Kullanıcı:Salomonis/Yazboz Tahtası
Usain St. Leo Bolt (Söylenişi: /juːˈseɪn/;[4] 21 Ağustos 1986, Trelawny, Jamaika), üç Olimpiyat Altın Madalyası sahibi Jamaikalı sprinter. Bolt, 100 metre ile 200 metre dünya rekorlarının ve takım arkadaşlarıyla birlikte de 4 x 100 metre bayrak yarışı dünya rekorunun sahibidir. Ayrıca bu üç farklı yarışta, olimpiyat rekorlarının da sahibidir. 2008 Yaz Olimpiyatları'nda üç yarışta da altın madalya kazanarak, Carl Lewis'in 1984 Yaz Olimpiyatları'nda bu üç yarışta da altın madalya kazanmasından sonra, bunu başaran ilk sprinter olmuştur. Ayrıca üç yarışta birden olimpiyat rekoru kıran ilk sporcudur. 2009 Dünya Atletizm Şampiyonası'nda ki başarılarıyla, 100 m ve 200 m yarışlarında, dünya ve olimpiyat şampiyonluğunu elinde bulunduran ilk sporcu olmuştur.
Bolt ilk olarak, 2002 Dünya Gençler Atletizm Şampiyonası'nda 200 m yarışını kazanarak kendini göstermiştir. Bu birincilikle, şampiyonada altın madalya kazanan en genç sporcu olmuştur. 2004 yılında Carifta Oyunları'nda 200 metreyi 19.93 saniye ile koşarak 20 saniyenin altına inen ilk genç sporcu olmuştur ve Roy Martin'e ait olan dünya gençler rekorunu, saniyenin onda ikisi kadar geliştirmiştir. 2004 yılında profesyonel olan Bolt, ilk iki sezonunu sakatlıklarla geçirmesine rağmen 2004 Atina Olimpiyatları'na katılmıştır. 2007 yılında, 200 metreyi 19.75 ile koşarak, daha önce Donald Quarrie'ye ait olan Jamaika ulusal rekorunu kırmıştır. Mayıs 2008'de ise, 100 metreyi 9,72 ile koşarak dünya rekoru kırmıştır. 2008 Yaz Olimpiyatları'nda, 100 m ve 200 m yarışlarını dünya rekoru kırarak kazanmıştır. Bu şampiyonada, önce 100 metreyi 9.69'la koşarak, yine kendine ait olan 9.72 saniyelik rekoru kırmıştır, sonra da 200 metreyi 19.32 ile koşarak, Michael Johnson'ın 1996 Atlanta Olimpiyatları'nda kırdığı rekoru geliştirmiştir. Pekin Olimpiyatları'ndan bir yıl sonra, Ağustos 2009'da düzenlenen 2009 Dünya Atletizm Şampiyonası'nda, kendine ait olan 100 m ve 200 m dünya rekorlarını 9.58 ve 19.19 saniyelik dereceleri ile geliştirmiştir.[5] His record breaking margin in 100 m is the highest since the start of digital time measurements.[6]
Bolt, bu başarılarının ardından, 2009 yılında Laureus Yılın Erkek Sporcusu ödülünü kazanmıştır.[7] Kazandığı başarılardan dolayı, medya tarafından kendisine "Lightning Bolt" (Yıldırım Bolt) lakabı takılmıştır.[3]
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bolt, 21 Ağustos 1986 tarihinde Trelawny şehrinin Sherwood kasabasında dünyaya gelmiştir.[8] Ebeveynleri Jennifer ve Wellesley Bolt ile büyüyen Bolt'un, Sadeeki adında bir erkek kardeşi[9] ve Sherine adında da bir kız kardeşi vardır.[2][10] Ailesi kırsal bir bölgede bakkal işletirken, o da kardeşiyle birlikte caddelerde kriket ve futbol oynardı.[11] Daha sonraları, "Küçükken, spordan başka bir şey düşünemiyordum." demiştir.[12]
Çocukken, Waldensia İlköğretim Okulu'na kaydoldu. Her yıl onun kasabasında yapılan ulusal ilköğretim okulları yarışmalarındaki koşulara katılmasıyla, sprinter özelliği ilk kez ortaya çıkmaya başladı.[3] 12 yaşına kadar, okulunda 100 metre mesafeyi en hızlı koşan öğrenci olmuştur.[13]
Daha sonra, William Knibb Memorial Lisesi'ne girmiştir. Burada başka sporlarla ilgilenmeye devam etmiştir. Ancak kriket hocası onun hızının farkına varır ve atletizm organizasyonlarında kendisini denemesi için onu ikna eder.[14] Olimpiyatlarda yarışmış eski 100 metreci Pablo McNeil[15] ve Dwayne Barrett, Bolt'un hocası olurlar ve atletik yetenekleri geliştirmek için onu yetiştirirler. Okulun, eski öğrencileriyle başarılı bir atletizm geçmişi vardır. Michael Green'de bu öğrencilerden biridir.[3] Bolt ilk madalyasını, senede bir kez yapılan liseler arası şampiyonada, 2001 senesinde alır. 200 metreyi 22.04 saniyelik dereceyle koştuğu bu organizasyonda gümüş madalya kazanmıştır.[3] Yakın bir zamanda McNeil'in, Bolt'un baş antrenörü olmasıyla, zevkli ve olumlu bir ortaklık oluştu. Buna rağmen, Bolt'un onun antrenmanlarına rağmen kendini ortaya koyamamasından dolayı, McNeil ara sıra hayal kırıklığına uğramıştır.[15]
