Kullanıcı:Bmutlay/deneme tahtası

Tarihçe

Osmanlı Devleti'nde izciliğin ilk yılları

İzcilik ilk olarak Lozan'da eğitim görmekte olan Ragıp Nurettin'in, 1910 yılında Say ve Terakki(bazı kaynaklarda Say ve Tetebbu) adlı dergide yayımlanan Keşşaflık konulu bir yazısı ile Türk toplumunun gündemine girmiştir. Bu noktadan sonra izciliğin ortaya çıkışı hakkında kesin bir fikir birliği olmasa da ilk izcilik çalışmaları hakkında bazı kaynaklar mevcuttur.

Türkçe basılan ilk İzcilik kitabı olan "İzci Rehberi"nin yazarı olan Darüşşafaka Beden Eğitimi Öğretmeni Oymakbeyi M. Sami Karayel'e göre ilk izcilik uygulamalarını Edirne İttihat Mektebi Müdürü Nafi Atıf (Kansu) ve Manastır Muallim Mektebi Müdürü Ethem Nejat Bey gerçekleştirmişlerdir. Karayel'in kitabında aşağıdaki ifade yer almaktadır:

"Sabık Edirne Öğretmen Okulu müdürü ve bugün Bursa Öğretmen Okulu müdürü muhterem kardeşim Nafi Atıf Kansu Bey'in sav ve tetebbu adlı mecmuasında ilk evvela ismini bilmediğim Avrupa'da tahsil görmüş bir zat bir yazı yazmış (Ragıp Nurettin EGE). Sonra Sabık Manastır Öğretmen Okulu müdürü ve İzmir Öğretmen Okulu müdürü muhterem kardeşim Ethem Nejat Bey bilfiil manastırda tatbik etmiştir ki, izciliğin memleketimiz de müessirleri bunlardır. bilahere en iyi taburlar İstanbul'da teşekkül etmiştir. Bu taburlardan biri Darüşşafaka, İstanbul Sultanisi ve Galatasaray Sultanisi'dir. Bu üç mektebin taburları hemen birbiri ardına teşekkül etmiş ve zaman içinde büyük bir eser-i terakki göstermiştir."

İstanbul İl İzci Kurulu Eski Başkanlarından Rıza Bediz ise izciliğin Osmanlı Devleti'nde ortaya çıkışına ilişkin olarak şöyle demektedir:

“ "İzcilik teşkilatı, 1909 yılında İstanbul'da biri Galatasaray Lisesi, diğeri Kabataş Lisesi Beden Terbiyesi Öğretmenleri bulunan Ahmed ve Abdurrahman Robenson kardeşlerin şashi teşebbüş ve gayretleri ile memleketimizde ilk defa Keşşaflık adı ile kurulmuştur. Balkan harbinin zuhuruna kadar iyi bir inkişaf göstermeye başlayan izcilik, Balkan Harbinin başlamasıyle durgunluk devrine girmiştir."

Bu konuda bir diğer görüş 1923 yılında yayın hayatına başlayan "Keşşaf Dergisi"nden aktarılır. 1923 yılında yayın hayatına başlayan Keşşaf Mecmuası (4 Nisan 1923) izcilik teşkilatının kuruluşuna şöyle bir açıklama getirir:

“Memleketimizde izciliği Balkan Harbinden oldukça evvel ilk tesis eden zat Ahmed Robenson

Bey’dir. Ahmed Bey, memleketimiz spor hayatının tesis ve terakkisinde en mühim unsur olmakla beraber çocuklarımız ve dolayısıyla ülkemizin istikbali için yaptığı şu faideli teşkilattan dolayı kendisine milli ve ferdi bir surette olmak üzere daima borçluyuz... İzciliği ilk kabul eden müessese-i milliye Galatasaray olmuştur.... Sonra Kadıköy Numune Mektebi, İstanbul sultanisi,

Vefa Üsküdar Kabataş Sultanileri ile Haydarpaşa ittihat Mektebi vesaire gelir”

Keşşaf dergisine göre bir süre sonra İstanbul dışında da İzcilik faaliyetlerine başlanmıştır. Bunlar sırasıyla; Bursa, Beyrut, İzmir ve Sivas’tır. Ardından da Kayseri, Kütahya, Zara, Ankara, Edirne ve ardından diğer kentler gelmiştir. Kadıköy Numune Mektebi ve Bursa Sultanisinde izcilik çalışmalarını yürüten Ali Haydar Robenson 1923’te İstanbul Sultanisi Müdürü olunca bu okulda izcilik ayrı bir konum elde etmiştir. Galatasaray’da Ahmed Robenson’un yanı sıra daha sonra sinemacılığa soyunan Suad Bey’in izcilik alanında katkıları olmuştur. Keza aynı okulda Ruşen Eşref Bey’de izcilik ile yakından ilgilenmişti. Daha sonra İstanbul Maarif Müdürü olan Safvet Bey, sporda olduğu gibi kardeşi Kemal Bey ile birlikte Vefa ve İstanbul Sultanilerinde izciliğin gelişimini sağlamışlardır. Haydarpaşa Mektebinde en çok gayret gösteren Behçet Bey idi. Haydarpaşa İttihat Mektebi Müdürü iken Erkek İzciler yanı sıra kız izciler de örgütlemişti. Türkiye’de İlk Kız İzcilik Örgütünü kuran da Ahmet ve Behçet Beylerdir.

