Kullanıcı:Liptink0/deneme tahtası

Karamırzey Katliamı
Rus-Çerkes Savaşı
Bölge	Karamırzey, Çerkesya
Tarih	5 Nisan 1825
Ölü	1,700+
Kurbanlar	Çerkesler
İşleyenler	Rus İmparatorluk Ordusu Rus piyade birimleri Kozak akıncılar Gn. Aleksey Velyaminov Alb. Fyodor Bekoviç-Çerkasski

Karamırzey Katliamı ya da Laba Katliamı, Rus-Çerkes Savaşı sırasında Karamırzey köyünün Rus ordusunca imha edilmesidir. Buna ek olarak failler, yağma, kundakçılık ve tecavüz gibi eylemlerde de bulunmuşlardır. Köyün imhası ve halkın katledilmesi, diğer Çerkes köylerine yapılanlar ile aynı olsa da, Çerkesler arasında ses getirmesinin sebebi; ünlü ordu komutanı Prens Karamırza Aliy'in köyü olması ve köyün sıradan Çerkes köylerine oranla 7-8 kat büyük olmasıdır.

Arkaplan

1822'de Kabarda'nın tamamen Rus hakimiyetine girmesinden sonra Rus yönetimini kabul etmeyen Kabardey prensleri, tebaalarıyla birlikte çoğunlukla Besleney toprakları olmak üzere Batı Çerkesya'ya göç ettiler ve yeni köyler kurdular. Bu Kabardeylere Hajret Kabardeyi dendi. General Velyaminov, 1 Nisan 1825'te Besleneylere yerleşmiş olan Hajret Kabardeylerinin köylerine saldırı emri verdi. Seferin ana hedefi, genç Hajret Kabardeyi Prens Karamırza Aliy'in köyü olan Karamırzey (veya Karamırzahable) idi. Aliy, Hatohşoqo sülalesinden olup Kabarda'da da dahil olmak üzere Ruslara karşı yapılan savaşlarda yer almıştı ve Çerkesler arasında prestij sahibi ünlü bir komutandı. Karamırzey, Ahmet Dağına yakındı ve Laba Nehrinin üst kıyısında, erişilmesi zor bir yükseklikte kurulmuştu.

1 Nisan gecesi Rus orduları sefere koyuldu. Bekoviç'in ordusu Laba Nehrini geçtiğinde Hajret Kabardeylerine ait bir at sürüsü gördü ve sürünün çobanı, sürüyü uzaklaştırmaya çalışırken yakalandı. Çoban, dövülerek sorgulandı ve en sonunda köyün 22 kilometre uzaklıkta olduğunu itiraf etti. Bekoviç, Velyaminov'dan piyade takviyesi alarak köye doğru ilerlemeye başladı. Yol üzerindeki Besleney köyleri tarafından fark edilmemek için çobanın rehberliğinde gece vakti engebeli yollardan geçiyorlardı. Zorlu arazilerden geçip 200 haneden fazla olan köyün yakınına 4 Nisan akşamı ulaştılar. Karamırzey, 200-250 haneden oluştuğundan Ruslar burayı "şehir" olarak tanımlamıştı.

Hava tamamen karardığında Karamırzey'e doğru tanınmamak için yüzünü örtmüş halde Velyaminov'un ordusundan Kırım-Giray Dohuşoqo isimli soylu Besleney süvarisi geldi ve Aliy'in penceresine tıklatıp onunla konuşması gerektiğini söyledi. Aliy dışarı çıktı ve Besleney ona; Rus ordusuna hizmet ettiğini ancak köy halkı için acıdığını ve Rusların bugün ya da yarın saldıracağını söyledi. Bunun üzerine Aliy, köy meclisini topladı. Toplantıda, defalarca bu tür uyarılar alıp hepsinin boş çıktığı, Rusların Karamırzey'e ulaşmaları için Besleney köylerinden geçmeleri gerektiği, geçtilerse bile Besleneylere saldıracakları için kendilerinin önceden haberdar olacakları gerekçelerini Karamırza kabullendi ama eğer bir saldırı olur da ölürse Dohuşoqo'nun kendilerini uyardığını herkese anlatmalarını söyledi ve böylece köyü terketmeme kararı aldılar. Buna rağmen Kabardeyler endişelendikleri için gece uyumadılar ancak bir saldırı gelmeyince şafağa doğru uyudular.