İlk yarışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk kez Karayip bölge yarışmalarında Jamaika için yarıştı. 2001 yıllında Carifta Oyunları'nda, 400 metreyi 48.28 saniyelik dereceyle koşarak en iyi derecesini yapmış olup gümüş madalya kazanmıştır. 200 metre yarışında da 21.81 saniyelik dereceyle yine gümüş madalya kazanmıştır.[16]
2001 yılında Macaristan'ın Debrecen şehrinde düzenlenen IAAF Dünya Yıldızlar Atletizm Şampiyonası'nda yarışarak, dünya arenasında ilk kez yer aldı. 200 metre yarışlarında yer aldı. Final elemelerinde başarısız olmasına rağmen 21.73 saniyelik zamanla kişisel derecesini geliştirmiş oldu.[17] Bolt still did not take athletics or himself too seriously, however, and he took his mischievousness to new heights by hiding in the back of a van when he was supposed to be preparing for the 200 m finals at the CARIFTA Trials. Yaptığı eşek şakaları nedeniyle polis tarafından göz altına alındı, and there was an outcry from the local community, which blamed coach McNeil for the incident.[15] Herşeye rağmen olaylar yatıştı, McNeil ve Bolt Carifta Oyunları'na birlikte katıldılar. Bolt, 200 metrede 21.12 saniyelik ve 400 metrede de 47.33 saniyelik derece yaparak şampiyona rekorları kırdı.[16] Bu kategorilerde rekorlarına devam edip 2005 Orta Amerika ve Karayipler Atletizm Şampiyonası'nda 20.61 ve 47.12 saniyelik dereceler yapmıştır.[18]
Jamaika eski başbakanı P. J. Patterson, başarılarından dolayı Bolt'u ve onunla birlikte Jermaine Gonzales'i huzuruna kabul etti. Jamaika Teknoloji Üniversitesi'ndeki görüşme için Kingston şehrine trenle hareket eden ikiliye, Jamaika Amatör Atletizm Federasyonu yetkilileri de eşlik etmiştir.[15]
Yükseliş dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]2002 Dünya Gençler Atletizm Şampiyonası'nın Kingston'da düzenlenmesi, Bolt'un kendini dünyaya göstermesi için bir fırsat oldu. 15 yaşında olduğu halde 1.96 cm (6 ft 5 in) boya ulaştı ve akranları arasında öne çıkmayı başardı. 200 metre yarışını 20.61 saniyelik derecesiyle kazandı. 1. turda yaptığı 20.58 saniyelik en iyi derecesinden sadece 0.03 saniye daha yavaştı. Bolt'un 200 metredeki bu başarısı onu dünyanın en küçük gençler şampiyonu yaptı.
Profesyonel atletizm kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bolt, 2004 yılında yeni hocası Fitz Coleman'ın yol göstericiliğinde Carifta Oyunları'nda profesyonel oldu. 19.93'lük derecesiyle dünya gençler rekorunu kırmasının yanında, 200 metrede 20 saniyenin altına inen ilk genç sprinter oldu. Derecesiyle 2004 Carifta Oyunları'nın en göze çarpan ismi olarak Austin Sealy ödülünü aldı. Mayıs ayında geçirdiği sakatlık nedeniyle 2004 Dünya Gençler Şampiyonası'na katılamadı ancak Jamaika olimpiyat kadrosuna seçildi. 2004 Yaz Olimpiyatları'na güven kazanmak ve rekor kırmak için gidiyordu. Ancak 200 metre birinci tur elemelerinde bacağından sakatlanarak 21.05'lik derecesiyle elenmiştir. Amerikan kolejleri güçlü performansından dolayı Bolt'a burs teklif etmiştir. Ama o Jamaika'dan ayrılmamak için kabul etmemiştir. Amatör yıllarında sahasını ve ağırlık salonunu kullandığı Jamaika Teknik Üniversitesi'ni tercih etmiştir.
