Müfide Ferit Tek
| Müfide Ferid Tek | |
|---|---|
 Müfide Ferid Tek 1922'de | |
| Doğum | 29 Nisan 1892 Kastamonu |
| Ölüm | 24 Mart 1971 (78 yaşında) İstanbul |
| Defin yeri | Sahrayıcedid Mezarlığı, İstanbul |
| Takma ad | Süyüm Bike |
| Meslek | Türk Romancı |
| Tür | Roman |
| Edebî akım | Türkçülük |
| Evlilik | Ahmet Ferit Tek |
| Çocuklar | Emel Esin |
Müfide Ferit Tek (29 Nisan 1892, Kastamonu - 24 Mart 1971, İstanbul), Türk romancı.
Türkçülük akımının roman türündeki ilk temsilcilerindendir. Türk Kurtuluş Savaşı'na kalemiyle katılmış bir kadın yazardır. Türkiye'nin ilk İçişleri Bakanı Ahmet Ferit Tek'in eşidir. Sanat tarihçi Emel Esin'in annesidir.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Babası Kemahlı Mazhar Paşa'nın oğlu ve "hürriyet" yanlısı bir subay olan Şevket Bey, annesi Plevne şehitlerinden Zâimzâde İsmail Efendi'nin kızı Feride Hanım'dır.
Babasının görevi dolayısıyla ilköğrenimine Trablusgarp'ta başladı. Trablusgarp'ta henüz bir Türk mektebi olmadığı için İtalyanların yönetiminde bulunan St. Joseph Rahibe Okulu'nda okudu. Okulda İtalyanca ve Fransızca öğrendi. Ayrıca özel ders yoluyla Arapça ve Farsça öğrendi. O yıllarda, İstanbul'da bulunan Harbiye Mektebi'nde bir kanundışı faaliyetlerde bulundukları gerekçesiyle Fizan'a sürgün edilen bir grup öğrenci arasında Ahmet Ferit Tek ile Yusuf Akçura da vardı. İleride evleneceği Ahmet Ferit Bey ile burada tanıştı.
Yazar, 1903 yılında gizlice gönderildiği Paris'te Versailles Lisesi'ne kaydedildi. Onun Paris'teki öğrenimini, velisi sıfatıyla babasının yakın arkadaşı ünlü Jön Türklerden Ahmet Rıza Bey takip etti. Müfide Ferit, Trablus'tan kaçarak Paris'e gelmiş olan Ahmet Ferit Tek ile 1907 yılında -15 yaşında iken - evlendi. Bundan sonraki hayatı, kocasının sürgün veya görevli olarak bulunduğu çeşitli şehir ve ülkelerde geçti.
İkinci Meşrutiyet'in ilan edilmesinden sonra eşi ile İstanbul'a geldi. Ahmet Ferit Tek, İttihat ve Terakki'ye muhalefetten Sinop'a sürülünce Müfide Ferit Hanım, kocasıyla birlikte Sinop'a gitti. 1913- 1918 arasındaki yıllarını Sinop ve Bilecik'te geçirdi. Bu arada Yusuf Akçura'nın desteğiyle ilk romanı olan Aydemir'i' yazdı ve 1918 yılında yayınlattı. Halide Edip'in 1912'de yayımlanan Yeni Turan adlı romanından sonra ikinci "Turancı" roman olan bu eser, birkaç gazetede tefrika edildi. Roman, bir kuşağı etkiledi ve yıllar sonra Şevket Süreyya Bey, Aydemir soyadını bu romandan etkilenerek aldı.[1]
İşgal yıllarında yazdığı makaleler nedeniyle İngilizler tarafından arandığı için Anadolu'ya geçti. Mütareke ve Millî Mücadele yıllarında İfham ile Hâkimiyet-i Milliye gazetelerinde Millî Mücadele'yi destekledi. Savaşın sonlarına doğru Mustafa Kemal Paşa ile Türk-dostu Pierre Loti arasındaki yazışmalara aracılık etti.[2] Eşi 1921 yılında diplomatik görevle Fransa'ya gönderildiğinde École des Sciences Politiques'ten mezun oldu; bu arada Pierre Loti'yi ölüm döşeğinde ziyaret etti. İkinci romanı Pervaneler'i 1924 yılında kaleme aldı; roman, Yedigün Dergisi'nde tefrika edildi. Süyüm Bike takma adıyla Türk Yurdu dergisinde yazılar yazdı.[3]
Eşinin diplomatik görevleri nedeniyle 22 yıl yurt dışında bulundu; Paris, Londra, Varşova, Tokyo'da yaşadı. Yurt dışında bulunduğu sırada Affolunmayan Günah adlı üçüncü romanı Almanca olarak basıldı (Die unverzeihliche Sünde, çeviren: Otto Spies, Krefeld, 1933), Türkçesi yayımlanmadı. Son roman, konusunu Türk Kurtuluş Savaşı'ndan almaktaydı.
1948 yılında Türkiye'deki ilk Soroptimist kulüp olan İstanbul Soroptomist Kulübü Pakize Tarzi ile birlikte kurdu ve kurucu başkanlığı üstlendi.[4]
24 Mart 1971 tarihinde 77 yaşında iken İstanbul'da hayatını kaybetti. Erenköy Mezarlığı'na defnedildi.
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aydemir (1918)
- Pervaneler (1924)
- Die unverzeihliche Sünde (1933)
- Leyla (roman)1925 (cumhuriyet Gazetesinde tefrika olarak yayınlanmışitır)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Murat Belge, Müfide Ferit Tek'in 'Aydemir' Romanı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Taha Toros, 80 yıl Önce Paris'te Alkışlanan İki Türk Kadını, SkyLife 2002 Ağustos Sayısı". 2 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2009.
- ^ "Müfide Ferit'in Türk Yurdu Mecmuasında Yayımlanan "Süyüm Bike" Müstear İsimli Hikâyelerinin Tahlili". iupress.istanbul.edu.tr. 22 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2023.
- ^ "Tarihçe". Soroptimistturkiye.org. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- http://www.ufukotesi.com/kitapgoster.asp?yil=2003&ay=426 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.