Keşşaf Ocağı örgütlenmelerinde Baden Powell’ın öğretileri etkisini sürekli olarak göstermiştir. Bu anlamda Powell’ın scout kelimesi ülkemiz uygulamasında ilk olarak Keşşaf sözcüğü ile karşılanmıştır. Sudi Bey, Keşşaf kelimesi yerine Türkçe bir karşılık bulunması için çok çaba sarfetmiştir. Anadoluhisarı’nda, Sudi Bey, Cami Bey, Sabit Bey, Cemil Bey, Sadi Bey, Ahmed Bey, Abdurrahman Bey ve Asım Beyler tarafından kurulan İdman Yurdu’nda yapılan toplantıların birinde İzcilik alanında gayreti görülen değerli bir eğitimci olan Sudi Bey, “izci” sözcüğünü önerdi. Uzun tartışmalardan sonra bu sözcük “boy scout” karşılığı olarak benimsendi.

İzcilik hareketi 8 Ekim 1912'de başlayan Balkan Savaşı sebebiyle hızını kaybetmiş ve bölgesel çabaların ötesine geçememiştir. İstanbul'daki Türk izcileri bu dönemde kısıtlı olanaklarla varlıklarını sürdürebiliyorlardı.

Keşşaf Ocağı

1913 yılının sonlarına doğru Keşşaflık alanında yeni düzenlemeler yapılmıştır. Edirne İttihat ve Terakki Mektebi Müdürü Nafi Atıf(Kansu) ve Manastır Muallim Mektebi Müdürü Ethem Nejat "mükemmel bir gençlik teşkilatı" kurulması için incelemelerde bulunmak üzere Avrupa'ya gönderildikleri araştırmalarının dönüşünde Enver Paşa'ya izciliğin bu iş için ideal bir faaliyet olduğunu rapor etmişlerdir. Bunun üzerine Belçika İzciler Birliği Kurucu Başkanı Harold Parfitt 1913 yılının sonlarına doğru beş yıl göev yapmak üzere Türkiye'ye davet edilmiştir. Türkiye'de kaldığı bir yıl boyunca İstanbul’daki liselerin Beden Eğitimi Öğretmenleri ve İstanbul Muallim Mektebi öğrencileri için kurslar düzenledi. Bu kurslarda başarılı olanlara Oymak Beyi ünvanı verildi. Mezunlar diplomalarını Enver Paşa’nın elinden alarak, huzurda yemin etmişlerdir.

Parfitt'in hazırladığı örgüt tasarısında keşşafların Başbuğu Harbiye Nazırı oluyor, Büyük Orta olarak adlandırılan kurula devletin ileri gelenleri atanmıştır. Askeri örgütlenmeden esinilen oba, manga, takım ve bölük adlarını taşıyan birimler Büyük Orta'ya bağlanmıştır. 22 Mayıs 1914'de İzci Ocağı Büyük Ortası İç Nizamnamesini oluşturmuştur. İzciliğin çerçevesinin belirlenmeye çalışıldığı nizamnamede, izcilikteki basamaklar tanımlanmakta, selam ve giysi benzeri unsurlar açıklanmaktadır. Buna göre, Oba, Kol, Oymak yapılanması ile Altınordu oluşuyordu. Adsız, Çeri, Tekin, Alp basamaklarını geçen izci Tarhan adı ile Başbuğun yönetimindeki geniş izci ocağına dahil olmakta idi.

Gayrimüslim Topluluklar Tarafından Kurulan İzci Örgütlenmeleri

Osmanlı döneminde gayrimüslim topluluklar tarafından yürütülen İzcilik çalışmaları hakkında İstabul'daki Amerikan Okulu Robert Kolej'de sosyoloji profesörü olan Clarence Ricahard Johnson'un yaptığı araştırma aşağıdaki gibidir.

