Ksilazin
Xylazine, atlar, sığırlar ve diğer insan olmayan memelilerde sedasyon, anestezi, kas gevşemesi ve analjezi için kullanılan bir ilaçtır.[1] Bir klonidin analoğu α2 sınıfı adrenerjik reseptör sınıfında bir agonisttir.[2]
Veterinerlik anestezisinde ksilazin sıklıkla ketamin ile kombinasyon halinde kullanılır. Veterinerler ayrıca, özellikle kedilerde ksilazini kusturucu olarak kullanırlar.[3] Başta Bayer markası Rompun olmak üzere dünya çapında birçok marka adı altında satılmaktadır.[1] Anased, Sedazine ve Chanazine olarak da pazarlanmaktadır.[4] İlaç etkileşimleri farklı hayvanlarda değişiklik gösterir.[5][6][7]
Xylazine, Amerika Birleşik Devletleri'nde, özellikle Porto Riko'da "tranq" sokak adıyla bilinir, yaygın olarak kullanılan reçetesiz bir ilaç haline gelmiştir.[8] İlaç, eroin ve fentanil ile karıştırılarak kullanılmakta ve enjeksiyon yerlerinde cilt yaralarına ve enfeksiyonlara ve diğer sağlık sorunlarına neden olmaktadır.[9] Ksilazin ile karıştırılan fentanil, sokak adlarıyla "sleep-cut", "zombie drug" ve "tranq dope" olarak bilinir.[10][11][12][13]
Eğlence amaçlı kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]1979'da, ilk ksilazin toksisitesi vakası, uykusuzluk için bir gram ksilazin enjeksiyonu ile kendi kendini tedavi eden 34 yaşındaki bir erkekte rapor edilmiştir.[14] Xylazine'in yutulması, solunması veya enjekte edilmesinden kaynaklanan kasıtlı zehirlenme bildirilmiştir.
2000'lerin başından beri, xylazine Amerika Birleşik Devletleri ve Porto Riko'da bir ilaç olarak popüler hale gelmiştir[15]
Yan etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ksilazin doz aşımı insanlarda genellikle ölümcüldür.[2] İlaç başka maddelerle karıştırılarak kullanıldığından, ksilazin uygulamasına eşlik eden maddelerin neden olduğu semptomlar kişiden kişiye değişir.[9]
İnsanlarda ksilazin uygulamasıyla ilişkili en yaygın yan etkiler bradikardi, solunum depresyonu, hipotansiyon, alfa-1 stimülasyonuna sekonder geçici hipertansiyon ve diğer merkezi ve hemodinamik değişiklikleri içerir.[2][9][16] Xylazine, antikolinerjik etkileri olan ilaçlarla önceden tedavi edilmemiş hayvanlarda kalp atış hızını önemli ölçüde azaltır.[2]
Ksilazin uygulaması diabetes mellitus ve hiperglisemiye yol açabilir.[17] Diğer olası yan etkiler arefleksi, asteni, ataksi, bulanık görme, oryantasyon bozukluğu, baş dönmesi, uyuşukluk, dizartri, dismetri, bayılma, hiporefleksi, geveleyerek konuşma, uyuklama, sendeleme, koma, apne, yüzeysel solunum, uyuklama, erken ventriküler kasılma, taşikardi, miyoz ve ağız kuruluğudur.[4] Nadiren hipotoni, idrar kaçırma ve spesifik olmayan elektrokardiyografik ST segment değişiklikleri meydana gelir.[4] İnsanlarda aşırı doz alımının ardından semptomlar 8-72 saat sürebilir ve ksilazinin diğer maddelerle birlikte kullanımına göre değişir.[2][4]
Ksilazinin opioidlerle kombinasyon halinde kronik intravenöz kullanımının fiziksel bozulma, bağımlılık, apseler ve bazen fiziksel olarak zayıflatıcı ve ağrılı olabilen eskar oluşumu ile nekroza ilerleyen cilt ülserasyonu ile ilişkili olduğu bildirilmektedir.[4][17][18] Hipertansiyonu takiben hipotansiyon, bradikardi ve solunum depresyonu ciltte doku oksijenlenmesini azaltır.[9] Bu nedenle, ksilazinin kronik kullanımı cilt oksijenasyon açığını ilerleterek ciddi cilt ülserasyonuna yol açabilir.[9] Düşük cilt oksijenasyonu, yaraların bozulmuş iyileşmesi ve daha yüksek enfeksiyon olasılığı ile ilişkilidir.[9] Ülserler irin sızdırabilir ve karakteristik bir kokuya sahip olabilir.[8] Şiddetli vakalarda, etkilenen ekstremitelerde amputasyonlar yapılmalıdır.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Xylazine". techynewsblogs.com. 23 Mart 2023. 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2023.
