Kullanıcı:Thelucifereffect/deneme tahtası
Aile Stres Modeli
Aile Stres Modeli, finansal zorlukların ortaya çıkardığı olumsuz yaşam olayları ile çocuk ve ergenlerin problemli davranışlar arasındaki ilişkiye odaklanan bir modeldir.[1][2] [3]
Bu modele göre ailede yaşanan ekonomik krizler bir baskıya yol açmaktadır. Bu krizler aile bireylerinin uyumunu ve işlevselliğini oldukça düşürmektedir. Aile stres modeline göre ekonomik baskı temel gıda ürünlerini satın alamama, giyim alışverişlerini yapamama, faturaları ödeyememe gibi şeyleri kapsamaktadır.[4] Bu baskının psikolojik boyutuna odaklanan model, ekonomik sorunların olduğunda anne-babaların öfke, anksiyete ve depresyon gibi ruhsal problemler yaşama olasılıklarını yüksek görür. Ebeveynler bu ruhsal problemleri aile içerisindeki çatışmayı arttırır ve çatışmayla birlikte ebeveynlerin çocuklarına karşı davranış ve duygulanımlarında farklılıklar oluşmaktadır. Bunlar ihmalkar davranış, sert ebeveyn uygulamaları, baskıcı yaklaşım gibi davranışlar olabilmektedir.[5]
Model ayrıca çocuk ve ebeveynlerinin arasındaki ilişkinin, çocukların bilişsel, fiziksel ve duygusal gelişimi ile arasında bir ilişkinin olduğunu söylemektedir. Ekonomik baskı arttıkça çocukların akademik başarısı ve bilişsel kabiliyetlerinde düşüş görülmektedir.[5]
Ekonomik Güçlükler İndeksi
Aile Stres Modelinde eşlerin yaşadığı ekonomik güçlükler Conger[6] tarafından geliştirilen Ekonomik güçlükler indeksi ile incelenmektedir. Ekonomik güçlükler indeksi içinde bulunulan finansal şartlar, aylık gelir, ekonomik baskı ve maddi endişeler gibi boyutlarla değerlendirilmektedir. Ailenin toplam aylık geliri( kazanılan maaş haricinde burs, destek gibi kazançlar da dahil olmak üzere) hesaplandıktan sonra eşlerin ay sonunda faturaları ödemekte ne kadar zorlandıkları ölçülür. Bu ölçüm yıllık bazda gerçekleşir ve ayrıca ailenin ay sonlarında ellerinde ne kadar para kaldıkları da hesaplanır. Bu ailenin üzerindeki ekonomik baskıyı ölçen ve kıt kanaat geçim alt boyutu olarak adlandırılan güçlükler indeksinin bir alt boyutunun hesaplanma şeklidir. Bir diğer alt boyut olan maddi ihtiyaçlar alt boyutunda ailenin temel giderleri ne kadar karşılayabildikleri hesaplanmaktadır. Diğer alt boyutlar ise harcamalarda kesintiler( ailenin temel harcamalarından ne kadar tasarruf ettiği), olumsuz ekonomik olaylar (maaşı alamama, işten çıkarılma gibi olumsuz olaylar) ve parasal endişeler ( aile bireylerinin maddi zorluk karşısında işlevselliğinin bozulması ve davranışsal bozuklukların görülmesi) şeklindedir. Bu indeks ile ailelerin yaşadığı ekonomik güçlükler bilimsel çalışmalarda incelenebilmektedir.[3]
Kaynakça
- ^ Conger, R. D. ve Elder, G. H., Jr. (Eds.). (1994). Families in troubled times: Adapting to change in rural America. Hawthorne, NY: Aldine de Gruyter.
- ^ Scaramella, L. V., Sohr-Preston, S. L., Callahan, K. L., & Mirabile, S. P. (2008). A test of the Family Stress Model on toddler-aged children's adjustment among Hurricane Katrina impacted and nonimpacted low-income families. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 37(3), 530-541.
- ^ a b Çakmak, Z., & Güre, A. (2020). Ekonomik Güçlük, Eşler Arasındaki Çatışma ve Ergenlerin Problem Davranışları: Bir İzleme Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 35(85), 1-16.
- ^ Conger, R. D. ve Conger, K. J., (2002). Resilience in Midwestern families: selected findings from the first decade of a prospective, longitudinal study. Journal of Marriage Family, 64, 361–73.
- ^ a b Conger ve Donellan, (2007). An interactionist perspective on the socioeconomic context of human development. Annual Review of Psychology, 58, 175-199.
- ^ Conger, R. D., Elder, G. H., Lorenz, F. O., Simons, R. L., Whitbeck, L. B., Huck, S. ve Melby, J. N. (1990). Linking economic hardship to marital quality and instability. Journal of Marriage and the Family, 52, 643 – 656.