Amerikan İzci Örgütü

Robert College’de (Kolej) örgütlenen Amerikan İzci Örgütü (American Boy Scout) Robert Kolej İzcileri olarak da bilinmekte ve İstanbul’da yeterince salt Amerikalı olmayışı dolaysı ile bünyesinde diğer unsurları da barındırıyordu. Bir Amerikalının başkanlık ettiği bu örgüt, Amerika’ya tescilli idi. 13 ile 16 yaş arası toplam 46 üyeli üç obadan oluşuyordu. Üyelik ayrıcalığı için her bir izci haftada 5 Kuruş ödüyorlardı. Her oba haftada bir kez, Çarşamba günü, toplanıyor, bisiklete biniyor, koşuyor, oyun oynuyor, teste tabii tutuluyor ve eğitim görüyordu. Her ay gruplar arası bir yarışma düzenleniyor; ilerleme, devam, sergileme ve benzeri etkinlikler için ödül dağıtımı yapılıyordu. Bir İzcibaşı, yardımcı izci başılar ve keşif kolu liderleri vardı.

İngiliz İzci Örgütü

İngiliz İzci Örgütü Beyoğlu’nda ikili yapı halinde örgütlenmişti. Bunlar Birinci İstanbul İngiliz İzci Oymağı (The 1st Constantinople Trop of British Boy Scouts) ve Birinci İstanbul Uluslar arası İzci Oymağı (The 1st Constantinople Trop of International Boy Scouts). İngiliz İzci örgütü İngiliz mevzuatını uyguluyordu. (English Boy Scout Handbook) Örgütün Türkiye merkezi Pera’da olup, aynı zamanda Londra’da British National Headquartes adlı merkeze tescilli idi.

İtalyan İzci Örgütü

Corpo Nazionale Giovani Exploratori İtaliani İstanbul’daki İtalyan İzci örgütünün adı idi. Haziran 1920’de kurulmuştu. Merkezleri İtalyan Mektebi idi. Örgüt Roma’daki Ulusal Merkeze bağlıydı. Her ne kadar İtalyan Harp Dairesi ile organik ilişkileri yoksa da İtalyan İzciler bu Harp Dairesinden çeşitli yardımlar görmekte idi. Yürüyüş ve kamp için gerekli üniforma, sopa, bıçak, çadır vb. bakımdan çok iyi bir donanıma sahiptiler. İtalyan İzciler, iki yıl askerlik hizmeti yerine altı ay asker oluyorlardı. İtalyan İzci El Kitabını kullanıyorlardı. Bu kitaba göre örgüt şemasının tepesinde Compayna yer alıyordu. Compaynanın başında Capao Campoynia bulunuyordu. Bir alt aşamada iki drapello vardı. Bunlar dört squadrona, squadronlar ise 12 patrol’e bölünüyorlardı. Drapellolar Capao Drapellolarca; Squadronlar ise Capao Squadra Scelyo, Effetivo ve Donignato’lar tarafından yönlendiriliyorlardı. İtalyan İzci Örgütünün Amerikalıların wolf cubs adını verdikleri, bizde sonraları “yavru kurt” diye bilinen bir de erken izci örgütü vardı. Bunların yaşları 8 ile 12 arasındadır. İzciler ise 12 ile 20 yaş arasındadır. İtalyan İzci Örgütü, 147 üyeden oluşuyordu. Bunlar arasında deniz izcileri de vardı. Haftada iki kez toplanıyorlardı. Pazar toplantılarına katılım özellikle isteniyordu. İtalyan İzci örgütünün hamileri yılda 1 Lira bağışta bulunuyorlardı. İzcilerin kendisi ise yılda 50 Kuruş aidat veriyor, ayrıca yayınladıkları İzci Gazetesi için 30 Kuruş 38ödüyorlardı. Bu örgütün yerel bilgiler konusunda zayıf olduğu gözlemleniyordu. Ama giyimleri ile İstanbul’un en gözde izci örgütlerinden biriydi.

Yahudi İzci Örgütü

İstanbul ve çevresinde 9 tane Musevi İzci Örgütü bulunuyordu. Her örgüt 50 kişiden oluşması ile toplam sayı 450’ye ulaşıyordu. Her grubun başında bir Scout Master, bir Assistant Scout Master, altı Chief Patrol Leaders bulunuyordu. Musevi İzci Örgütü ünlü Maccabees’in bir uzantısı idi. Chief Scout Master, Maccabees tarafından seçiliyordu. Local Scout Masters’lar ise Chief Scout Masters’lar tarafından atanıyorlardı. Musevi izci örgütünün ayrı bir el kitabı yoktu. Chief Scout Masters programı yazıyor, diğer tüm izcilik kitaplarından yararlanarak bilgileri Musevi İzci Örgütüne uyarlıyordu. Musevi İzci Örgütü de kentin seçkin izci örgütlerinden biriydi. Liderler işini severler; Çocuklar itaatkardır, izci yasalarına göre davranırlar. Çocuklar iyi birer yurttaş olarak yetiştirilmektedir.

