Kurdoğlu Muslihiddin Reis
Kurdoğlu Muslihiddin Reis (1487 - 1535), Osmanlı denizcidir. Kurdoğlu Hızır Reis'in babasıdır.
Geçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Babası Kurt Ahmet Reis, Fatih Sultan Mehmet'in donanmasında görev almış denizcilerden biri olarak bilinmektedir. Bir dönem denizlerde görev yapsa da yaşı ilerleyince inzivaya çekilmiş ve yerini en büyük oğlu olan Muslihiddin'e bırakmıştır.
Bekir Büyükarkın tarafından Muslihiddin Reis'in hayatını anlatan ve 1966 yılında yayımlanan "Suların Gölgesinde" adlı eserde, Muslihiddin Reis'in sözlüsünü taşıyan geminin Rodos Şövalyeleri tarafından batırılması üzerine kardeşleriyle beraber korsanlık faaliyetlerinde bulunmaya başladığı belirtilmiştir. Ege Denizi ve Kuzey Afrika'da faaliyet gösteren Muslihiddin Reis, 1496 yılı Eylül ayında Kemal Reis'in filosuna katılmış ve yaşanan muharebede Rodos Şövalyeleri yenilgiye uğratılmıştır. Kardeşleriyle korsanlık faaliyetlerini sürdürdükten sonra 1505 yılında Kemal Reis'e katılarak İspanya'dan Müslümanların taşınmasına yardım ederken, İspanyollara karşı korsanlık faaliyetlerinde de bulunmuştur. İlerleyen yıllarda Rodos'a saldırılarda bulunurken yenilgiye uğramış ve bu esnada 2 kardeşi de ölmüştür. 1511 yılında Kemal Reis ile birlikte Rodos'a başka bir saldırı düzenlemek istemiş ancak Kemal Reis yaşanan bir fırtınada gemisinin batmasıyla ölmüştür. Bundan sonra Oruç Reis ve Barbaros Hayreddin Paşa kardeşlerle görüşmelerde bulunmuş, Osmanlı idaresiyle de irtibat kurmaya çalışmıştır. Bizerte'de bulunduğu sırada Fransız Donanması tarafından kuşatılsa da kurtulmuştur. Sonrasında Eylül 1516'da Roma'ya bir saldırı düzenlese de başarılı olamamıştır.[1] Kurtoğlu'ndan, Avrupa kaynaklarında genel olarak "Curtogoli" şeklinde bahsedilmiştir. Kuroğlu'nun düzenlediği seferde Ligurya, Toskana, Lazio ve Puglia merkezlerini yağmalamış ve çok sayıda gemiyi ele geçirmiştir.[2] Avrupa kaynaklarına göre 1508 yılında, korsanlıktan elde ettiği ganimetin bir bölümünü Hafsi hükümdarına vermesi kaydıyla Hafsîler egemenliğindeki Bizerte'ye yerleşmiş ve limanını kullanmaya başlamıştır. Aynı yıl Diano Marina liman şehrine baskında bulunmuştur. 1509 yılı Şubat ayında Rodos'a başarısız bir saldırıda bulunmuştur. 1510 yılı Mayıs ayında Rodos Şövalyeleri gemilerine yaptığı saldırıda başarı sağlamış ve önemli miktarda ganimet elde etmiştir. Aynı yıl Ege Denizinde korsanlık faaliyetlerini artarak devam ettirmiştir. Ertesi yıllarda da Ege ve Akdeniz'deki faaliyetlerini arttırarak sürdürmüştür. 1516 yılı Nisan ayında İtalya sahillerinde yoğun faaliyet gösteren Kurdoğlu, Mayıs ayıyla birlikte Barbaros Hayreddin Paşa'ya katılarak onunla birlikte hareket etmeye başlamıştır. 1516 yılı Ağustos'un da Bizerte'de Fransız Donanması komutasındaki filonun baskınına uğrasa da kurtulmuştur. Eylül ayında Ege Denizinde saldırılarını sürdürmüştür. Ekim ayında Papa X. Leo'yu yakalamak için düzenlediği baskında amacına ulaşamamış bunun üzerine Lavinio ve Anzio arasındaki bölgeyi yağmalamıştır.[3]
I. Selim Memlükler'e karşı Büyük Mısır Seferi'ne çıkmış, Muslihiddin Paşa da Osmanlı hizmetine girmesine izin verilmesiyle lojistik çalışmalarında rol oynamıştır. Daha sonra I. Selim'i Rodos üzerine bir sefere ikna etse de padişahın 1520 yılı Eylül ayında ölmesiyle yalnız kalmıştır. Kendi güçleriyle gerçekleştirdiği Rodos harekâtında bir kez daha yenilgiye uğrarken kardeşi Murat Reis de esir düşmüştür.
