Kronik böbrek hastalığı
| Kronik böbrek hastalığı | |
|---|---|
 | |
| Üremik frost | |
| Uzmanlık | Nefroloji |
| Belirtiler | Erken dönem: Yok Geç dönem: Ödem, hâlsizlik, kusma, iştah kaybı, konfüzyon |
| Komplikasyon | Kardiyovasküler hastalıklar, yüksek tansiyon, kansızlık |
| Süre | Uzun süreli |
| Nedenleri | Diyabet, yüksek tansiyon, glomerülonefrit, polikistik böbrek hastalığı |
| Tanı | Kan tahlili, idrar analizi |
| Tedavi | Kan basıncını, kan şekerini ve kolesterolü düşürecek ilaçlar; diyaliz; böbrek nakli |
Kronik böbrek hastalığı, böbrek yapısında veya işlevinde 3 aydan uzun süreli anormalliklerin görüldüğü bir rahatsızlıktır.[1]
Sınıflandırılması
[değiştir | kaynağı değiştir]Hastalığın sınıflandırılması hastalığın nedenine, GFR (glomerüler filtrasyon hızı) kategorisine ve albüminüri kategorisine göre yapılır.[1]
| Evre | GFR (mL/dk/1.73 m2) | Böbrek işlevi |
|---|---|---|
| G1 | 90< | Normal |
| G2 | 60-89 | Hafif azalmış |
| G3a | 45-59 | Hafif-orta azalmış |
| G3b | 30-44 | Orta-şiddetli azalmış |
| G4 | 15-29 | Şiddetli azalmış |
| G5 | <15 | Böbrek yetmezliği |
Epidemiyoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Hastalığın risk faktörleri arasında ileri yaş,[2] diyabet,[3] mikroalbüminüri,[4] hipertansiyon,[5] akut böbrek hasarı,[6] obezite,[7] metabolik sendrom,[8] sigara ve/veya alkol[9] kullanımı ve nefrotoksisiteyle ilişkilendirilen bazı ilaçlar[10] bulunur.
Hastalığın olası risk faktörleri arasında böbrek taşları,[11] nonalkolik karaciğer yağlanması,[12] hamilelikte hipertansiyon,[13] orak hücreli anemi,[14] hepatit C virüsü enfeksiyonu,[15] düşük doğum ağırlığı[16] ve aristoloşik asit tüketimi[17] vardır.
Nedenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Hastalığın nedenleri arasında diyabet (%33), sistemik enfeksiyon ve neoplazi gibi renal hasara yol açan glomerüler hastalıklar;[1] hipertansiyon (%21), ateroskleroz, iskemi, vaskülit, trombotik mikroanjiyopati gibi vasküler hastalıklar;[1] polikistik böbrek hastalığı, Alport sendromu, Fabry hastalığı gibi kistik ve konjenital hastalıklar;[1] böbrek taşı, iyi huylu prostat büyümesi gibi uzun süreli tıkanmalar;[18] nefrotoksik ilaçlara, intravenöz kontrast boyalara ve gadolinyuma maruziyet;[18] renal tübüler asidoz, nefrojenik diyabet insipidus, renal potasyum ve magnezyum kaybı, Fanconi sendromu, nonalbümin proteinüri, sistinüri ve piyelonefrit gibi renal tübüler bozukluklar;[1] böbrek nakli ve renal arter stenozu (%11-14)[19] yer alır.
Klinik belirtiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Hastalık erken dönemde belirti göstermez.[1] Üremi belirtileri arasında uyku bozukluğu, yorgunluk, azalmış zihinsel keskinlik, anoreksi, bulantı, kusma, güçsüzlük, pruritus, nöbet, perikardit veya plevrit nedenli göğüs ağrısı görülür.[20][21] Hastalığın fiziksel bulguları arasında hipertansiyon,[20][21] çocukta büyüme geriliği ve üremik frost bulunur.