Rus İzci Örgütü

Rus YMCA (Young Men’s Christian Association) tarafından başlatılmıştı. Kırım’dan İstanbul’a kaçan Rus Mültecilerinin çocuklarından oluşuyordu. Rus İzci Komiseri Miralay Ponticff kuruluşta etkin rol oynamıştı. Rus İzci Örgütü yedi birimden oluşuyordu. Bunların ikisi Rus YMCA’da, ikisi Heybeliada’da, biri Rus Mektebinde, biri Rus Lisesinde biri de Büyükdere’de idi. Toplamda 140 izci bu birimlerde yer almaktaydı. Ayrıca 3 tane Yavru Kurt örgütü vardı. Bunlar YMCA, Yetimhane ve Heybeliada’da bulunuyordu. 8 ile 12 yaş arasını kapsayan yavru kurt örgütünde toplam 90 çocuk bulunuyordu. Rus İzci örgütü, etkinliklerini İngiliz İzci El Kitabına göre yürütüyordu.

Ermeni İzci Örgütü

İstanbul'da ilk Ermeni izci alayı, 1918

32 obadan oluşan 1000 üyeye sahip olan örgüt 6 yerde örgütlenmişti. 15 obaya mensup izcilerin yarısından çoğu yetim çocuklarıdır; diğer 17 Obanın üyeleri 12 yerde örgütlenen şehir halkındandır. Ermeni Erkek İzci Örgütünün 8 üyeden oluşan bir Yönetim Kurulu vardır; bu kurulun Onursal Başkanı Ermeni Patriğidir. Üniforma dışında Ermeni İzcilerinin gerekli donanımları yoktur. Eğer üniforma bulabilseler bu örgüte katılacak daha pek çok delikanlı mevcuttur. 2 Kız Rehber obası kurulmuştur.

Rum İzci Örgütü

İstanbul’da yoğunlaşan İzci örgütleri arasında en kalabalığı ve en yıkıcı olanı Rum İzci Örgütüdür. Bu örgütün Yerel Rum Cemaatinden yardım gören ve doğrudan Atina’dan yönetilen askeri bir yapısı vardır. Rumları Yunanlaştırmak ve Rumların bulunduğu Osmanlı topraklarında ihtilal ve ayaklanma çıkarmak ve İstanbul’u tamamıyla siyasi bir bozgunculuk ocağı haline dönüştürmek amacı ile çalışan, Rum Matbuat Cemiyeti, Rum Müdafaa-i Milliye Cemiyeti ve Pontus Cemiyeti gibi örgütlerle aynı amaca yönelik çalışan Rum İzci Teşkilatı, Haziran 1919 yılında İstanbul Rum Gençlerini askerliğe alıştırmak için Yunan subaylarının idaresinde kurulmuştur. Daha çok okullarda, yetimhanelerde ve kulüplerde örgütlenen 14-22 yaşları arasında olan gençlerin elbise ve teçhizatlarını Yunan Devleti sağlamaktadır. Rum İzci örgütü 42 obada toplam 2000 izci yer alıyordu. İngiliz İzci El Kitabı Rumcaya çevrilmiş ve temel kitap olarak benimsenmişti. Rumlar, en çok izcilik ve eğlence malzemesine sahip cemaattir.

İzci Andı ve İzci Türesi

22 Mayıs 1914 tarihinde Keşşaf Ocağı Büyük Orta'sı tarafından oluşturulan iç nizamname'ye göre izci andı ve türesi aşağıdaki gibidir:

İzci Andı: Tanrıya ibadet ve Hakana itaat edeceğime, daima vicdanlı, vazifesini tanır, kanuna hürmet eder, yiğit bir adam olarak hareket eyleyeceğime, vatanımı sevip sulh ve harp zamanında fedakarlıkla hizmet yapacağıma, izcilik türesine baş eğeceğime namusum ve şerefim üzerine söz veririm.

İzci Türesi:

1. İzcinin sözü sözdür. İzci namus ve şerefini her şeyin hatta hayatının fevkinde tutar.
2. İzci itaatlidir. Çünkü vatanının selametinin ruh-ı inzimat olduğunu bilir.
3. İzci girişkindir (girişkendir).
4. İzci bütün islerin mes’uliyetini üzerine almaktan korkmaz.
5. İzci herkese karsı kanuni ve mültefittir.
6. İzci diğer izcileri hakiki bir kardeş bilir.
7. İzci alicenap, cesur, daima zayıfların muavenetine hazırdır. Bu maksat için hayatını tehlikeye koymaktan çekinmez.
8. İzci vakit velev küçük olsun bir iyilik yapar.
9. İzci hayvanları sever ve onlara zulüm yapmaz.
10. İzci daima sen, nikbin ve ümitvardır.
11. İzci muktesittir ve diğerlerinin malına hürmet eder.
12. İzci izzet ve itimat-ı nefs sahibidir.

Alt başlık1

alt başlığa ait metin