Kuzey Makedonya cumhurbaşkanı
| Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Makedonca: Претседател на Република Северна Македонија Arnavutça: Presidenti i Republikës së Maqedonisë së Veriut | |
|---|---|
 | |
| Tür | Devlet başkanı |
| Resmî ikamet | Villa Vodno[1] |
| Atayan | Halk oyu |
| Görev süresi | 5 yıl, en fazla iki dönem |
| Oluşum | Kuzey Makedonya Anayasası 16 Nisan 1991 |
| İlk sahibi | Kiro Gligorov |
| Maaş | Yıllık 17.250 $[2] |
| Websitesi | pretsedatel.mk |
 |
|---|
Kuzey Makedonya Cumhuriyeti cumhurbaşkanı (Makedonca: Претседател на Република Северна Македонија, Arnavutça: Presidenti i Republikës së Maqedonisë së Veriut), Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin devlet başkanıdır.
Cumhurbaşkanı makamı, 8 Eylül 1991'deki bağımsızlık ilanından birkaç ay önce kuruldu. İlk cumhurbaşkanı Kiro Gligorov'dur. 1999 yılında görevi bıraktığı zaman en yaşlı devlet başkanıydı. Cumhurbaşkanı, silahlı kuvvetlerin en yüksek komutanı ve dış işleri yürüten ilk organdır.
Cumhurbaşkanlığı hak ve yükümlülükleri anayasa ve yasalarla belirlenir. Cumhurbaşkanı; Kuzey Makedonya vatandaşı olmalı, 40 yaşın üzerinde olmalı ve seçimden önceki on beş yılın en az on yılında Kuzey Makedonya'da yaşamış olmalıdır.[3]
Seçim sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzey Makedonya cumhurbaşkanı, modifiye edilmiş iki turlu bir sistem kullanılarak seçilir. Bir aday, ancak kayıtlı tüm seçmenlerden oyların %50'sinden fazlasını aldığı takdirde ilk turda seçilebilir.[4] İkinci turda, sonucun geçerli sayılabilmesi için seçmen katılımının en az %40 olması gerekir.[5]
Anayasa, cumhurbaşkanının 40 yaşından büyük olmasını ve seçim gününden önceki son on beş yılın onunu ülkede yaşamış olmasını zorunlu kılar.
2009'dan önce anayasa ikinci turda %50 katılım gerektiriyordu. 9 Ocak 2009'da mevcut 86 milletvekilinin tamamı tarafından oylanan XXXI değişikliği, hükûmetin seçimlere katılımın giderek azalması eğiliminin cumhurbaşkanlığı seçimlerini sıklıkla geçersiz kılacağından korktuğu için mevcut %40'a indirdi.[6] Bunu takip eden 2009 Makedonya cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, ikinci turdaki katılım %42.6 olarak sonuçlandı.[7]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti döneminde, 1991'de kaldırılan bir toplu cumhurbaşkanlığı vardı. İlk başkanı, modern devletin kurulduğu ASNOM'un ilk genel kurulunda seçilen Metodiya Andonov-Çento; son başkanı ise Vladimir Mitkov'du.[8]
1990'da sosyalist sistemden parlamenter demokrasiye geçişin ardından Sosyalist Makedonya Cumhuriyeti, bağımsızlıktan birkaç ay önce 1991'de tek cumhurbaşkanlığı ile kolektif liderliği değiştirdi. Kiro Gligorov 27 Ocak 1991'de Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı oldu.[9] 16 Nisan 1991'de parlamento ülkenin resmi adından "Sosyalist" ifadesini kaldıran bir anayasa değişikliğini kabul etti ve aynı yılın 7 Haziran'ında, Makedonya Cumhuriyeti yeni adıyla resmen kuruldu.[10] Bu nedenle Gligorov, Makedonya Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanı olarak görevini sürdürdü.
Yugoslavya'nın dağılma sürecinin başlamasından sonra, 8 Eylül 1991'de yapılan referandumla Makedonya Cumhuriyeti tam bağımsızlığını ilan etti. Kiro Gligorov 1995'te bir suikast girişiminden sonra aciz kaldı. Stojan Andov, Gligorov'un görevden alınması sırasında 44 gün cumhurbaşkanlığı yaptı. Bağımsız devlet başkanlığındaki ikinci dönemini tamamlayan Gligorov'un yerine 1999'da Boris Traykovski geçti. Traykovski'nin 2004'teki ölümünün ardından yerine Branko Srvenkovski geçti. Corge İvanov, 2009 cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazandı ve 12 Mayıs 2009'da göreve başladı. 2014'te yeniden seçildi. Stevo Pendarovski 12 Mayıs 2019 tarihinde göreve geldi. Gordana Siljanovska - Davkova 12 Mayıs 2024'da göreve başladı.