Dohuşoqo, Velyaminov'un ordusuna geri döndü ve Kabardeylerin saldırıdan haberdar olup köyü terkettiğini ve artık saldırılacak bir şey kalmadığını söyledi. General Velyaminov, Dohuşoqo'nun raporuna şüpheyle yaklaştı. Bir başka Besleney olan ve Velyaminov'un ordusuna rehberlik eden Ali Şagur (bazı kaynaklarda Şavogur), Velyaminov'a Dohuşoqo'nun hain ve yalancı olduğunu, kendisinin köye gidip gerçeği öğreneceğini söyledi. Ali Şagur'un geri dönüp köy halkının yerinde olduğunu bildirmesi üzerine Dohuşoqo tutuklandı ve kafası kesilerek infaz edildi. Velyaminov, Bekoviç'e takviye gelene kadar her köşeden köyü çevrelemesini emretti ve ardından Bekoviç'in ordusu köyün çevresindeki (nehre giden uçurum dışında) çam ormanının içine konuşlandı.

Katliam

Şafak vakti saldırı başladığında Kozaklar evlere dalıp yağmalamaya ve gördükleri Çerkesleri öldürmeye başladılar. Rus piyadeleri Çerkes kadınları süngüden geçirdi. Karamırza Aliy'i şahsen tanıyan Oset asıllı Albay Akim Makaroviç Dadımov ve komutasındaki diğer Kozaklar ise köyün öteki ucuna geçtiler. Karamırza Aliy yeni kalkmış ve yarı giyinmiş şekilde evinin avlusuna çıkıp Dadımov'a ateş açtı ancak ıskaladı. Dadımov ise tabancasıyla Aliy'i sağ gözünün altından vurarak öldürdü. Köydeki binalar ateşe verildiğinden insanlar yanan evlerden çıkıyordu ve çıktıklarında öldürülüyorlardı. İnsanlar korunmak için savaşçıların arkasına geçtiğinden Rus askerleri için hızla toplu hedefler oluşuyordu.

Soylu sınıfından ünlenmiş bir savaşçı olan Şowcen Şumaho, Rusların eline geçmemesi için bebeği İsmail'i süslemeli tüfeğine bağlayıp uçurumdan bıraktı ve kızı Guşehuray'ı korumaya çalışırken öldürüldü ve Guşehuray, Kozaklar tarafından tecavüz edildikten sonra süngülenerek öldürüldü. Şumaho'nun hamile eşi, Rusların eline geçmemesi için ganimetleri kendisiyle yangına attı ve yanarak öldü. 18 önemli prens ve 50'ye yakın ünlü Çerkes savaşçısı bu katliamda öldü. 2 saatlik katliam neticesinde 570 Çerkes doğrudan öldürüldü, uçurumdan atlayıp Laba nehrinin karşısına geçmeye çalışırken boğulmuş olan 100 ceset bulundu ve 1,000'den fazla Çerkes, çıkarılan yangınlardan dolayı öldü. 665 at, 530 sığır, 2,300 koyun, çok miktarda para ve silah talan edildi.

Ruslar, hayatta kalan 139 kişiyi esir aldı ve köyü terkedip 10 Nisan'da Prochni Okop'a döndüler. Erkek esirler zor şartlar altında kale inşaatlarında çalıştırıldı, kadın ve çocuk esirler ise Kozak köylerine verildi. 8 yaşındaki bir kız çocuğun korkudan kriz geçirip esir alındıktan sonraki sabah öldüğü rapor edildi.

Sonrası

Katliamın üzerinden bir saat geçmeden ilk olarak Karamırzey köyünün karşısındaki Abaza köyü olan Kızılbeç'ten 300 silahlı Barakay, köye yardım için geldi. Daha sonradan çevre köylerden de dahil olmak üzere Besleneyler, Kabardeyler ve diğer gruplar gelip cenazeleri gömdüler. Çerkesler, katliamdan 3 gün sonra Şowcen Şumaho'nun bebeği İsmaili tesadüfen uçurumda çalılığın arasında Şumaho'nun yaldızlı tüfeğiyle baygınken buldular. İsmail, Rus-Çerkes Savaşı'ndan sonra Ulyap köyüne yerleşti.

Karamırza'nın iki eşi Yelmıshan ve Haniy Pusuğay (Rus kaynaklarında Slastamina), ganimet olarak ele geçirildi ve Prenses Haniy, Küçük Kabarda prensi Astemirov'a cariye olarak verilirken Yelmıshan, abisi Nogay prensi Mansur Yedij'e geri gönderildi. Prens Astemirov aynı zamanda Küçük Kabarda'nın polis şefiydi.

