İçeriğe atla

Mısır'da siyaset

Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Mısır siyaseti, bir cumhuriyetçi çerçevesi içinde gerçekleşir. yarı başkanlık sistemi hükûmet sistemi. Mevcut siyasi sistem, 2013 Mısır askeri darbesi ve Cumhurbaşkanı'nın görevden alınmasının ardından kurulmuştur. Abdülfettah es-Sisi. Mevcut sistemde Cumhurbaşkanı altı yıllık bir dönem için seçilmektedir. Parlamentonun yüzde 5'ine kadarını atayabilmektedir. Ayrıca, Cumhurbaşkanı 137. Madde aracılığıyla Parlamentoyu feshetme yetkisine sahiptir. Mısır Parlamentosu Afrika ve Orta Doğu'daki en eski yasama meclisidir. tek kamaralı Parlamento, 161. Madde aracılığıyla Başkanı görevden alma yetkisine sahiptir. 2020 yılında yapılan yeni Senato seçimleriyle birlikte, meclis iki kamaralı hale gelmiştir.

Başkanlık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Mısır Cumhurbaşkanı

Bu makam 1952 Mısır Devrimi'nden sonra oluşturuldu; Muhammed Naguib bu makama gelen ilk kişiydi. 2005'ten önce Parlamento cumhurbaşkanlığı için bir aday seçiyor ve halk referandumda önerilen cumhurbaşkanı adayını onaylayıp onaylamadığını oyluyordu. 2011'deki Mısır Devrimi'nden sonra yeni bir cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı 2012, bu Mısır'ın siyasi tarihindeki ilk özgür ve adil seçimlerdi.[1] Müslüman Kardeşler, 18 Haziran 2012'nin başlarında adayı Mohamed Morsi'nin seçimi kazandığını ilan etti. Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin Müslüman Kardeşler hükûmetinin otokratik aşırılıklarına karşı kamuoyunda oluşan hoşnutsuzluk dalgasının ardından;[2] Temmuz 2013'ün başı, General'in kararının ardından 2013 Mısır darbesinin başlangıcı oldu. Abdülfettah es-Sisi, Mursi'yi görevden almak ve 2012 anayasasını askıya almak için. El-Sisi daha sonra 2014 cumhurbaşkanlığı seçimi'nde devlet başkanı seçildi.[3] 8 Haziran 2014 tarihinde Abdel Fatah el-Sisi Mısır'ın yeni cumhurbaşkanı olarak resmen yemin etti.[4]

Mısır'ın 2012 tarihli anayasasının 133. Maddesi, adayın sadece bir kez yeniden seçilebileceği 4 yıllık bir cumhurbaşkanlığı görev süresi belirlemektedir. Belgeye göre, adayın seçilebilmesi için "Mısırlı ebeveynlerden doğmuş olması, başka bir vatandaşlık taşımaması, medeni ve siyasi haklara sahip olması, Mısırlı olmayan biriyle evli olmaması" ve Miladi 40 yaşından küçük olmaması gerekmektedir.[5]

146. Madde cumhurbaşkanını Silahlı Kuvvetlerin Başkomutanı olarak ilan eder. Ancak, savaş ilan etmek veya silahlı kuvvetleri devlet toprakları dışına göndermek için cumhurbaşkanının Milli Savunma Konseyi'ne danışması ve milletvekillerinin çoğunluğunun onayını alması gerekir.[5]

Nisan 2019'da Mısır parlamentosu başkanlık süresini dört yıldan altı yıla uzattı.[6]

Mısır'da 20-22 Nisan 2019 tarihleri arasında 2019 Mısır anayasa referandumu gerçekleştirildi ve yurtdışı oylama 19-21 Nisan tarihleri arasında yapıldı. Önerilen değişiklikler Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi'nin 2030 yılına kadar iktidarda kalmasına izin verdi; anayasanın önceki versiyonuna göre, 2022'de yapılacak olan bir sonraki seçimlere katılması yasaklanmıştı. Değişiklikler, %44 katılım oranıyla oy kullanan seçmenlerin %88,83'ü tarafından onaylandı.[7]

Yasama organı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Mısır'da Parlamenter Hayatın Tarihi

Parlamento her yıl sekiz aylık bir oturum için toplanır; özel durumlarda Cumhurbaşkanı ek bir oturum çağrısı yapabilir. Parlamentonun yetkileri 1980 Anayasa Değişiklikleri'nden bu yana artmış olsa da, Parlamento Cumhurbaşkanı'nın geniş yetkilerini dengeleyecek güçten yoksun olmaya devam etmektedir.