Kuzey Makedonya cumhurbaşkanları listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti (1945-1991)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Partiler
- Statü
| № | İsim (Doğum-Ölüm) |
Resim | Görev Süresi | Siyasi Parti | |
|---|---|---|---|---|---|
| Başlangıç | Bitiş | ||||
| Makedonya Halkın Kurtuluşu Anti-Faşist Meclisi için Başlangıç Komitesi Başkanı 1943-1944 | |||||
| 1 | Metodiya Andonov-Çento (1902-1957) |
 |
1 Ekim 1943 | 2 Ağustos 1944 | Makedonya Komünist Partisi |
| Halkın Kurtuluşu Anti-Faşist Meclisi Başkanı (ASNOM) 1944-1945 | |||||
| Metodiya Andonov-Çento (1902-1957) |
|
2 Ağustos 1944 | 1 Ocak 1945 | Makedonya Komünist Partisi | |
| Halk Meclisi Prezidyumu Başkanları 1945-1953 | |||||
| Metodiya Andonov-Çento (1902-1957) |
|
1 Ocak 1945 | 15 Mart 1946 | Makedonya Komünist Partisi | |
| — | Dimitar Nestorov (1890-1968) |
 |
16 Mart 1946 | 30 Aralık 1946 | |
| 2 | Blagoya Fotev (1900-1993) |
 |
1947 | 4 Ocak 1951 | |
| — | Vidoe Smilevski (1915-1979) |
 |
4 Ocak 1951 | 1953 | Makedonya Komünist Partisi 1952'de adı değişti Makedonya Komünistler Ligi |
| Halk Meclisi Başkanları 1953-1974 | |||||
| 3 | Dimçe Stoyanov (1910-1991) |
|
1953 | 19 Aralık 1953 | Makedonya Komünistler Ligi |
| 4 | Lazar Kolişevski (1914-2000) |
 |
19 Aralık 1953 | 26 Haziran 1962 | |
| 5 | Lupço Arsov (1910-1986) |
 |
26 Haziran 1962 | 24 Haziran 1963 | |
| 6 | Vidoe Smilevski (1915-1979) |
|
25 Haziran 1963 | 12 Mayıs 1967 | |
| 7 | Mito Hacıvasilev (1921-1968) |
|
12 Mayıs 1967 | 1 Ağustos 1968 | |
| 8 | Nikola Minçev (1915-1997) |
.jpg) |
23 Aralık 1968 | 6 Mayıs 1974 | |
| Başkanlık Konseyi Başkanları 1974-1991 | |||||
| 9 | Vidoe Smilevski (1915-1979) |
|
6 Mayıs 1974 | 31 Ekim 1979 | Makedonya Komünistler Ligi |
| 10 | Lupço Arsov (1910-1986) |
|
31 Ekim 1979 | 29 Nisan 1982 | |
| 11 | Angel Semerski (1923-2005) |
 |
29 Nisan 1982 | 29 Nisan 1983 | |
| 12 | Blagoya Taleski (1924-2001) |
|
29 Nisan 1983 | 29 Nisan 1984 | |
| 13 | Tome Bukleski (1921-2018) |
|
29 Nisan 1984 | 26 Nisan 1985 | |
| 14 | Vanço Apostolski (1925-2008) |
|
26 Nisan 1985 | 26 Nisan 1986 | |
| — | Mateja Matevski (1929-2018) |
|
28 Nisan 1986 | 30 Nisan 1986 | |
| 15 | Dragolyub Stavrev (1932-2003) |
|
30 Nisan 1986 | Mayıs 1988 | |
| 16 | Yezdimir Bogdanski (1930-2007) |
 |
Mayıs 1988 | 28 Nisan 1990 | |
| 17 | Vladimir Mitkov (1931–) |
|
28 Nisan 1990 | 27 Ocak 1991 | |
| 18 | Kiro Gligorov (1917-2012) |
.jpg) |
27 Ocak 1991 | 18 Eylül 1991 | Bağımsız |
Kuzey Makedonya Cumhuriyeti (1991–günümüz)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Partiler
Bağımsız LPM DA VMRO-DPMNE SDSM
- Statü
| № | İsim (Doğum-Ölüm) |
Resim | Seçim | Görev Süresi | Siyasi Parti | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Başlangıç | Bitiş | Görev süresi | |||||
| Cumhurbaşkanları 1991–günümüz | |||||||
| 1 | Kiro Gligorov (1917-2012) |
|
1994 | 18 Eylül 1991 | 4 Ekim 1995 | 4 yıl, 16 gün | Bağımsız |
| — | Stoyan Andov (1935–2024) |
_(1).jpg) |
— | 4 Ekim 1995 | 17 Kasım 1995 | 44 gün | Makedonya Liberal Partisi |
| (1) | Kiro Gligorov (1917-2012) |
|
— | 17 Kasım 1995 | 19 Kasım 1999 | 4 yıl, 2 gün | Bağımsız / SDSM |
