Kullanıcı:Heidelbergensis/Türkiye tarihi
| Türkiye tarihi |
|---|
 |
Türkiye tarihi; Türklerin, günümüzde Türkiye Cumhuriyeti'nin yer aldığı Anadolu ve Doğu Trakya topraklarına 1071'de Malazgirt Meydan Muharebesi ile girmeleriyle başlayan tarihleridir.
1071'de, Selçukluların Malazgirt'te Romen Diyojen'in ordusuna karşı elde ettiği zaferin ardından Türklerin Anadolu'yu fethi başladı. 1077'de kurulan İznik merkezli Anadolu Selçuklu Devleti, 1243'teki Kösedağ Muharebesi ile başlayan Moğol istilasının bir sonucu olarak küçük beyliklere ayrılmasına kadar, Anadolu üzerinde hüküm sürdü.[1] 13. yüzyılın sonu ve 14. ile 15. yüzyıllarda, Osmanlı Hanedanı'nın altındaki Osmanlı Devleti, bu küçük beylikleri birleştirmeye ve Balkanları fethetmeye, ve bunun yanında da Anadolu'yu Türkleştirmeye başladı. II. Mehmed'in 1453'te İstanbul'u fethetmesi ile Orta Çağ sona erdi ve Osmanlı Devleti bir imparatorluk hâline geldi, imparatorluğun genişlemesi ilk Osmanlı halifesi olan I. Selim'in saltanatında da devam etti. I. Süleyman'ın 46 yıl süren saltanatı sırasında imparatorluk zirvesini yaşadı.[2][3][4] 18. yüzyıldan itibaren, kademeli şekilde gerçekleşen toprak kayıpları ve alınan mağlubiyetler ile imparatorluğun gücü azalmaya başladı.[5] 19. yüzyılın başlarında, zayıflayan imparatorluğa eski gücünü yeniden kazandırmak amacıyla, II. Mahmud tarafından bir modernleşme süreci başlatıldı. 1913'deki Bâb-ı Âli Baskını ülkeyi etkili bir şekilde Üç Paşalar'ın (Talat, Enver, Cemal) yönetimi altına soktu, bu yönetim 1914'te imparatorluğun I. Dünya Savaşı'na girmesinden büyük ölçüde sorumluydu. Osmanlı'nın ve diğer İttifak Devletleri'nin savaşı kaybetmesinin ardından ülke İtilaf Devletleri'nce işgal edildi.[6] Mustafa Kemal önderliğindeki Türk Ulusal Hareketi tarafından üç farklı cephede işgalcilere (Batı, Güney, Doğu) ve ek olarak isyancılara karşı gerçekleştirilen Kurtuluş Savaşı; 1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılması, 24 Temmuz 1923'te Sevr Antlaşması'nın yerini alan Lozan Antlaşması'nın imzalanması ve 29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilanı ile sonuçlandı. Yeni kurulan cumhuriyetin ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından gerçekleştirilen inkılâplar ile, Türkiye seküler ve üniter bir parlamenter cumhuriyet hâline geldi; ancak 2017'de gerçekleştirilen referandumda parlamenter sistem kaldırılıp başkanlık sistemi ile değiştirildi. O zamandan beri, Recep Tayyip Erdoğan ve partisi Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) altındaki yeni hükûmet sistemi, otoriteryen ve İslamcı olarak tanımlandı.[7][8][9][10][11]
Anadolu Selçuklu Devleti
[değiştir | kaynağı değiştir]
Selçuklular; Mâverâünnehir'in günümüzde Özbekistan içinde kalan kısmından gelen ve daha önce İran'ın bazı kısımlarını ve Afganistan'ı fethetmiş, Müslüman bir Türk hanedanıydı.[13] 1040'lara gelindiğinde, Küçük Asya'nın doğu kısımlarına yerleşmeye başlamış olan Büyük Selçuklu İmparatorluğu bağımsız olmuştu, aynı zamanda batıda ise, 1047'den beri Bizans İmparatorluğu'nda çeşitli isyanlar ve taht kavgaları gerçekleşiyordu.[14] 1057'de I. İsaakios, Paflagonya'da Bizans imparatoru ilan edildi, üç ay sonra 1 Eylül'de ise Konstantinopolis'te taç giydirme töreni gerçekleşti.[15] Bu sırada doğuda gittikçe daha da büyüyen Türk göçleri meydana geliyordu ve Selçuklular ile Bizanslar arasında ilk çatışmalar gerçekleşmeye başlamıştı. Büyük Selçukluların sultanı Alp Arslan, 1064'te Ani[16] ve Kars[17] gibi bazı şehirleri fethetti, 1065'te Edessa kuşatıldı. 1068'de Küçük Asya'nın doğusunun tamamı Selçukluların elindeydi. 26 Ağustos 1071'de, imparator Romen Diyojen'in komuta ettiği bir ordu, Van Gölü'nün kuzeyinde gerçekleşen Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Alp Arslan'ın ordusu tarafından mağlubiyete uğratıldı.[18] İmparator muharebe sırasında esir düştü, ancak Alp Arslan kendisini serbest bıraktı. Romen Diyojen Konstantinopolis'e döndüğünde tahtından indirildi ve idam edildi, Alp Arslan ise 1072'de öldü. Oğlu ve tek veliahtı olan I. Melikşah (1072-1092), Anadolu'nun büyük kısımlarını fethetmeye devam etti. Nikea, 1075'te fethedildi.
