İçeriğe atla

Litvanya-Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Belarusça: Літоўска–Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
Litvanca: Lietuvos–Baltarusijos Tarybinė Socialistinė Respublika
Rusça: Литовско–Белорусская ССР
Litvanya-Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
1919-1919
bayrağı
Bayrak
Bölge haritası
Bölge haritası
BaşkentVilnius, ardından Minsk
Sürgündeki başkentSmolensk
Resmî dil(ler)Beyaz Rusça, Litvanca
Yaygın dil(ler)Rusça[1]
HükûmetSosyalist cumhuriyet
Merkezi İcra Komitesi Başkanı 
Tarihçe 
• Kuruluşu
17 Şubat 1919
• Dağılışı
17 Temmuz 1919
Öncüller		 Ardıllar
Belarus Halk Cumhuriyeti
Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (1918–1919)
Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (1918-19)
Litvanya
İkinci Polonya Cumhuriyeti
Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Günümüzdeki durumuLitvanya ve Belarus

Litvanya-Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Belarusça: Літоўска–Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка; Litvanca: Lietuvos–Baltarusijos Tarybinė Socialistinė Respublika; Rusça: Литовско–Белорусская ССР; Lehçe: Litewsko–Białoruska Republika Radziecka) veya Lit-Bel (Lit-Bel), 1919'da yaklaşık beş ay boyunca günümüz Belarus ve Doğu Litvanya topraklarında var olan Sovyet sosyalist cumhuriyetti. Eski Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle kuruldu. Sovyet-Polonya Savaşı sırasında Polonya ordusunun Doğu Litvanya topraklarını ele geçirmesiyle birlikte cumhuriyet dağıldı.

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kasım 1918'de I. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, geri çekilen Alman Ordusu'nun ardından batıya doğru bir saldırı başlattı. Küresel proleter devrimi yaymaya çalıştı ve Doğu Avrupa'da Sovyet cumhuriyetleri kurmaya çalıştı.[2] Aralık 1918'in sonunda Bolşevik güçleri Litvanya'ya ulaştı. Bolşevikler, Baltık devletlerinin Batı Avrupa'nın bir engel olacak bir köprü görevi göreceğini öngördüler ve Alman Devrimi ve Macar Devrimi'ne katıldılar.[3]

Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 16 Aralık 1918'de ilan edildi[4] ve ardından 1 Ocak 1919'da Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.[5] İki cumhuriyet de zayıftı, yeni kurulan Litvanya Komünist Partisi ve Beyaz Rusya Komünist Partisi desteklendi ancak halk tarafından gerekli desteği sağlayamadı.[6] Sovyet-Polonya Savaşı ve Litvanya-Sovyet Savaşları'nda askerî zorluklarla karşı karşıya kalan Sovyetler, çabalarını pekiştirmeye karar verdiler ve iki cumhuriyet 17 Şubat 1919'da Lit-Bel olarak birleştirildi. Komünist partiler de Litvanya ve Beyaz Rusya Komünist Partisi (Bolşevikler) adıyla birleştirildi.[7]

Kısa ömürlü devlet

[değiştir | kaynağı değiştir]
Lit-Bel haritası.
Çeka'nın Lit-Bel mühürü.

Litvanya ve Beyaz Rusya Sovyet cumhuriyetlerinin birleşmesi hem Litvanya'da ve hem de Belarus'ta hoş karşılanmadı.[1] Özellikle Beyaz Rus milliyetçiler birleşmeyi ülkenin Litvanya tarafından ilhak edildiği şeklinde algıladı.[1][8] Zmicier Zhylunovich gibi bazı Beyaz Rus milliyetçileri görevlerinden istifa ettiler.[8] Ancak Moskova birleşmede ısrarcı oldu ve birleşme Lit-Bel hükûmetinin üyeleri Adolf Joffe tarafından denetlendi. Yeni hükûmete Lit-Bel Halk Komiserleri Konseyi Başkanı (başbakan) Vincas Mickevičius-Kapsukas başkanlık etti ve hükûmet hiçbir Beyaz Rus içermedi.[1] Hükûmet Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden alınan kredilerle finanse edildi.[1] Bazı tarihçiler bu devleti "yapay yaratım" veya "kurgu" olarak tanımlar.[9]

Lit-Bel'in başkenti başlangıçta Vilnius olarak belirlendi. Ancak Nisan ayında Vilnius'un, Polonya ordusu tarafından düzenlenen Vilna saldırısı sonrası ele geçirilmesinin ardından Minsk'e taşındı.[4] Sovyet Halk Komiserleri Konseyi Başkanı Vladimir Lenin, Polonya komünist Julian Marchlewski aracılığıyla Polonya ile barış görüşmelerine başladı ve 17 Temmuz 1919'da Lit-Bel'i resmen tasfiye etmeyi düşünüyordu.[10] Temmuz 1919'un sonlarına doğru, Lit-Bel topraklarının neredeyse tamamı yabancı ordular tarafından işgal edildi. Minsk de 8 Ağustos 1919'da Minsk Harêkatı sırasında Polonya ordusu tarafından ele geçirildi, böylece artık var olmayan Lit-Bel hükûmeti Ağustos 1919'da Smolensk'e tahliye edildi.[11]

