunlara neden olabilir.[35] Bu, 50 g (1,8 oz) meyan kökü tatlısına eşdeğerdir. Bununla birlikte, çoğu insan belirtileri yaşamadan önce 400 mg (6,2 gr)'a kadar GZA tüketebilir. Bu ise yaklaşık 200 g (7,1 oz) meyan kökü şekeridir. Pratik bir kural, normal sağlıklı bir kişinin günde 10 mg (0,15 gr) GZA tüketebileceğidir.[36]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Kabuğu ile meyan kökü
    Kabuğu ile meyan kökü
  • G. glabra 'nın çiçeklenmesi
    G. glabra 'nın çiçeklenmesi
  • Çeşitli meyan kökü ürünleri
    Çeşitli meyan kökü ürünleri
  • Farklı aromaları olan meyan kökü çubukları
    Farklı aromaları olan meyan kökü çubukları
  • Yapraklar
    Yapraklar
  • Koehler'in Medicinal-Plants (tr:Tıbbi Bitkiler) kitabından G. glabra
    Koehler'in Medicinal-Plants (tr:Tıbbi Bitkiler) kitabından G. glabra

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. 0-333-47494-5
  2. ^ Brown, D., ed. (1995). "The RHS encyclopedia of herbs and their uses". 1-4053-0059-0
  3. ^ Somjen, D.; Katzburg, S.; Vaya, J.; Kaye, A. M.; Hendel, D.; Posner, G. H.; Tamir, S. (2004). "Estrogenic activity of glabridin and glabrene from licorice roots on human osteoblasts and prepubertal rat skeletal tissues". The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology. 91 (4–5): 241-246. doi:10.1016/j.jsbmb.2004.04.008. PMID 15336701. 
  4. ^ Tamir, S.; Eizenberg, M.; Somjen, D.; Izrael, S.; Vaya, J. (2001). "Estrogen-like activity of glabrene and other constituents isolated from licorice root". The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology. 78 (3): 291-298. doi:10.1016/S0960-0760(01)00093-0. PMID 11595510. 
  5. ^ a b c d M & F Worldwide Corp., Annual Report on Form 10-K for the Year Ended December 31, 2010 3 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  6. ^ "Liquorice extract: world market". Observatory of Economic Complexity. 2020. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
  7. ^ M & F Worldwide Corp., Annual Report on Form 10-K for the Year Ended December 31, 2005.
  8. ^ Erik Assadourian, Cigarette Production Drops 9 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vital Signs 2005, at 70.
  9. ^ "Flavored Tobacco". US Food and Drug Administration. 22 Eylül 2009. 28 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2017. 
  10. ^ [1] 27 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. the online Dutch food composition database]
  11. ^ "Right good food from the Ridings". AboutFood.com. 25 Ekim 2007. 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "The strange story of Britain's oldest sweet". BBC Travel. 11 Temmuz 2019. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2023. 
  13. ^ "Where Liquorice Roots Go Deep". Northern Echo. 12 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008. 
  14. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; nih isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  15. ^ Yu, J. J; Zhang, C. S; Coyle, M. E; Du, Y; Zhang, A. L; Guo, X; Xue, C. C; Lu, C (2017). "Compound glycyrrhizin plus conventional therapy for psoriasis vulgaris: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials". Current Medical Research and Opinion. 33 (2): 279-287. doi:10.1080/03007995.2016.1254605. PMID 27786567. 
  16. ^ Bensky, Dan (2004). Chinese Herbal Medicine: Materia Medica, Third Edition. Eastland Press. ISBN 978-0-939616-42-8. 
  17. ^ Balakrishna, Acharya (2006). Ayurveda: Its Principles & Philosophies. New Delhi, India: Divya prakashan. s. 206. ISBN 978-8189235567. 
  18. ^ Tewari, D; Mocan, A; Parvanov, E. D; Sah, A. N; Nabavi, S. M; Huminiecki, L; Ma, Z. F; Lee, Y. Y; Horbańczuk, J. O; Atanasov, A. G (2017). "Ethnopharmacological Approaches for Therapy of Jaundice: Part II. Highly Used Plant Species from Acanthaceae, Euphorbiaceae, Asteraceae, Combretaceae, and Fabaceae Families". Frontiers in Pharmacology. 8: 519. doi:10.3389/fphar.2017.00519 Özgürce erişilebilir. PMC 5554347 $2. PMID 28848436. 
  19. ^ Wendy Christensen (2009). Empire of Ancient Egypt. Infobase Publishing. ss. 98-. ISBN 978-1-60413-160-4. 
  20. ^ "Liquiritiae radix". European Medicines Agency. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021. 
  21. ^ Olukoga, A; Donaldson, D (June 2000). "Liquorice and its health implications". The Journal of the Royal Society for the Promotion of Health. 120 (2): 83-9. doi:10.1177/146642400012000203. PMID 10944880. 