- ^ a b c d e "Xylazine—a review of its pharmacology and use in veterinary medicine". Journal of Veterinary Pharmacology and Therapeutics. 11 (4): 295-313. December 1988. doi:10.1111/j.1365-2885.1988.tb00189.x. PMID 3062194.
- ^ "Drugs to control or stimulate vomiting (monogastric)". Merck Veterinary Manual. professional. Rahway, NJ: Merck & Co. June 2016.
- ^ a b c d e "Xylazine intoxication in humans and its importance as an emerging adulterant in abused drugs: A comprehensive review of the literature". Forensic Science International. 240: 1-8. July 2014. doi:10.1016/j.forsciint.2014.03.015. PMID 24769343.
- ^ "Xylazine and xylazine-ketamine in dogs". American Journal of Veterinary Research. 47 (3): 636-641. March 1986. PMID 3963565.
- ^ "Evaluation of xylazine and ketamine hydrochloride for anesthesia in horses". American Journal of Veterinary Research. 38 (2): 195-201. February 1977. PMID 842917.
- ^ "Clinical effects of epidurally administered ketamine and xylazine in goats". Small Ruminant Research. 24 (1): 55-64. 1997. doi:10.1016/s0921-4488(96)00919-4.
- ^ a b c "Xylazine (veterinary sedative) use in Puerto Rico". Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy. 6: 7. April 2011. doi:10.1186/1747-597x-6-7. PMC 3080818 $2. PMID 21481268.
- ^ a b c d e f "The emerging of xylazine as a new drug of abuse and its health consequences among drug users in Puerto Rico". Journal of Urban Health. 89 (3): 519-526. June 2012. doi:10.1007/s11524-011-9662-6. PMC 3368046 $2. PMID 22391983.
- ^ "FDA warns about the risk of xylazine exposure in humans, November 8, 2022". fda.gov. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
Reports from social media and news outlets suggest that xylazine-containing products may be sold under the street names tranq, tranq dope, sleep-cut, Philly dope and zombie drug.
- ^ "FDA alerts health care professionals of risks to patients exposed to xylazine in illicit drugs". www.fda.gov. 21 Mart 2023. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
- ^ "DEA Reports Widespread Threat of Fentanyl Mixed with Xylazine". DEA. 21 Mart 2023. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
Bu madde bu kaynaktan gelen kamu malı içermektedir.
- ^ Montero F, et al. "Potency-Enhancing Synthetics in the Drug Overdose Epidemic: Xylazine ('Tranq'), Fentanyl, Methamphetamine, and the Displacement of Heroin in Philadelphia and Tijuana". Journal of Illicit Economies and Development 2022; 4(2): 204-222. DOI:10.31389/jied.122
- ^ "Xylazine hydrochloridine (Rompun) overdose in man". Clinical Toxicology. 15 (3): 281-285. October 1979. doi:10.3109/15563657908989878. PMID 509891.
- ^ "Qualitative metabolism assessment and toxicological detection of xylazine, a veterinary tranquilizer and drug of abuse, in rat and human urine using GC-MS, LC-MSn, and LC-HR-MSn". Analytical and Bioanalytical Chemistry. 405 (30): 9779-9789. December 2013. doi:10.1007/s00216-013-7419-7. PMID 24141317.
- ^ "Xylazine poisoning: a systematic review". Clinical Toxicology. 60 (8): 892-901. August 2022. doi:10.1080/15563650.2022.2063135. PMID 35442125.
- ^ a b "Xylazine-induced reduction of tissue sensitivity to insulin leads to acute hyperglycemia in diabetic and normoglycemic monkeys". BMC Anesthesiology. 13 (1): 33. October 2013. doi:10.1186/1471-2253-13-33. PMC 4016475 $2. PMID 24138083.
- ^ "Tranq Dope: Animal Sedative Mixed With Fentanyl Brings Fresh Horror to U.S. Drug Zones". The New York Times. 7 Ocak 2023. 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