Sonrasında

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eylül 1919'da Sovyetler bağımsız Litvanya'yı tanıdı ve bir barış anlaşması müzakere etmeyi teklif etti.[4] Sovyet-Litvanya Barış Antlaşması 12 Temmuz 1920'de sonuçlandı. Polonya-Sovyet Savaşı'nda Sovyetler üstünlük kazanmaya başladığında Minsk'i tekrar ele geçirdi ve 31 Temmuz 1920'de Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin yeniden kurulmasını sağladı.[5] Diplomatik tanınma ve barış anlaşmasına rağmen, Sovyetler Litvanya hükûmetini devirmek ve Sovyet cumhuriyetini yeniden kurmak için çeşitli müdahalelerde bulundular.[12] Ancak Sovyet güçleri Varşova Savaşı'nı kaybetti ve Polonyalılar tarafından geri cephelere itildiler. Polonya-Rusya sınırı, Beyaz Rusya topraklarının yaklaşık yarısını Beyaz Rusya SSC'ye bırakan 18 Mart 1921 tarihinde imzalanan Riga Barış Antlaşması tarafından belirlendi.[5]

Hükûmet

[değiştir | kaynağı değiştir]

Merkezi İcra Komitesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Halk Komiserleri Konseyi üyeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

17 Şubat 1919 tarihi itibarıyla Halk Komiserleri Konseyi (Bakanlar Kurulu) üyeleri şöyleydi;[13]

  • Dışişleri Başkanı ve Komiseri: Vincas Mickevičius-Kapsukas
  • İçişleri Komiseri: Zigmas Aleksa-Angarietis
  • Gıda Komiseri: Moses Kalmanovich
  • Çalışma Komiseri: Semyon Dimanstein
  • Maliye Komiseri: Yitzhak Weinstein
  • Yol Komiseri: Aleksandras Jakševičius
  • Tarım Komiseri: Vaclovas Bielskis ve Kazimierz Cichowski[14]
  • Eğitim Komiseri: Julian Leszczyński
  • İletişim Komiseri: Carl Rozental (К. Ф. Розенталь)
  • Adalet Komiseri: Mieczysław Kozłowski (Мечислав Козловский)
  • Savaş Komiseri: Józef Unszlicht
  • Sağlık Komiseri: Petras Avižonis
  • Halk Ekonomisi Komiseri: Vladimir Ginzburg
  • Sosyal İşler Komiseri: Josif Oldak

Savunma Konseyi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Vincas Mickevičius-Kapsukas
  • Moses Kalmanovich
  • Józef Unszlicht
  • Yevgenia Bosch
  • Kazimierz Cichowski

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Litvanya-Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e Borzęcki, Jerzy (2008). The Soviet-Polish peace of 1921 and the creation of interwar Europe. Yale University Press. s. 16. ISBN 978-0-300-12121-6. 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  2. ^ Davies, Norman (1998). Europe: A History. HarperPerennial. s. 934. ISBN 0-06-097468-0. 
  3. ^ Rauch, Georg von (1970). The Baltic States: The Years of Independence. University of California Press. s. 51. ISBN 0-520-02600-4. 
  4. ^ a b c Suziedelis, Saulius (2011). Historical Dictionary of Lithuania (2.2isbn=978-0-8108-4914-3 bas.). Scarecrow Press. ss. 169-170. 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  5. ^ a b c Marples, David R. (1999). Belarus: a denationalized nation. Taylor & Francis. ss. 5-6. ISBN 978-90-5702-343-9. 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  6. ^ Mawdsley, Evan (2007). The Russian Civil War. Pegasus Books. s. 118. ISBN 1-933648-15-5. 
  7. ^ Mauro Perani, Materia giudaica. Rivista dell'Associazione italiana per lo studio del giudaismo, vol. 1, Casa Editrice Giuntina, 2004, ISBN|978-88-80-57731-7, s .289
  8. ^ a b Pipes, Richard (1997). The formation of the Soviet Union: communism and nationalism, 1917-1923 (2.2yayıncı=Harvard University Press bas.). s. 153. ISBN 978-0-674-30951-7. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  9. ^ Eidintas, Alfonsas; Vytautas Žalys; Alfred Erich Senn (Eylül 1999). Lithuania in European Politics: The Years of the First Republic, 1918–1940 (Paperback bas.). New York: St. Martin's Press. s. 66. ISBN 0-312-22458-3. 
  10. ^ Borzęcki, Jerzy (2008). The Soviet-Polish peace of 1921 and the creation of interwar Europe. Yale University Press. s. 36. ISBN 978-0-300-12121-6. 18 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  11. ^ Kipel, Vitaut; Zora Kipel (1988). Byelorussian statehood: reader and bibliography. Byelorussian Institute of Arts and Sciences. s. 188. OCLC 19592740. 11 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  12. ^ Eidintas, Alfonsas; Vytautas Žalys; Alfred Erich Senn (Eylül 1999). Lithuania in European Politics: The Years of the First Republic, 1918–1940 (Paperback bas.). New York: St. Martin's Press. s. 70. ISBN 0-312-22458-3. 
  13. ^ Senn, Alfred Erich (1975). The Emergence of Modern Lithuania (2.2isbn=0-8371-7780-4 bas.). Westport, CT: Greenwood Press. s. 240. 
  14. ^ "Циховский Казимир Генрихович" (Rusça). Knowbysight.info. 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Litvanya-Beyaz_Rusya_Sovyet_Sosyalist_Cumhuriyeti&oldid=32557294" sayfasından alınmıştır