Temsilciler Meclisi (Magles en Nowwáb)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Temsilciler Meclisi (Mısır) House of Representatives başlıca yasama organıdır. En fazla 596 temsilciden oluşur ve 448'i doğrudan FPTP yoluyla, 120'si ise ülke çapındaki 4 bölgede nispi temsil yoluyla seçilirken, Başkan 28'e kadar atama yapabilir.[8] Meclis beş yıllık bir dönem için toplanır ancak Başkan tarafından daha erken feshedilebilir.

Anayasa, Meclisin yüzde ellisinin bir gensoru önergesi vererek yürütme kabinesini istifaya zorlayabileceğini öngörmektedir. Bu nedenle, Başbakan ve kabinesi meclisteki baskın parti veya koalisyondan olmak zorundadır. Başkan ve meclisin karşıt partilerden olması durumunda, bu durum kohabitasyon olarak bilinen duruma yol açar.

Son seçimler 2015 ve en son 2020'de yapılmıştır.

Danışma Konseyi (Maglis El-Shura)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şura Konseyi (Mısır)|Shura Council]] 1980 yılında oluşturulan Parlamentonun 264 üyeli üst meclisiydi. Şura Konseyi'nde 176 üye doğrudan seçiliyor, 88 üye ise Cumhurbaşkanı tarafından altı yıllık dönemler için atanıyordu. Şura Konseyi'nin yarısı her üç yılda bir yenileniyordu.

Şura Konseyi'nin yasama yetkileri sınırlıydı. Yasama ile ilgili çoğu konuda, iki meclis arasında bir anlaşmazlık olması halinde son sözü Halk Meclisi söylüyordu.

Şura Konseyi 2014 anayasası'nda kaldırılmıştır.[9]

Parlamento Seçimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mısır'daki siyasi partiler çok sayıdadır ve sayıları 100'ü aşmaktadır. Din, ırk veya cinsiyete dayalı siyasi partilerin kurulması Anayasa tarafından yasaklanmıştır. 2011'deki devrimden önce güç, Cumhurbaşkanı ve Halk Meclisinde süper çoğunluğu elinde tutan Ulusal Demokratik Parti'nin elinde toplanmıştı.

Çoğu kırılgan olan birçok Mısır'daki siyasi partiler listesi/yeni siyasi partiler, 1952 devriminden bu yana ilk özgür seçim olarak kabul edilen 2011-12 Mısır parlamento seçimleri'nde aday gösterme beklentisiyle kuruldu. Ancak seçilen Parlamento anayasa mahkemesi tarafından feshedilmiş ve 2015 yılında yeni seçimler yapılmıştır.

Ulusal düzeyin altında yetki, merkezi hükûmet tarafından atanan valiler ve belediye başkanları ile halk tarafından seçilen yerel konseyler tarafından ve bunlar aracılığıyla kullanılmaktadır.

Siyasi partiler ve seçimler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Detaylı liste için bakınız: Mısır'daki siyasi partilerin listesiMısır Anayasası'na göre siyasi partilerin varlığına izin verilmektedir. Dini siyasi partilere dinin siyasete karışmaması ilkesine saygı gösterilmeyeceği ve tüm inançlara saygı gösterilmesi için dinin özel alanda kalması gerektiği için izin verilmez. Ayrıca milis oluşumlarını destekleyen veya anayasa ve ilkeleriyle çelişen veya Müslüman Mısırlılar ile Kıptiler/Hıristiyan Mısırlılar arasındaki ulusal birlik gibi ülkenin istikrarını tehdit eden bir gündemi olan siyasi partiler de yasaklanmıştır.

2015 yılı itibarıyla Mısır'da 100'den fazla kayıtlı siyasi parti bulunmaktadır. En büyükleri Özgür Mısırlılar Partisi, Yeni Wafd Partisi, Konferans Partisi ve Mısır Sosyal Demokrat Partisi'dir.

