İçeriğe atla

Mary Cartwright

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dame

Mary Cartwright

DBE FRS FRSE
Doğum17 Aralık 1900(1900-12-17)
Aynho, İngiltere
Ölüm3 Nisan 1998 (97 yaşında)
Cambridge, İngiltere
Milliyetİngiliz
VatandaşlıkBirleşik Krallık
Eğitim
Mezun olduğu okul(lar)St Hugh's College, Oxford
Tanınma nedeni
Ebeveyn(ler)Rev William Digby Cartwright (baba)
Ödüller
Kariyeri
TezThe zeros of integral functions of special types (1930)
Doktora
danışmanı		G. H. Hardy
Doktora öğrencileri
Diğer önemli öğrencileriSheila Scott Macintyre

Dame Mary Lucy Cartwright DBE FRS FRSE (17 Aralık 1900 - 3 Nisan 1998),[1] İngiliz bir matematikçiydi. Daha sonra kaos teorisi olarak bilinecek olan teorinin öncülerindendi.[2] J. E. Littlewood ile birlikte Cartwright, daha sonra kelebek etkisi örneği olarak görülecek bir probleme birçok çözüm öngördü.

Erken dönem yaşamı ve eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Mary Cartwright (en sağda) 1932 yılında Uluslararası Matematikçiler Kongresi'nde.

Mary Cartwright, 17 Aralık 1900'de babası William Digby'nin papazlık yaptığı Aynho, Northamptonshire'da doğdu. Büyükannesi Jane Holbech, şair John Donne'nin ve Eyam Papazı William Mompesson'un soyundan geliyordu.[3][4] İkisi kendinden büyük, diğer ikisi de küçük olmak üzere dört kardeşi vardı: John (1896 doğumlu), Nigel (1898 doğumlu), Jane (1905 doğumlu) ve William (1907 doğumlu).[4] İlk eğitimini Leamington Lisesi'nde (1912-1915), ardından Boscombe'daki Gravely Manor Okulu'nda (1915-1916) tamamladıktan sonra Salisbury'deki Godolphin Okulu'na devam etti (1916-1919).[5]

Cartwright, St Hugh's College, Oxford'da matematik okudu ve 1923 yılında birinci sınıf derece ile mezun oldu. Son derece derslerini alan ve birincilik derecesi elde eden ilk kadındı. Kısa bir süre Worcester'daki Alice Ottley School ve Buckinghamshire'daki Wycombe Abbey School'da öğretmenlik yaptıktan sonra 1928'de PhD eğitimi almak üzere Oxford'a döndü. Cartwright, doktora çalışmalarında G. H. Hardy tarafından denetlendi. Hardy 1928-9 akademik yılı boyunca Princeton'da bulunduğundan danışmanlık görevini E. C. Titchmarsh üstlendi. The Zeros of Integral Functions of Special Types ("Özel Tip İntegral Fonksiyonların Sıfırları") başlıklı tezi, 1930'daki PhD sözlü sınavında ilk kez dış denetçi olarak karşılaştığı J. E. Littlewood tarafından incelenmiştir.[4]

Cartwright, 1930 yılında Yarrow Araştırma Bursu ile ödüllendirildi ve doktora tezinin konusu üzerinde çalışmaya devam etmek üzere Girton College, Cambridge'e gitti. Littlewood'un derslerine katılarak, onun ortaya koyduğu açık problemlerden birini çözdü. Şimdi Cartwright teoremi olarak bilinen matematiksel teoremi, birim disk içinde aynı değeri en fazla p kez alan bir analitik fonksiyon'un maksimum modülü için bir tahmin verir. Teoremi kanıtlamak için Lars Ahlfors tarafından konformal eşlemeler için tanıtılan bir tekniği uygulayarak yeni bir yaklaşım kullandı.[6][7]

Kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cartwright, kariyeri boyunca birçok farklı matematiksel kavram üzerine doksandan fazla makale yazdı. Katkıları Dirichlet serisi, Abel toplamı, Borel yayılımlarının yönleri, birim disk üzerinde düzenli analitik fonksiyonlar, integral fonksiyonların sıfırları, maksimum ve minimum modüller ve bir açıda sonlu mertebeden fonksiyonlar gibi konulara uzandı.[7]