1077'de, Selçukluların İznik merkezli yeni bir devleti olan Anadolu Selçuklu Devleti, Sultan-ı Rum I. Süleyman Şah tarafından kuruldu. Hem I. Süleyman Şah'ın sıfatında hem de Anadolu Selçuklularının resmî ismi olan Rum Selçuklu Sultanlığı'nda yer alan Rum kelimesi, Roma anlamına geliyordu. Anadolu Selçukluları kendilerini Romalıların kültürel devamı olarak görüyorlardı ve böylece kendilerini Büyük Selçuklulardan ayırıyorlardı. Kuruluşlarından sonra Akdeniz'in kıyılarına kadar ilerlediler. Antakya 1084'te fethedildi.
Osmanlı İmparatorluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Cumhuriyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Zaman dizini
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]|
|
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Turkey - History" Encyclopædia Britannica. (İngilizce)
- "Türkiye Tarihi" Türkiye Kültür Portalı.
- "Modern History of Turkey - WWII to 1993." Atlapedia. (İngilizce)
- "Turkish History" Turkish Coalition of America. (İngilizce)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Köprülü, Mehmet Fuat (1 Ocak 1992). Leiser, Gary (Ed.). The Origins of the Ottoman Empire (İngilizce). SUNY Press. s. 33. ISBN 9780791408193.
- ^ Howard, Douglas Arthur (2001). The History of Turkey. Greenwood Publishing Group. s. 43. ISBN 978-0-313-30708-9.
- ^ Masters, Bruce (2013). The Arabs of the Ottoman Empire, 1516–1918: A Social and Cultural History (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-03363-4.
- ^ Somel, Selçuk (2010). The A to Z of the Ottoman Empire (İngilizce). Scarecrow Press. ISBN 978-1-4617-3176-4.
- ^ Marushiakova, Elena (2001). Gypsies in the Ottoman Empire: A Contribution to the History of the Balkans (İngilizce). Univ of Hertfordshire Press. ISBN 978-1-902806-02-0.
- ^ "Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860–1950". Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
- ^ Goodman, Peter S. (18 Ağustos 2018). "The West Hoped for Democracy in Turkey. Erdogan Had Other Ideas". The New York Times.
- ^ Recep Tayyip Erdogan: Turkey's pugnacious president. BBC News. 27 Ekim 2020.
- ^ Cook, Steven A. (21 Temmuz 2016). "How Erdogan Made Turkey Authoritarian Again". The Atlantic.
- ^ Mascitelli, Bruno (11 Şubat 2020). "Erdogan's Turkey: The Authoritarian Alternative to Populism". Australian Institute of International Affairs.
- ^ Burak, Begüm (14 Şubat 2021). "Turkey's Authoritarian Slide and Political Decay". International Policy Digest.
- ^ Çoban, R. V. (2020). "Giovanni Boccaccio'nun "De Casibus Virorum Illustrium" Adlı Eserinin Bibliothèque Nationale de France'daki 226 ve 232 Numaralı Fransızca Nüshalarında Yer Alan Minyatürlerde XV. Yüzyıl'da Avrupalı Gözüyle Malazgirt Savaşı ve Sultan Alp Arslan'a Bakış". II. Uluslararası Muş Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Muş Alparslan Üniversitesi. ss. 48-64.
- ^ Golden, Peter B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic Peoples: Ethnogenesis and State-formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East (İngilizce). O. Harrassowitz. s. 209.
- ^ Toumanoff, Cyril. "Caucasia and Byzantium". Rapp, Stephen H. (Ed.). Languages and Cultures of Eastern Christianity: Georgian. ISBN 978-1-351-92326-2.
- ^ Wortley, John, (Ed.) (2010). John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811-1057 [İoannis Skilicis: Bizans Tarihinin Bir Özeti, 811-1057] (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76705-7.
- ^ Baynes, T.S., (Ed.) (1878). Anni. Encyclopædia Britannica. 9 (İngilizce). 2. Charles Scribner's Sons. s. 72.
- ^ Arakelyan, Babken; Vardanyan, Vrezh; Khalpakhchyan, Hovhannes (1979). "Կարս [Kars]". Ermenistan Sovyet Ansiklopedisi (Gürcüce). 5. Armenian Encyclopedia. ss. 342-343.
- ^ Sevim, Ali (2003). "Malazgirt Muharebesi" (PDF). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi. ss. 27. cilt 481-483. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.