Aralık 2020'de, parlamento seçim nihai sonuçları, Cumhurbaşkanı El-Sisi'yi güçlü bir şekilde destekleyen Mısır'ın Mostaqbal Watn (Milletin Geleceği) Partisi'nin koltukların açık çoğunluğunu doğruladı. Parti, kısmen yeni seçim kuralları nedeniyle çoğunluğunu bile artırdı.[10]

Sivil toplum

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Mısır'da acil durum yasası

Mısırlılar, 1967'den 31 Mayıs 2012'ye kadar (1980'de başlayan 18 aylık bir arayla) olağanüstü hal yasası altında yaşadı.[11] Olağanüstü hal yasaları 1981'den bu yana her üç yılda bir uzatıldı. Bu yasalar hükûmet dışı her türlü siyasi faaliyeti keskin bir şekilde sınırlandırmıştır: sokak gösterileri, onaylanmamış siyasi örgütler ve kayıt dışı mali bağışlar resmen yasaklanmıştır. Ancak 2000 yılından beri bu kısıtlamalar uygulamada ihlal edilmektedir. 2003 yılında gündem büyük ölçüde yerel demokratik reformlara, Cemal Mübarek'in cumhurbaşkanı olmasına karşı çıkmaya ve devlet güvenlik güçlerinin uyguladığı şiddeti reddetmeye kaydı. Son dalgada yer alan gruplar arasında PCSPI, Mısır Değişim Hareketi (Kefaya) ve Mısırlı Anneler Derneği bulunmaktadır.[12]

Özellikle toprak hakları ve toprak reformu ile ilgili olmak üzere çeşitli konularda önemli köylü aktivizmi mevcuttur. Önemli bir dönüm noktası, 1997 yılında yapısal uyum baskısı altında Nasır dönemi toprak reformu politikaları'nın yürürlükten kaldırılması olmuştur. Bu faaliyetin kutuplarından biri Land Center for Human Rights'dır.

Tunus'taki son devrimden esinlenen 2011 Mısır Devrimi, Başkan Mübarek'i istifaya zorladı ve yerine geçen Askeri Cunta Anayasayı feshetti ve yeni bir Anayasa altında özgür ve adil seçimler sözü verdi. 15 Ağustos 2015 tarihinde Cumhurbaşkanı Sisi, İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün "Mısır'ın onlarca yıllık Olağanüstü Hal Kanunu'nda zaten yer alan" dili "taklit ettiğini" iddia ettiği yeni bir Terörle Mücadele Kanunu çıkardı. Madde 2'de terörizme yapılan atıflardan biri "kamu düzenini bozmak amacıyla gözdağı vermek; ulusal birliğe, toplumsal barışa veya ulusal güvenliğe zarar vermek" şeklinde. Bölüm 2'yi takiben, Cumhurbaşkanı 53. Maddede ele alınan "güvenlik ve kamu düzenini korumak için uygun tedbirleri almak üzere bir kararname çıkarabilir".[13] Bu, "yedi gün içinde parlamentoda çoğunluk oyuna veya parlamento oturumda değilse bakanlar kurulu onayına tabi olmak üzere, tanımlanmış bölgelerde altı aylık sokağa çıkma yasakları veya tahliyeler emretme yetkisini" içermektedir.[14]

Siyasi baskı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Devrimden önce Mübarek ilk iki döneminde İhvan'ın sınırlı siyasi faaliyetlerine göz yummuş, daha sonra ise İhvan'ın etkisini engellemek için daha agresif bir şekilde hareket etmiştir. Sendikalar ve meslek örgütleri resmi olarak yaptırıma tabi tutuluyor. 2014 yılında bazı gazeteler Yukarı Mısır bölgesinin yaşam standartlarını iyileştirmek için Mısır'dan ayrılmak istediğini yazdı.[15]

Dış ilişkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Mısır'ın dış ilişkileri

Arap Devletleri Ligi'nin (Arap Ligi) daimi merkezi Kahire'de bulunmaktadır. Birliğin Genel Sekreteri geleneksel olarak bir Mısırlı olmuştur. Eski Mısır Dışişleri Bakanı Ahmed Abu El Ghet Arap Birliği'nin şu anki Genel Sekreteri'dir. Arap Birliği 1978 yılında İsrail ile yapılan barış anlaşmasını protesto etmek amacıyla Mısır'dan Tunus'a taşınmış ancak 1989 yılında geri dönmüştür.