| — | Savo Klimovski (1947–) |
 |
— | 19 Kasım 1999 | 15 Aralık 1999 | 26 gün | Demokratik Alternatif |
| 2 | Boris Traykovski (1956-2004) |
 |
1999 | 15 Aralık 1999 | 26 Şubat 2004 (Uçak kazasında öldü) |
4 yıl, 73 gün | VMRO-DPMNE |
| — | Lupço Yordanovski (1953-2010) |
|
— | 26 Şubat 2004 | 12 Mayıs 2004 | 76 gün | SDSM |
| 3 | Branko Srvenkovski (1962–) |
 |
2004 | 12 Mayıs 2004 | 12 Mayıs 2009 | 5 yıl, 0 gün | SDSM |
| 4 | Corge İvanov (1960–) |
 |
2009 2014 |
12 Mayıs 2009 | 12 Mayıs 2019 | 10 yıl, 0 gün | VMRO-DPMNE |
| 5 | Stevo Pendarovski (1963–) |
_(cropped).jpg) |
2019 | 12 Mayıs 2019 | 12 Mayıs 2024 | 5 yıl, 0 gün | SDSM |
| 6 | Gordana Siljanovska-Davkova (1953–) |
.jpg) |
2024 | 12 Mayıs 2024 | Görevde | 213 gün | VMRO-DPMNE |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kuzey Makedonya başbakanı
- Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Meclisi başkanları listesi
- Kuzey Makedonya Meclisi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "www.dnevnik.com.mk". 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016.
- ^ "Infographic: What are the Monthly Salaries of Presidents in the Region". Sarajevo Times. 25 Şubat 2018. 25 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Makedonya Cumhuriyeti Anayasası 19 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Madde 80.
- ^ Polls Open in Macedonia Presidential Elections 15 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Balkan Insight, 13 April 2014
- ^ DEĞİŞİKLİK XXXI 19 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kuzey Makedonya Anayasası
- ^ "Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Anayasası". www.sobranie.mk. 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Anna Fruhstorfer; Michael Hein (12 Ekim 2016). Constitutional Politics in Central and Eastern Europe: From Post-Socialist Transition to the Reform of Political Systems. Springer. ss. 325-. ISBN 978-3-658-13762-5. 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2022.
- ^ "Prof. Dr. Vladimir Mitkov - Faculty of Law, University of Skopje". 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kiro Gligorov, 27 Ocak 1991'de, Sosyalist Makedonya Cumhuriyeti'nin devletin resmi adı olduğu dönemde cumhurbaşkanı seçildi. Devletin adının değişmesinden sonra Makedonya Cumhuriyeti cumhurbaşkanı olarak görevine devam etti. Makedonya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Resmi Sitesi 30 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "On This Day" - Macedonian Information Agency - MIA 25 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., see: 1991 (Makedonca)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kuzey Makedonya cumhurbaşkanının resmi sitesi 19 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Makedonya SC Halk Meclisi Başkanları (1945-1974) | .svg) |
|---|---|
| Makedonya SC Başkanlık Konseyi Başkanları (1974-1991) | |
| Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanları (1991-günümüz) | |
Kuzey Makedonya konuları | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tarih |
| | ||||||||||
| Siyaset | ||||||||||||
| Coğrafya | ||||||||||||
| Ekonomi | ||||||||||||
| Toplum |
| |||||||||||