Aliy'in yeğenleri olan Muhammed "Aşa" Hatokşoqo ve Alecerıyeqo Kuşıku, Ruslara rehberlik eden Ali Şagur'u ve Astemirov'u "halkın intikamı" için öldürme kararı aldılar. Prens Muhammed Aşe, Şagur'u tanıyan genç bir Nogay'ın verdiği istihbarattan Şagur'un nereden geçeceğini öğrendi. Gece boyunca köy girişinin patikasına tüfeğiyle nişan aldı. Ardından beyaz Çerkeska giymiş, mırıldanarak şarkı söyleyen ve beyaz at süren Ali Şagur'un önünü köyünden çıktığı sırada uzaktan kesti. O sırada Muhammed, Şagur'a "İki itin arasından çıkmış. Kanlarını döktüğün, kanlarını içtiğin insanların ağıtlarını şarkı diye söylüyorsun. Allah'ın şeriatı adına, kendin Müslüman olup mahvettiğin insanlar adına..." derken Şagur, "Ey gavur! Nereye gidersem gideyim senden kurtulamayacağım anlaşılan." dedikten sonra Muhammed'e doğru ateş açtı ancak ıskaladı. Bunun üzerine Muhammed, Şagur'a ateş açıp öldürdü. Muhammed, prens geleneklerini yerine getirerek Ali Şagur'un silahlarını, cesedinin yanına bırakıp üstünü örttükten sonra Şagur'un atını çevreye saldı.

Prens Alecerıyeqo Kuşıku, 400 kilometre at sürüp Küçük Kabarda'ya, Prens Astemirov'un köyüne vardı. Astemirov'un at sürüsünü çaldı, Çerkes geleneklerinde bu, düello çağrısını temsil ediyordu. Çobanın Astemirov'a ihbarı üzerine Astemirov, yanına birkaç muhafız alarak Alecerıyeqo'yu kovalamaya başladı ve Alecerıyeqo'nun amacının at çalmak yerine düello yapmak olduğunu anlayıp sürüyü kısa sürede yakaladı. Prensin savaşçıları geriye çekildi, Astemirov ile Alecerıyeqo aralarındaki mesafeyi açtılar ve birbirlerine doğru at sürmeye başladılar. İkisi aynı anda tüfek atışı yaptılar ancak ikisinin atışı da birbirini ıskaladı. Alecerıyeqo birden atıyla manevra yapıp tabancasını çıkardı ve ilk atışta Astemirov'u öldürdü. Sözlü kaynaklarda ise tabanca yerine kılıçla öldürdü. Yine sözlü kaynaklara göre Astemirov'un cesedini gömmelerini söyleyip Karamırza'nın dul eşini Batı Çerkesya'ya geri götürdü.

Rus kaynaklarında ise Haniy, 1826'da Bekoviç ile zorla evlendirildi ve Bekoviç'in 1833'te çocuksuz ölmesinin ardından Haniy'in amcası Prens İsmail Kasey, Haniy'i bir Çemguy prensi olan Cembat Aytıqo ile evlenmesini istedi ancak 1834'te Rus ordusuna bağlı Prens Atajuqo Hatokşoqo, Haniy'e kendisi adına birini göndererek evlenme teklifi etti ve 500 ruble ile 6 serf karşılığında evlenmeye razı olup sonradan nişanlandılar. Bunu öğrenen İsmail Kasey, Kabarda'ya gelip Haniy'e kendi izni olmadan kimseyle evlenmemesini ve Haniy'e layık olan prensle evlenmesini söyledi. Ardından Atajuqo üstlerine durumu abartarak bildirdi. Üstleri ona; Haniy kendisiyle evlenmek istemiyorsa evlenmemesini ve amcasının yanına götürülmesini söyledi. Bunun üzerine evlilik gerçekleşmedi ve 1840'ta biriyle evli olduğu biliniyor.

Karamırza Aliy'i öldüren Dadımov ise 25 Ağustos'ta Tlyamov köyündeyken Alecerıyeqo'nun savaşçıları tarafından baskın düzenlenerek kılıçlarla öldürüldü.

Karamırzey köyünün yok edilmesi haberi Çerkesler arasında hızlıca yayıldı ve hakkında birçok ağıt yakıldı. Çerkes halk hikayelerine göre Laba ağıtlarından birini Prenses Haniy söylemiştir. Rus General Yermolov, Bekoviç'in katliamı gerçekleştirmesini cesur bir girişim olarak övdü ve 29 Eylül'de 4. dereceden Aziz George Nişanı ile ödüllendirilmesi için I. Aleksandr'a teklifte bulundu. Teklif reddedilmesine rağmen aynı sene içinde iki Çerkes saldırısını püskürttüğü için nişanı almıştır.