Kullanıcı:Oguloncel/deneme tahtası

Mehmet Sıtkı Efendi
Allâme, Allâme-i Hâkim; Mehmet Sıtkı Efendi
Aksaray veya Akşehir Kadısı
	Görev süresi; 1 Kasım 1922 - 3 Nisan 1923
Bolu Kadısı
	Görev süresi; 27 Temmuz 1915 - 24 Mayis 1921
	Görev süresi; Ocak 1922 - Kasim 1922
Çatalca Kadısı
	Görev süresi; ? - 3 Temmuz 1915
Bartın Naîbi ve Hukuk Reisi
	Görev süresi; ? - ?
Menemen Naîbi ve Hukuk Reisi
	Görev süresi; ? - ?
Kavala Naîbi ve Hukuk Reisi
	Görev süresi; ? - ?
Avrethisar Naîbi ve Hukuk Reisi
	Görev süresi; ? - ?
Sungurlu Naîbi ve Hukuk Reisi
	Görev süresi; ? - ?
Babaeski Naîbi ve Hukuk Reisi
	Görev süresi; 1901 - ?
Kişisel bilgiler
Doğum	1864; Gerede, Bolu, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	1923 (59 yaşında); Akşehir, Konya, Türkiye
Evlilik(ler)	Naime hanım (e.? - ö.1923)
Çocuk(lar)	Emine Özçağlar, Ayşe Sıtkı İlhan, Hasan Fehmi Erinç, Fatma Özgüç
Bitirdiği okul	Fatih Medresesi Mekteb-i Nüvvâb
Mesleği	Din adamı, Hâkim, İdareci
Ödülleri	Mahreç Pâyesi Hicaz Madalyası

Mehmet Sıtkı Efendi, (d. 1864, Gerede, Bolu - ö. 1923, Konya Vilayeti) veya yaşadığı dönemde halk arasında bilinen adıyla Allâme Efendi; Osmanlı Devletinin son döneminde yaşamış Türk din adamı, Kadı ve idarecidir. 1901'den 1923'e kadar Rumeli ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde görev yapmıştır. 1916 yılında padişahlık makamı tarafından Mahreç pâyesiyle ödüllendirilmiştir.

1920 yılı Ağustos ayında Kurtuluş Savaşı devam ederken gerçekleşen 2. Düzce İsyanı esnasında bütün idari ve askeri kadronun Bolu'yu terk etmesi sonucunda kentin hükûmetsiz kalması üzerine fiilen idareyi ele alarak, şehri savunmuş ve Kuvâ-yı Milliye karşıtı isyancıların eline geçmesini engellemiştir.

Yaşamı

Hasan Efendi ve Emine hanımın oğlu olarak 1864 (hicri 1280) yılında Gerede'de doğdu. Dış görünüşü Ahmet Talat Onay tarafından ''uzun boylu, ince yapılı, köse sakallı, kuruca vücutlu, güzel değil fakat sevimli'' olarak tarif edilmiştir.^[2] İlk okuldan sonra Eski Medrese'de Muharrem Efendi'den dersler alarak Molla Cami'ne kadar okudu. Akabinde yüksek öğrenim için İstanbul'a gitti ve Fatih Medrese'sine kayıt oldu. Çağdaşları olan Tevfik Durlanık ve Müftü Ata Efendi (Atabek), Allâme Efendi'nin Fatih medreselerinde hatırı sayılır ve saygıdeğer bir kişi olarak tanındığını aktarmışlardır.^[2] Daha sonra Kadı okulu Mekteb-i Nüvvâb’ta okudu ve buradan mezun oldu.

1901'de Babaeski niyabetine atanarak memuriyete başladı. Ertesinde Sungurlu naibi olarak görev aldı. Kılkış ve daha sonra Kavala'da kadılık yaparak Selanik Vilayetinde bulundu. Balkan savaşı sonrası Anadolu'ya döndü ve önce Menemen sonra da Bartın'da kadılık yaptı. Akabinde Çatalca Kadısı olarak atandı.

Allâme Efendi tarafından ''Çatalca Kadısı'' ünvanıyla imzalanıp Bâb-ı Meşîhat Müşteşarı ve Meclis-i Mebûsan 4. Dönem Maraş Mebusu Hacı Evliya Efendi'ya gönderilmiş 1915 tarihli bir telgraf günümüze ulaşmıştır.^[3] Çatalca'da görevliyken yanında muhasebecilik yapan Faik Bey (Soylu) aracılığıyla İstanbul'daki Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi'ye bir mesaj yollayarak memleketi Bolu'ya tayinini istedi. 3 Temmuz 1915'te Ömer Lütfi Efendi'den boşalan Bolu Kadılığına atandı.