Bolt, 2005 yılında yeni bir atletizm tutumu için koç Glen Mills ile çalışmaya başladı. Mills onun potansiyelini fark etti ve profesyonellik dışı hareketlerini değiştirmeye çalıştı. Bolt, kendisi gibi sprinter olan Kim Collins ve Dwain Chambers'la birlikte Mills'in kontrolünde gelecek sezon hazırlıkları için antrenmanlara başladı. Yeni sezon iyi başladı ve temmuz ayında 2005 Orta Amerika ve Karayipler Şampiyonası'nda 200 metrede 20.03'lük derecesiyle şampiyona rekoru kırarak birinci oldu. Sonra 200 metrede sezonun en iyi derecesi olan 19.93'ü Crystal Palace, İngiltere'de yaptı. Helsinki'deki 2005 Dünya Atletizm Şampiyonası'nda onu büyük bir şanssızlık bekliyordu. Bolt, 2004 Olimpiyatları'ndan bu yana etik ve atletizm yönlerinden gelişim gösterdiğini hissettiğinden Dünya Şampiyonası'ndan büyük beklentileri vardı. "Atina'da olanları gerçekten telafi etmek istiyorum, her şey yolunu bulacak" şeklinde açıklamalar yaptı. Elemelerde 21 saniyenin altında koşmasına rağmen finalde sakatlık yaşayınca 26.27 saniyelik dereceyle son sırada yer aldı. Sakatlıklar nedeniyle tam bir profesyonel atletizm sezonunu kaçıran 18 yaşındaki Bolt, hırsını hala büyük atletizm şampiyonalarında kanıtlayamamıştı. Bolt, kasım ayında bir trafik kazası geçirdi. Sadece yüzünden yaralanmasına rağmen antrenman programı aksadı. Menajeri Norman Pert onun antrenman programını hafifletti ve Bolt bir hafta sonra kendini toparladı. Performansını geliştirmeye devam eden Bolt, 2005 ve 2006 yıllarında dereceleriyle dünyadaki en iyi 5 derece içinde yer aldı. Peart ve Mills, onun 2007 veya 2008 yılında ilk kez 400 metre yarışmalarında yarışabilmesi için daha uzun mesafelerde koşması gerektiği yönünde fikir belirttiler. Ancak buna hevesli olmayan Bolt, 200 metrede kendini rahat hissettiğini söyledi. Mart 2006'da başka bir sakatlık yaşayınca, Melbourne'de düzenlenen 2002 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları'ndan çekilmek zorunda kaldı ve mayıs ayına kadar pistlere geri dönemedi. Bolt'a iyileştikten sonra esnekliğini arttırmak yeni egzersiz idmanları yaptırıldı ve 400 metre yarışlarında yer alması planları rafa kalktı.