  22. ^ Armanini, D; Fiore, C; Mattarello, MJ; Bielenberg, J; Palermo, M (September 2002). "History of the endocrine effects of licorice". Experimental and Clinical Endocrinology & Diabetes. 110 (6): 257-61. doi:10.1055/s-2002-34587. PMID 12373628. 
  23. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; SAGE Publications isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  24. ^ Mamedov, Nazim A.; Egamberdieva, Dilfuza (2019). "Phytochemical Constituents and Pharmacological Effects of Licorice: A Review". Plant and Human Health, Volume 3. Cham: Springer Publishing. ss. 1-21. doi:10.1007/978-3-030-04408-4_1. ISBN 978-3-030-04407-7. 
  25. ^ a b Krähenbühl, Stephan; Hasler, Felix; Krapf, Reto (1994). "Analysis and pharmacokinetics of glycyrrhizic acid and glycyrrhetinic acid in humans and experimental animals". Steroids. 59 (2): 121-126. doi:10.1016/0039-128X(94)90088-4. ISSN 0039-128X. PMID 8191540. 
  26. ^ Akao, Taiko; Akao, Teruaki; Kobashi, Kyoichi (1987). "Glycyrrhizin .BETA.-D-glucuronidase of Eubacterium sp. from human intestinal flora". Chemical and Pharmaceutical Bulletin. 35 (2): 705-710. doi:10.1248/cpb.35.705 Özgürce erişilebilir. ISSN 0009-2363. PMID 3594680. 
  27. ^ Gibson, M. R. (1978). "Glycyrrhiza in old and new perspectives". Lloydia. 41 (4): 348-354. PMID 353426. 
  28. ^ Federal Register, 1983
  29. ^ a b Omar, H. R.; Komarova, I.; El-Ghonemi, M.; Fathy, A.; Rashad, R.; Abdelmalak, H. D.; Yerramadha, M. R.; Ali, Y.; Helal, E.; Camporesi, E. M. (2012). "Licorice abuse: time to send a warning message". Therapeutic Advances in Endocrinology and Metabolism. 3 (4): 125-138. doi:10.1177/2042018812454322. ISSN 2042-0188. PMC 3498851 $2. PMID 23185686. 
  30. ^ Mackenzie, Marius A.; Hoefnagels, Willibrord H. L.; Jansen, Renè W. M. M.; Benraad, Theo J.; Kloppenborg, Peter W. C. (1990). "The Influence of Glycyrrhetinic Acid on Plasma Cortisol and Cortisone in Healthy Young Volunteers". The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 70 (6): 1637-1643. doi:10.1210/jcem-70-6-1637. ISSN 0021-972X. PMID 2161425. 
  31. ^ Blachley, Jon D.; Knochel, James P. (1980). "Tobacco Chewer's Hypokalemia: Licorice Revisited". New England Journal of Medicine. 302 (14): 784-785. doi:10.1056/NEJM198004033021405. ISSN 0028-4793. PMID 6986557. 
  32. ^ Toner, J. M.; Ramsey, L. E. (1985). "Liquorice can damage your health". Practitioner. 229 (1408): 858-860. PMID 4059165. 
  33. ^ Edelman, Elazer R.; Butala, Neel M.; Avery, Laura L.; Lundquist, Andrew L.; Dighe, Anand S. (24 Eylül 2020). Cabot, Richard C.; Rosenberg, Eric S.; Pierce, Virginia M.; Dudzinski, David M.; Baggett, Meridale V.; Sgroi, Dennis C.; Shepard, Jo-Anne O.; Tran, Kathy M.; Roberts, Matthew B. (Ed.). "Case 30-2020: A 54-Year-Old Man with Sudden Cardiac Arrest". New England Journal of Medicine (İngilizce). 383 (13): 1263-1275. doi:10.1056/NEJMcpc2002420. hdl:1721.1/135269. ISSN 0028-4793. PMC 8568064 $2. PMID 32966726. 
  34. ^ Cramer, Maria (26 Eylül 2020). "A Man Died After Eating a Bag of Black Licorice Every Day". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  35. ^ Adeneye, Adejuwon Adewale (2014). "Subchronic and Chronic Toxicities of African Medicinal Plants". Toxicological Survey of African Medicinal Plants: 99-133. doi:10.1016/B978-0-12-800018-2.00006-6. ISBN 9780128000182. 
  36. ^ Størmer, F.C.; Reistad, R.; Alexander, J. (1993). "Glycyrrhizic acid in liquorice—Evaluation of health hazard". Food and Chemical Toxicology. 31 (4): 303-312. doi:10.1016/0278-6915(93)90080-I. ISSN 0278-6915. PMID 8386690. 

Ek kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Meyan&oldid=33941550" sayfasından alınmıştır