Kanuni Sultan Süleyman'ın tahta çıkması sonrasında Muslihiddin Reis'in yanı sıra sadrazam ve bazı vezirlerin desteğiyle yeni padişah Rodos Seferine çıkılmasına ikna olmuştur. Bu seferde Osmanlı Donanmasını yönlendiren Muslihiddin Reis, Rodos'un fethinde önemli rol oynamıştır. 1522 yılı Aralık ayında Rodos'un Fethi sonrasında da gösterdiği başarı nedeniyle burasının sancakbeyi olmuştur.[4][5]
1526 yılında görevinden alındıktan sonra Ege ve Akdeniz'de Venedik ve Ceneviz kuvvetleri ile Hristiyan korsanlarına karşı mücadele de bulunmuştur. 1535 yılında Rodos'ta ölmüştür.[3]
Muslihiddin Reis'in oğulları da denizcilikle uğraşmıştır. Tanınan oğlu Kurdoğlu Hızır Reis muhtemelen 1570 yılında Yemen'de ölmüştür. Diğer bir oğlu Abdülcebbar Bey'de Kavala Kapudanlığı görevinde bulunmuş ve 1571 yılındaki İnebahtı Deniz Muharebesi'nde ölmüştür.[6]
Tasvir edilmiş fiziksel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mavi gözlü, uzun boylu, atletik yapılı olduğu tasvir edilir. Çok zeki ve geleneklerine çok bağlıdır. 3 kardeşi de kendisinin oğlu gibidir. Hayatı boyunca birçok köleyi azad etmiş, birçok korsan gemisi ele geçirmiş, birçok şövalye öldürmüştür. II. Murad ile çok iyi ilişkileri olduğu söylenmektedir. II. Mehmed kendisini Arabistan'ı fethettikten sonra Payitaht'a çağırdığı ve orada yaklaşık 1 ay Yavuz Selim'in misafiri olarak kaldığı söylenir. Kanuni ise Muslihiddin Reis'i kişisel çıkarları için devleti kullanan biri olarak görmüştür.[kaynak belirtilmeli] Rodos'un fethinden sonra, Philippe Villiers de L'Isle-Adam için "Şu yaşlı adamı Rodos için yurtsuz bıraktık, bırakın yaşasın." dediği rivayet edilmektedir.[kaynak belirtilmeli] Onun uyruğu ile birlikte Malta'ya kaçıp orada örgütlenmelerine olanak tanımıştır.[kaynak belirtilmeli]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca, Kurdoğlu Muslihiddin Reis'in hikâyesini anlatan Bekir Büyükarkın tarafından yazılmış 1966 tarihli "Suların Gölgesinde" isimli bir roman ve 1991 yapımı Kurdoğlu 1 - Osmanlı Bedel İster isimli bir film de bulunmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Barış, Tayfun (2017). "Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Osmanlıya Bakış (1920-1970)" (PDF). T.C. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Doktora Tezi. acikerisim.uludag.edu.tr. ss. 1-577. 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ "Biografia dell'Arcivescovo Federico Fregoso". 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2022.
- ^ a b "Curtogoli/Kurdogli". 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2022.
- ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2011). Osmanlı Tarihi II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu. s. 313,314,315,366. ISBN 978-975-16-0010-3.
- ^ "Türk Silahlı kuvvetler Tarihi Osmanlı Dönemi III. Cilt Rodos'un Fethi 2. Kısım Eki (1522)" (PDF). 1979. ss. 43,44,45,47,53. 29 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
- ^ Bostan, İdris (2013). XVI. Yüzyılda Kızıldeniz’de Osmanlı-Portekiz Mücadelesi: Süveyş, Cidde ve Muha Deniz Üsleri-Prof. Dr. Mehmet İpşirli Armağanı Cilt:1, (Yayına Hazırlayan:Feridun M. Emecen, İshak Keskin, Ali Ahmetbeyoğlu). İstanbul: Timaş Yayınları. s. 331-357. ISBN 978-605-08-0823-0.