Dünya rekorları
[değiştir | kaynağı değiştir]
2008 Yaz Olimpiyatları
[değiştir | kaynağı değiştir]Olimpiyat sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]2009 Dünya Atletizm Şampiyonası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kişisel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İstatistikler
[değiştir | kaynağı değiştir]- 28 Ağustos 2012 itibarıyla:
En iyi dereceleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Mesafe | Zaman (Saniye) | Yer | Gün | Rekorlar | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|
| 100 metre | 9.58 | Berlin, Germany | 16 Ağustos 2009 | 
|
Pekin'de yaptığı 9.69'luk derece, en iyi ikinci derece ve olimpiyat rekorudur. |
| 150 metre | 14.35 | Manchester, Birleşik Krallık | 17 Mayıs 2009 | En iyi zaman[19] | Son 100 metreyi 8.70 ile koşarak, bu mesafede bilinen en iyi zamanı yapmıştır. |
| 200 metre | 19.19 | Berlin, Almanya | 20 Ağustos 2009 |
|
Pekin'de yaptığı 19.30'luk derece, en iyi ikinci derece ve olimpiyat rekorudur. |
| 300 metre | 30.97 | Ostrava, Çek Cumhuriyeti | 27 Mayıs 2012 | Bu derece, Michael Johnson'ın 30.85'lik derecesinden sonraki en iyi ikinci derecedir. Ancak bu organizasyon IAAF tarafından tanınmamaktadır. | |
| 400 metre | 45.28[3] | Kingston, Jamaika | 5 Mayıs 2007 | ||
| 4 x 100 metre bayrak | 37.10 | Pekin, Çin | 22 Ağustos 2008 | 
|
Asafa Powell, Michael Frater ve Nesta Carter ile birlikte. |
Rekorları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bolt'un 100 metredeki en iyi derecesi olan 9.58 tüm zamanların en iyi derecesidir. Bolt ayrıca, Pekin Olimpiyatları'nda yaptığı 9.69 saniyelik (net olarak 9.683) dereceyle en iyi ikinci dereceye de sahiptir. Tyson Gay, 2008 ABD Olimpiyat Denemeleri'nde 9.68 saniyelik dereceyle rekor kırmasına rağmen, 4.1 m/s rüzgar desteğinden dolayı bu rekor iptal edilmiştir. Çünkü IAAF, en üst kabul edilebilir limiti 2.0 m/s olarak açıklamıştır. Yine aynı şekilde, Obadele Thompson'ın 1996 yılında yaptığı 9.69 saniyelik derecesi, rüzgar etkisinin 5.0 m/s çıkmasından dolayı kabul edilmemiştir.
Bolt'un 200 metredeki en iyi derecesi olan 19.19, yine tüm zamanların en iyi derecesidir. Bu rekoru, Berlin'de düzenlenen 2009 Dünya Atletizm Şampiyonası'nda, -0.3 m/s etkisindeki rüzgara karşı kırmıştır. Pekin Olimpiyatları'nda yaptığı 19.30 saniyelik (net olarak 19.296) dereceyle, olimpiyat rekorunun da sahibidir.
Bolt'un da içinde bulunduğu Jamaika bayrak takımı, Pekin Olimpiyatları'nda 37.10 saniyelik dereceyle dünya ve olimpiyat rekoru kırarak şampiyon olmuştur. This is the only run in the IAAF top ten performances which was not set by an American team.
Bolt, 200 m küçükler kategorilerinde de iyi derecelere sahiptir. 15 yaş kategorisinde 20.58, 16 yaş kategorisinde 20.13 (dünya yıldızlar rekoru), 17 ve 18 yaş kategorisinde de 19.93 saniyelik (dünya gençler rekoru) derecelere sahiptir. 2009 yılında, 150 metre'yi 14.35 ile koşarak, bu kategoride iyi derecenin sahibi olmuştur. Ayrıca son 100 metreyi 8.70 ile koşarak, bu mesafede bilinen en iyi zamanı yapmıştır.
Başarıları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Turnuva | Yer | Sonuç | Mesafe | Zaman (Saniye) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2002 | Dünya Gençler Şampiyonası | Kingston, Jamaika | 1. | 200 metre | 20.61 | |
| 2002 | Dünya Gençler Şampiyonası | Kingston, Jamaika | 2. | 4 × 100 m bayrak | 39.15 (UGR) | |
| 2002 | Dünya Gençler Şampiyonası | Kingston, Jamaika | 2. | 4 × 400 m bayrak | 3:04.06 (UGR) | |
| 2003 | Dünya Yıldızlar Şampiyonası | Sherbrooke, Kanada | 1. | 200 metre | 20.40 | |
| 2004 | Carifta Oyunları | Hamilton, Bermuda | 1. | 200 metre | 19.93 (DGR) | |
| 2005 | Orta Amerika ve Karayipler Atletizm Şampiyonası | Nassau, Bahamalar | 1. | 200 metre | 20.03 | |
| 2006 | IAAF Dünya Atletizm Finali | Stuttgart, Almanya | 3. | 200 metre | 20.10 | |
| 2006 | IAAF Dünya Kupası | Atina, Yunanistan | 2. | 200 metre | 19.96 | |
| 2007 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Osaka, Japonya | 2. | 200 metre | 19.91 | |
| 2008 | Reebok Grand Prix | New York, ABD | 1. | 100 metre | 9.72 (DR) | |
| 2008 | Pekin Olimpiyatları | Pekin, Çin | 1. | 100 metre | 9.69 (DR) (OR) | |
| 2008 | Pekin Olimpiyatları | Pekin, Çin | 1. | 200 metre | 19.30 (DR) (OR) | |
| 2008 | Pekin Olimpiyatları | Pekin, Çin | 1. | 4 × 100 m bayrak | 37.10 (DR) (OR) | |