Bolu Kadılığı

27 Temmuz 1915'te Bolu'ya gelerek Kadılık görevine başladı. Hâkimlik görevinin yanı sıra cuma günleri Cami-i Kebir'de (Yıldırım Beyazıt Camii) vaazlar vermiştir. 1916 yılının Mayıs-Haziran döneminde Mudurnu'dan başlayarak Bolu'nun ilçelerini ziyaret edip “şer'i muamelâtı teftîş” çalışmalarında bulunmuştur. Aynı yılın Kasım ayı ve sonraki yılın Nisan ayında Bolu Mutasarrıfı Ali Seydi Bey'in (Armaner) ilçelere yaptığı inceleme gezileri sırasında Bolu Mutasarrıflığına vekalet etmiştir.

Aynı dönemde Ali Seydi Bey Mehmet Sıtkı Efendi'nin taltif edilmesi için İstanbul'a bir istek göndermiş ve bunun kabul edilmesiyle birlikte padişah tarafından ''fâziletli şahsiyeti, ilmi liyakatı, görevinde gösterdiği iffeti ve doğruluğu'' nedeniyle Mahreç Payesine layık görülmüştür.

- Bolu: Duzce isyani, kuvayi milliye, sehit nazim yarbay,Şerif Güralp

yazane acmasi

hakimlige donus

Mehmet Sıtkı Efendi 1921 yılının Mayıs ayında Bolu Kadılığı görevinden azledilmiştir. 1922 yılının başında tekrar Bolu Kadılığına atandı fakat bu görevi bir yıl bile sürmedi. Kasım ayında Konya Vilayetinin kimi kaynaklara göre Akşehir kimi kaynaklara göreyse Aksaray kentine Kadı olarak tayin edildi.

Ölümü

Âllame Efendi Konya Vilayetindeki görevinin 5.ayında eşiyle beraber salgın bir hastalığa yakalandı. Önce kendisi kısa süre sonra da eşi hayatını kaybetti. Mezar yerleri bilinmemektedir.

Kişiliği

Mehmet Sıtkı Efendi'nin kişiliği hakkındaki bilgilerin tamamı Bolu'daki Kadılık döneminde kendisini tanıyanlara dayanmaktadır.

- zeki^[2] nüktedan

- fikralar

- acik goruslu (kadınlar)

Ailesi ve Anısı

Allame Efendi'nin dört çocuğu olmuş ve bunların hepsi yüksek öğrenim görmüştür. En büyük kızı Emine Özçağlar Bolu'nun ilk kadın hukukçusu olmuş ve Ankara'da hakimlik yapmıştır. Diğer kızları Fatma Özgüç ve Ayşe Sıtkı İlhan öğretmen olmuşlardır. Tek oğlu olan Hasan Fehmi Erinç TSK'da albaylık yapmıştır. Kızlarının evlilikleri dolayısıyla Bolu milletvekili Cemil Özçağlar'ın, Sinop milletvekili Niyazi Özgüç'ün ve jeolog Dr. Emin İlhan'ın (Erwin Lahn) kayınpederidir.

Gerede’nin merkez Orta mahallesindeki bir sokağa "Allâme Efendi Sokak" adı verilmiştir. Çöğürler Tren İstasyonu'nda Şehit Miralay Nazım Bey anısına hazırlanan panodaki iki fotoğrafta da Allâme Efendi görülmekte ve altlarındaki yazılı açıklamalarda adı bulunmaktadır.

Harita — ''Allame Efendi Sokak'' yazılı sokak tabelası. Orta Mahallesi, Gerede

Kaynakça

^ ^a ^b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; tbmmcv isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ ^a ^b ^c Talat Onay (1945). "Bolu Hatıraları - Allame Efendi". Bolu Halkevi Dergisi ABANT. 1 (4). Bolu Halkevi. s. 12. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2024.
^ "FİLATELİ-Hukuk-Önce Çatalca-Sonra Bolu'da Allame Hakim Olarak Tanınmış Allame Mehmet SITKI İmzalı-Maraş Mebusu Meşihat Müsteşarı Hacı Evliya Efendi'ye Gönderilmiş Nadir Telgraf-1915". www.modamuzayede.com. Erişim tarihi: 2024-07-10.

Türk siyasetçi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[tbmmcv-1] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; tbmmcv isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[:0-2] Talat Onay (1945). "Bolu Hatıraları - Allame Efendi". Bolu Halkevi Dergisi ABANT. 1 (4). Bolu Halkevi. s. 12. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2024.

[3] "FİLATELİ-Hukuk-Önce Çatalca-Sonra Bolu'da Allame Hakim Olarak Tanınmış Allame Mehmet SITKI İmzalı-Maraş Mebusu Meşihat Müsteşarı Hacı Evliya Efendi'ye Gönderilmiş Nadir Telgraf-1915". www.modamuzayede.com. Erişim tarihi: 2024-07-10.

[1]

[2]

[3]