Lahsa Seferi (1871)
| Lahsa Seferi (1871) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.png) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu Kuveyt Şeyhliği Müntefik aşireti |
 Necid Emirliği | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
Abdülaziz Midhat Paşa Ferik Nafiz Paşa Arif Bey II. Abdullah es-Sabah.svg){kind=small} Muhammed bin Sani |
Suud bin Faysal el-Suud | ||||||
Lahsa Seferi ya da Ahsa Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1551-1670 arasında egemenliği altında bulunan Doğu Arabistan'ın El-Ahsa bölgesini yeniden ele geçirmek amacıyla icra ettiği askerî harekât.[1]
Sefer öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Seferin görünürdeki maksadı, Osmanlılardan yardım isteyen İmam Abdullah bin Faysal'ın Necid üzerindeki hakimiyetini kardeşi Suud bin Faysal'dan geri kazanmasına destek vermekti. Bununla birlikte, asıl amaç Bağdat Valisi Midhat Paşa Osmanlı İmparatorluğu'nun Basra Körfezi üzerindeki etkisini genişletme arzusuydu.[2]
Necid Kaymakamı İmam Abdullah bin Faysal, 29 Mart 1871'de elçisi Abdülâziz bin Suvaylem'i Midhat Paşa'ya göndererek, Al-Ahsa ve Katif'i hakimiyetinde bulunduran kardeşi Suud bin Faysal'a karşı destek talebi Osmanlılar açısından açılacak seferin meşru zeminini oluşturdu.[3]
Sefer
[değiştir | kaynağı değiştir]20 Nisan 1871'de Osmanlıların Bağdat merkezli Altıncı Ordusuna mensup bir tümen (beş piyade kolu, bir süvari birliği ve topçu bataryası) Ferik Nafiz Paşa ve Müntefik Şeyhi komutasında Basra'dan (biri Asur gemisi olmak üzere) üç vapura bindirilerek önce Ras Tanura (Re's-i Tennur) iskelesine çıkarıldı.[4]
Harekât sırasında Basra'ya gelen Kuveyt ahalisi de erzak ve eşya taşımak üzere Kuveyt Emiri II. Şeyh Abdullah es-Sabah komutasında 80 adet gemiyle lojistik destek verdi.[5]
13 Mayıs 1871'de Ras Tanura'ya ulaşan birlikler (9 top ve 1.500'ü Arap olmak üzere toplam 3.000 asker), karadan 13 Mayıs'ta Katif, 25 Mayıs'ta ise Dammam üzerine yürüdü. İmam Suud bin Faysal'ın birliklerini mağlup eden Osmanlı birliği 3 Haziran'da Katif'i, 5 Haziran'da ise Dammam'ı zaptetti. Bu iki kasabaya Türk bayrağı çekilirken, Osmanlı birlikleri Hüfuf'u da ele geçirdiler.
Harekât sürerken Basra Bahriye Kumandanı Arif Bey komutasındaki takviye birlikleri de Basra'dan Lübnan ve İskenderiye korvetleri ile Babil, Ninova ve Asur vapurlarıyla 2 Kasım'da Ras Tanura'ya hareket etti.
Bahreyn ve Katar'a yönelik harekât
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlıların El-Ahsa'ya yönelik seferi sırasında İngilizler de Basra Körfezi'ndeki çıkarlarını korumak amacıyla Basra Körfezi Donanma Filosu Komutanı Albay Pelly idaresindeki HMS Hugh Rose, Magpie ve Bullfinch adlı gambotlarını Katif, HMS Nimble ve Lynx adlı korvetlerini ise Bahreyn açıklarında konuşlandırdı.[6] Bununla birlikte, Arif Bey iki korvetle 22 Kasım 1871'de Bahreyn'e çıktı ve görüştüğü Bahreyn Emiri Şeyh İsa'nın bağlılığını temin etti.[7]
Osmanlı birliklerinin önünden yenilgi halinde Katar'a kaçan Suud bin Faysal asker ve taraftarlarının burada çıkardıkları karışıklıklar karşısından yardım talep eden Katar Emiri Şeyh Muhammed bin Sani destek amacıyla İskenderiye korveti ve Asur vapuruyla sevkedilen birlikler karışıklıkları bastırdılar ve Katar'da Osmanlı idaresini kurdular.[8]
Sefer sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu başarılı sonuçlanan askerî harekâtın ardından 1872'nin ilk aylarında El-Ahsa, Katif, Katar ve Necid bir merkez etrafında birleştirilerek Necid Sancağı olarak Basra Eyaletine bağlandı. Harekât sırasında kaydadeğer hizmetleri görülen Kuveyt Emiri Şeyh Abdullah II es-Sabah Osmanlılar tarafından Kaymakam unvanına lâyık görüldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Iraq". britannica.com. Britannica.com. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
- ^ "The life of Midhat Pasha; a record of his services, political reforms, banishment". 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
- ^ Sluglett (December 2002). "The Resilience of a Frontier: Ottoman and Iraqi Claims to Kuwait, 1871-1990" (PDF). International History Review. 24 (4): 790. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
- ^ "Basra Körfesi'nde Osmanlı Denizcilik Faaliyetleri", Mehmet Korkmaz, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2021), s.60
- ^ "Basra Körfezi'nde Osmanlı-İngiliz Çekişmesi / Katar'da Osmanlılar (1871-1916)", Zekeriya Kurşun, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2004), s.48
- ^ "Birtain and the Persian Gulf 1795-1880", J.B. Kelly, Oxford University Press (1968), s.725-727
- ^ "Midhat Paşa, Hayat-ı Siyasiyesi, Hidemâtı, Menfâ Hayatı", Ali Haydar Midhat, Hilal Matbaası, İstanbul (1910), s.119-120
- ^ "Basra Körfezi'nde Osmanlı-İngiliz Çekişmesi / Katar'da Osmanlılar (1871-1916)", Zekeriya Kurşun, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2004), s.57-58
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]http://www.muqatel.com/openshare/Mostlhat/Alaam/Mokatel13_1-2.htm_cvt.htm 4 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. https://web.archive.org/web/20190501161612/http://aljzl.com/ar/2017/08 /01/553/
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Frederick F. Anscombe; Columbia Üniversitesi Columbia Üniversitesi Yayınları (1997). Osmanlı Körfezi: Kuveyt, Suudi Arabistan ve Katar'ın Yaratılışı. Columbia Üniversitesi Yayınları.978-0-231-10839-3ISBN'si 978-0-231-10839-3