| 2009 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Berlin, Almanya | 1. | 100 metre | 9.58 (DR) | |
| 2009 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Berlin, Almanya | 1. | 200 metre | 19.19 (DR) | |
| 2009 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Berlin, Almanya | 1. | 4 × 100 m bayrak | 37.31 (ŞR) | |
| 2011 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Daegu, Güney Kore | 1. | 200 metre | 19.40 | |
| 2011 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Daegu, Güney Kore | 1. | 4 × 100 m bayrak | 37.04 (DR) | |
|
PR Pist rekoru | ŞR Şampiyona rekoru | UR Ulusal rekor | OR Olimpiyat rekoru | KR Kişisel rekor | SR Sezonun en iyi derecesi | EDR Eski dünya rekoru (önceki zamanlarda) | DR Dünya rekoru | ||||||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ""Usain Bolt IAAF profile" (İngilizce)". IAAF. 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ a b Helps, Horace (2008-08-16). ""Bolt's gold down to yam power, father says" (İngilizce)". Reuters. 19 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ a b c d e f g Lawrence, Hubert; Samuels, Garfield (2007-08-20). ""Focus on Athletes - Usain Bolt" (İngilizce)". Focus on Athletes (IAAF). 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Ellington, Barbara (2008-08-31). ""He is a happy person, says Usain's mother" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Hersh, Phillip (2009-08-20). ""Usain Bolt smashes world record in the 200" (İngilizce)". Los Angeles Times. 26 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Farhi, Paul (2009-08-21). ""Jamaican Sprinters Such as Usain Bolt Quickly Reshape Nation's Identity" (İngilizce)". Washington Post. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ ""Fastest man on Earth Usain Bolt wins Laureus World Sportsman of the Year Award" (İngilizce)". Laureus. 12 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Ferdinand, Rio (2009-02-01). ""Local heroes: Usain Bolt" (İngilizce)". The Observer. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Foster, Anthony (2008-11-24). ""Bolt tops them again" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Layden, Tim (2008-08-16). ""The Phenom" (İngilizce)". Sports Illustrated. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Sinclair, Glenroy (2008-08-15). ""Bolts bonded" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Longmore, Andrew (2008-08-24). ""Brilliant Usain Bolt is on fast track to history" (İngilizce)". The Times. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Frater, Adrian (2008-08-05). ""Bolt's Sherwood on 'gold alert'" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Williams, Ollie (2008-08-05). ""Ten to watch: Usain Bolt" (İngilizce)". BBC Sport. 3 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ a b c d Luton, Daraine (2008-08-18). ""Pablo McNeil - the man who put the charge in Bolt" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ a b ""Carifta Games (Under 17 boys)" (İngilizce)". GBR Athletics. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2009.
- ^ ""Official Results - 200 metres - Men - Semi-Final" (İngilizce)". IAAF. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2009.
- ^ ""Central American and Caribbean Junior Championships" (İngilizce)". GBR Athletics. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2009.
- ^ This is not an official world record as the IAAF, the international athletics governing body, does not recognise the distance.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Ödüller | ||
|---|---|---|
Önce gelen: Asafa Powell
|
Jamaika'da Yılın Erkek Sporcusu 2008 |
Sonra gelen: - |
| Önce gelen: Asafa Powell
|
CAC Yılın Erkek Atleti 2008 |
Sonra gelen: - |
Önce gelen: Tyson Gay
|
Track & Field Yılın Erkek Atleti 2008,2009 |
Sonra gelen: - |
| Önce gelen: Tyson Gay
|
IAAF Dünyada Yılın Atleti Ödülü 2008,2009 |
Sonra gelen: - |
Önce gelen: Roger Federer
|
Laureus Yılın Erkek Sporcusu 2009,2010 |
Sonra gelen: - |
| Sportif görevi | ||
| Önce gelen: Tyson Gay
|
Sezonun en iyi 200 metre erkekler performansı 2008 |
Sonra gelen: - |
|
Kategori:1986 doğumlular Kategori:Jamaikalı atletler Kategori:Altın olimpiyat madalyalı Jamaikalı sporcular Kategori:2004 Yaz Olimpiyatları atletleri Kategori:2008 Yaz Olimpiyatları atletleri