Kullanıcı:Dr.Suskun/Taslaklar/5. Taslak
Leo Africanus | |
|---|---|
 Leo Africanus'a ait olduğu düşünülen bir Rönesans portresi | |
| Doğum | el-Hasan Muhammed el-Vezzan 1483-1494 arası Gırnata, Gırnata Emirliği |
| Ölüm | 1550'den sonra tam bilinmemekle birlikte Tunus |
| Meslek | Diplomat, seyyah, coğrafyacı, eğitimci ve yazar |
| Din | Roma Katolik Kilisesi (1520'den sonra) Sünni İslam (1520'den önce) |
Leo Africanus (d. ~1483-1494, Gırnata - ö. 1550'den sonrası; Müslüman olduğu dönemki adıyla, el-Hasan Muhammed el-Vezzan el-Fasî)[1][2], Endülüslü diplomat, seyyah ve yazar. Yazmış olduğu eserler (Cosmographia et geographia de Affrica ve Afrika'nın Tanıtımı) sayesinde Avrupalıların Afrika kıtası ve İslamiyet hakkında bilgi edinmelerine aracı olmuştur.[1][2]
Granada Savaşı'nın ardından ülkesi Gırnata Emirliği ilhak olundu (1492). Bunun ardından bölge halkının bir kısmının yaptığı gibi[3] Kuzey Afrika'ya göç etti ve Fas'a yerleşti.[2] Eğitimini göç etmiş olduğu bu ülkede aldı. Öğrenciliği esnasında çeşitli yerlerde çalıştı. Almış olduğu eğitim sayesinde dönemin Fas sultanı Muhammed El-Burtukalî'nin yakın çevresine dahil oldu. Böylece Vattasî sultanlarına elçilik yapmaya başladı. Elçilik görevi sayesinde Afrika kıtasının pek yerine seyahatler yaptı. (Özellikle Batı Afrika coğrafyasına)[2]
Diplomatik yolculukları esnasında Avrupalılar tarafından esir alındı.[2] Bulunduğu diplomatik görev ve aldığı eğitim nedeniyle diğer esirlerden ayırılarak İtalya'ya götürüldü. Ardından Roma şehrine götürüldü ve Katolik kilisesinin papası X. Leo'nun hizmetine verildi.[1] 1520 yılında Hristiyan oldu ve vaftiz edildi. Vaftiz babalığını papa X. Leo yaptı. Adını da bundan ötürü papanın adı olan Leo olarak değiştirdi. Leo'nun İslamdan Hristiyanlığa olan geçişi kaynaklar tarafından çeşitli nedenlere bağlanmıştır. Batılı kaynaklara göre, papa X. Leo, Hasan el-Vezzan'nın bilgi birikiminden etkilenmiş ve onu önce serbest bırakmış sonrasında Hristiyan olmaya ikna etmiş[1][4]; Müslüman kaynaklarına göre ise Hasan el-Vezzan, kendisine uygulanan baskılar ve öldürülme korkusundan dolayı görünürde Hristiyan olmuştur.[2]
Leo Africanus, İtalya'daki yaşamı boyunca elçilik seyahatlerinde aldığı notları kitaplar halinde yayımladı. Bu sayede Coğrafi keşiflere katkıda bulundu ve Avrupalı seyyahlarla kaşiflerin işini kolaylaştırdı, onlara hakkında çok az bilgi bildikleri Afrika kıtası hakkında bilgiler sundu. X. Leo'nun 1521'deki ölümünün ardından Kardinal Viterbolu Egidio'nun himayesine girdi. Bu yıllarda yeni hamisi olan kardinale Arapça'yı öğrettiği de aktarılmaktadır.[2]
Leo Africanus hakkındaki bilgiler, 1550'den sonra kesilmektedir. Ölüm tarihinin ne zaman olduğu ise tıpkı doğum tarihi gibi tartışmalıdır. Kimi kaynaklara göre 1550'den önce ölen Leo Africanus[2], kimi kaynaklara göre İtalya'dan tekrar Kuzey Afrika'ya geçmiş ve tekrar Müslüman olarak 1554'te Tunus'ta vefat etmiştir.[1][2][4]
Doğumu ve yaşamının ilk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]El-Vezzân/Leo Africanus; 1483[2], 1485[1][4] yada 1494[5] yılında Beni Ahmer Devleti'nin başkenti Gırnata'da dünyaya geldi. Doğum adı el-Hasen b. Muhammed el-Vezzân ez-Zeyyâtî el-Gırnâtî idi. İsmindeki ez-Zeyyatî sıfatının kaynağı ailesinin mensup olduğu Benî Zeyyât kabilesidir. Bu kabile, Zenate adlı Berberi kabilesinin bir koluydu.[2] Gırnata'nın İspanyollar tarafından 1492'de fethedilmesinden sonra, ailesiyle birlikte Fas'a göç etti. Ülkenin önemli eğitim kurumları olan Karaviyyîn Medresesi[5] ile Ebu İnaniye Medresesinde eğitim aldı. Medrese tahsiline devam ederken bir bimaristan da çalışarak geçimini sağladı.[5]
Diplomatik Görevleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Almış olduğu medrese eğitimi sayesinde Vattasîler hanedanından olan Fas Sultanı Muhammed El-Burtukalî'nin (s. 150-1526) yakın çevresine girmeyi başardı. Sultanın emrinde çeşitli diploatik ve ticari görevlerde bulunmaya başladı. Bu sayede pek çok coğrafyaya seyahat etti.[5]
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- [1] Leo Africanus hakkında açılmış bir site
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f "Leo Africanus | Explorer, Geographer, Morocco | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-12-28.
- ^ a b c d e f g h i j k "HASAN el-VEZZÂN". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 2024-12-28.
- ^ "NASRÎLER". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 2024-12-28.
- ^ a b c "Internet History Sourcebooks Project". origin.web.fordham.edu. Erişim tarihi: 2024-12-28.
- ^ a b c d "Leo Africanus: The Man with Many Names" (PDF). Pekka Masonen. 7 Kasım 2001. Erişim tarihi: 28 Aralık 2024.