Cartwright, 1936'da Girton College'da matematik çalışmaları direktörü oldu. 1938 yılında, araştırmalarının yönü üzerinde büyük etkisi olan yeni bir proje üzerinde çalışmaya başladı. Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Departmanı Radyo Araştırma Kurulu, radyo ve radar çalışmalarının modellenmesinden ortaya çıkan bazı diferansiyel denklemler ile ilgili bir memorandum hazırladı.[8] Londra Matematik Derneği'nden bu problemler üzerinde çalışabilecek bir matematikçi bulmalarına yardımcı olup olamayacaklarını sordular ve o da ilgilendi. Problemlerin ardında yatan dinamikler Cartwright'a yabancı olduğu için bu konuda yardım almak üzere Littlewood'a başvurdu. Denklemler üzerinde birlikte çalışmaya başladılar ve bu durum ikisini de çok şaşırttı:

Yapacak bir şey olsun diye, "sonuçlara" dair dünyevi bir beklentimiz olmadan bu şeyin üzerine gittikçe gittik; birdenbire çözümlerin dramatik ince yapısının tüm manzarası yüzümüze baktı.[9]

Burada tanımlanan ince yapı, bugün kelebek etkisinin tipik bir örneği olarak görülmektedir. Bu işbirliği, modern dinamik sistemler teorisinin aldığı yönü büyük ölçüde etkileyen önemli sonuçlara yol açmıştır.[10][11] İkili cevabı zamanında verememiş olsa da mühendislerin dikkatini hatalı ekipmandan, üretilen elektriksel "gürültüyü" -ya da düzensiz dalgalanmaları- telafi etmenin pratik yollarına yönlendirmeyi başardılar.[8]

Cartwright, 1945 yılında Hermite'in π'nin irrasyonelliğinin temel kanıtını basitleştirdi. Kanıtın kendi versiyonunu bir Tripos sorusu olarak belirledi ve daha sonra Sir Harold Jeffreys'in Bilimsel Çıkarım ("Scientific Inference") kitabına bir ek olarak yayınlandı.[12] 1947 yılında Fellow of the Royal Society[13] üyeliğine seçildi; bu topluluğa seçilen ilk kadın olmasa da ilk kadın matematikçiydi.[10][11]

Cartwright, 1948'de Girton'a öğretmen olarak atanmış ve 1959'dan 1968'e kadar Cambridge'de Fonksiyonlar Teorisi Okutmanı olarak görev yapmıştır.[4] 1957'den 1960'a kadar Cambridge Üniversiteli Kadınlar Derneği'nin başkanlığını yaptı.[14] Girton'dan emekli olduktan sonra 1968-1969 yılları arasında Brown Üniversitesi'nde ve 1969-1970 yılları arasında Claremont Graduate School'da misafir profesör olarak görev yapmıştır.[14] Cartwright 3 Nisan 1998 tarihinde 97 yaşında Cambridge'de ölmüştür.[7]

Tanınması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cartwright;

Cartwright, 1968 yılında Londra Matematik Derneği'nin en yüksek ödülü olan De Morgan Madalyası'nı alan[16][17] ilk kadın oldu ve Edinburgh Kraliyet Topluluğu Onursal Üyesi (HonFRSE) seçildi.[18] 1969 yılında Kraliçe tarafından onurlandırılarak Dame Mary Cartwright, Britanya İmparatorluk Nişanını almıştır.