Mısır, Camp David Anlaşmaları'nda Mısır-İsrail barış anlaşması'nın imzalanmasından sonra İsrail devletiyle diplomatik ilişkiler kuran ilk Arap devletidir. Mısır diğer Arap devletleri arasında büyük bir etkiye sahiptir ve tarihsel olarak çeşitli Arap ulusları arasındaki anlaşmazlıkların çözümünde ve İsrail-Filistin anlaşmazlığında arabulucu olarak önemli bir rol oynamıştır. Çoğu Arap ülkesi, etkileri genellikle sınırlı olsa da Mısır'ın bu rolü oynamasına hala itibar etmektedir.

Eski Mısır Başbakan Yardımcısı Boutros Boutros-Ghali 1991-1996 yılları arasında Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri olarak görev yaptı.

Sudan ile Hala'ib Üçgeni olarak bilinen bölge üzerindeki toprak anlaşmazlığı, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin gergin kalmasına neden olmuştur.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Mohamed Morsi sworn in as Egypt's first Islamist president". Los Angeles Times. 30 Haziran 2012. 20 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2023. 
  2. ^ "Think Again: The Muslim Brotherhood". Al-Monitor. 28 Ocak 2013. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016. 
  3. ^ "El-Sisi sworn in as Egypt president". Ahram Online. 8 Haziran 2014. 11 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014. 
  4. ^ "Egypt's Sisi sworn in as president". the Guardian (İngilizce). 8 Haziran 2014. 13 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2023. 
  5. ^ a b Tfceccherini (4 Şubat 2020). "Egypt's Constitution of 2012" (PDF). Translated by International IDEA. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  6. ^ "Egypt parliament extends presidential term to six years". www.aa.com.tr. 7 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2023. 
  7. ^ "Egypt constitutional changes could mean Sisi rule until 2030". BBC News (İngilizce). 16 Nisan 2019. 5 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2021. 
  8. ^ id=d1c74bd4-fc9f-416d-9507-7c7585506bd4 "Cabinet preliminarily passes law regulating electoral districts" |url= değerini kontrol edin (yardım). Aswat Masriya. 10 Aralık 2014. 11 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2014. 
  9. ^ "50 üyeli anayasa komitesi Şura Konseyi'ni ortadan kaldırıyor". Ahram Online. 1 Aralık 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2014. 
  10. ^ "Pro-Sisi party wins majority in Egypt's parliamentary polls". Reuters (İngilizce). 14 Aralık 2020. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2023. 
  11. ^ CNN Wire Staff (2 Haziran 2012). "Egypt lifts unpopular emergency law". CNN. 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2014. 
  12. ^ Shorbagy, Manar (1 Ocak 2007). "The Egyptian Movement for Change-Kefaya: Redefining Politics in Egypt". Public Culture. 19 (1). ss. 175-196. doi:10.1215/08992363-2006-029. ISSN 0899-2363. 
  13. ^ pdf "Anti-Terrorism Law" |url= değerini kontrol edin (yardım). Atlantic Council. September 2015. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. [ölü/kırık bağlantı]
  14. ^ "Egypt: Counterterrorism Law Erodes Basic Rights". Human Rights Watch. 19 Ağustos 2015. 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2016. 
  15. ^ Gratowski, J. Thomas (17 Şubat 2014). "Is Egypt Breaking Apart?". International Affairs Review. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2014. 

Bibliyografya

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Hatem Elliesie: The Rule of Law in Egypt. İçinde: Matthias Koetter / Gunnar Folke Schuppert (der.), Dünyanın Çeşitli Hukuk Düzenlerinde Hukukun Üstünlüğü Anlayışı: SFB 700 Çalışma Raporu Serisi Nr. 5: Sınırlı Devlet Alanlarında Yönetişim, Berlin 2010.

Diğer okumalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel hükûmet siteleri

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mısır%27da_siyaset&oldid=33795592" sayfasından alınmıştır