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cartwright, 1998 yılında Cambridge'deki Midfield Lodge Huzurevi'nde ölmüştür.[5]

Yayınları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Cartwright, M. L.; Littlewood, J. E. (1945). "On Non-Linear Differential Equations of the Second Order: I. the Equation Large". Journal of the London Mathematical Society. Wiley. s1-20 (3): 180-189. doi:10.1112/jlms/s1-20.3.180. ISSN 0024-6107. 
  • Cartwright, M. L. (1962). Integral functions. Cambridge Tracts in Mathematics and Mathematical Physics. University Press, Cambridge. OCLC 8697638. 
  • Cartwright, M. L. (1964). "From Non-Linear Oscillations to Topological Dynamics". Journal of the London Mathematical Society. Wiley. s1-39 (1): 193-201. doi:10.1112/jlms/s1-39.1.193. ISSN 0024-6107. 

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Obituary: Mary Cartwright". The Times. 1998. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2024. 
  2. ^ Freeman J. Dyson, Mary Lucy Cartwright (1900–1998): Chaos theory 8 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., pp. 169–177, in Out of the Shadows: Contributions of Twentieth-Century Women to Physics, edited by Nina Byers and Gary Williams, 498 p. (Cambridge University Press, 2006); 0-521-82197-5
  3. ^ Mathematics Genealogy Project'te Mary Cartwright
  4. ^ a b c d e f O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Mary Cartwright", MacTutor Matematik Tarihi arşivi 
  5. ^ a b "Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002" (PDF). Royalsoced.org.uk. 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2015. 
  6. ^ DeFuria, Jack (22 Ekim 2014). "Mary Lucy Cartwright". Prezi. 8 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  7. ^ a b c McMurran, Shawnee; Tattersall, James (February 1999). "Mary Cartwright" (PDF). Notices of the AMS. 46. 17 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mart 2024. 
  8. ^ a b "A Point of View: Mary, queen of maths". BBC News Magazine. 8 Mart 2013. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2024. 
  9. ^ Littlewood, John Edensor (30 Ekim 1986). Bollobás, Béla (Ed.). Littlewood's Miscellany. Cambridge New York Port Chester [etc.]: Cambridge University Press. s. 13. ISBN 0-521-33702-X. 
  10. ^ a b "Mistress of Girton whose mathematical work formed the basis of chaos theory". Obituaries Electronic Telegraph. 11 Nisan 1998. 6 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  11. ^ a b Walter Hayman (1 Kasım 2000). "Dame Mary (Lucy) Cartwright, D.B.E. 17 December 1900 – 3 April 1998". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 46: 19-35. doi:10.1098/rsbm.1999.0070 Özgürce erişilebilir. 8 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  12. ^ Jeffreys, Harold (13 Aralık 1973). Scientific Inference (3. bas.). Cambridge: Cambridge University Press. s. 268. ISBN 0-521-08446-6. 
  13. ^ a b Hayman, Walter K. (2000). "Dame Mary (Lucy) Cartwright, D.B.E. 17 December 1900 – 3 April 1998: Elected F.R.S. 1947". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 46: 19. doi:10.1098/rsbm.1999.0070 Özgürce erişilebilir. 
  14. ^ a b "Cartwright, Dame Mary Lucy (1900–1998), mathematician | Oxford Dictionary of National Biography". Oxford Ulusal Biyografi Sözlüğü (çevrimiçi bas.). Oxford University Press. 2004. doi:10.1093/ref:odnb/69671.  Birleşik Krallık Halk Kütüphanesi abonelik veya üyeliği gereklidir
  15. ^ Williams, Mrs. E. M. (Ekim 1966), "Presidential Address: The Changing Role of Mathematics in Education", The Mathematical Gazette, 50 (373), ss. 243-254, doi:10.2307/3614669, JSTOR 3614669 
  16. ^ a b "Prizes, Awards, and Honors for Women Mathematicians". mathwomen.agnesscott.org. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2024. 
  17. ^ List of LMS prize winners 11 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., LMS website, accessed July 2011
  18. ^ "Dame Mary Lucy Cartwright Hon FRSE". The Royal Society of Edinburgh. 28 Ekim 2016. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Akademik görevi
Önce gelen:
Kathleen Teresa Blake Butler 		Girton College, Cambridge'in Müdiresi
1949–1968 		Sonra gelen:
Muriel Clara Bradbrook
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mary_Cartwright&oldid=34229768" sayfasından alınmıştır