Teşhisi
[değiştir | kaynağı değiştir]GFR veya kreatinin klirensi hesabı için serum kreatinin ölçümü önemlidir. Serum sistatin-C, özellikle GFR’si 45-59 olup da böbrek hasarı belirtisi olmayan yetişkinlerde bozulmuş böbrek işlevinin bir diğer belirtecidir. Ayrıca yükselmiş BUN da kronik böbrek hastalığında sık görülür. İdrarda protein analizi için sabah erken saatte alınmış idrar örneği tercih edilmelidir. Bunun nedeni idrarın gece mesanede birikmesi sonucu madde yoğunluğunun artması, ayrıca protein yoğunluğu diyete ve aktiviteye bağlı olarak değiştiği için protein seviyesindeki oynamaların engellenmesidir.[1]
Böbreklerin ultrasonografi ile görüntülenmesi başka bir tanı aracıdır.[22] Sodyum, potasyum, klor, bikarbonat gibi serum elektrolitlerin ölçümü önem arz eder. GFR <60 ise cıva, serum albümin, iyonize kalsiyum, fosfor, PTH ve D vitamini ölçülmelidir. Hemoglobin <12.6 (g/dL) ise tam kan sayımı, retikulosit sayımı, demir, demir bağlama kapasitesi, transferrin saturasyonu, dışkıda gizli kan testi gibi testlerin de yapılması gerekir.[18]
Komplikasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Anemi[23]
- Mineral ve kemik bozuklukları[24]
- Hipertansiyon ve hipervolemi[23]
- Asit-baz ve elektrolit abnormaliteleri[25]
- Kalp-damar hastalıkları[23]
- Üremi[26]
- Depresyon, üremik ensefalopati, üremik polinöropati, üremik miyopati gibi nörolojik komplikasyonlar[27]
- Pruritus[28]
- Kalsiflaksis[29]
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tedavideki asıl amaç böbreklerin işlev kaybını yavaşlatmaktır. Antihipertansif ilaçlar yardımıyla kan basıncının düşürülmesi gerekir. Diyabet mevcutsa kontrol altında tutulmalıdır.[1]
Ağır kronik böbrek hastalığı bulunanlarda ve metabolik asidozlu hastalarda bikarbonat takviyesi hastalığın gelişmesini yavaşlatıp diyaliz ihtiyacını azaltabilir.[30]
Son evre böbrek yetmezliği hastalarında diyaliz veya böbrek nakli düşünülür.[31]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i "KDIGO 2012 Clinical Practice Guidelinefor the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease" (PDF). Kidney International Supplements. 3 (1). Ocak 2013. s. 1. doi:10.1038/kisup.2012.73. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
- ^ Denic (Ocak 2017). "The Substantial Loss of Nephrons in Healthy Human Kidneys with Aging". Journal of the American Society of Nephrology. 28 (1). ss. 313-320. doi:10.1681/ASN.2016020154.
- ^ Bash (8 Aralık 2008). "Poor Glycemic Control in Diabetes and the Risk of Incident Chronic Kidney Disease Even in the Absence of Albuminuria and Retinopathy". Archives of Internal Medicine. 168 (22). s. 2440. doi:10.1001/archinte.168.22.2440.
- ^ Shastri (Haziran 2011). "Cystatin C and Albuminuria as Risk Factors for Development of CKD Stage 3: The Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis (MESA)". American Journal of Kidney Diseases. 57 (6). ss. 832-840. doi:10.1053/j.ajkd.2010.11.021.
- ^ Garofalo (Ocak 2016). "Hypertension and Prehypertension and Prediction of Development of Decreased Estimated GFR in the General Population: A Meta-analysis of Cohort Studies". American Journal of Kidney Diseases. 67 (1). ss. 89-97. doi:10.1053/j.ajkd.2015.08.027.
- ^ Coca (Mart 2012). "Chronic kidney disease after acute kidney injury: a systematic review and meta-analysis". Kidney International. 81 (5). ss. 442-448. doi:10.1038/ki.2011.379.
- ^ Wang (Ocak 2008). "Association between obesity and kidney disease: A systematic review and meta-analysis". Kidney International. 73 (1). ss. 19-33. doi:10.1038/sj.ki.5002586.
- ^ Chen (3 Şubat 2004). "The metabolic syndrome and chronic kidney disease in U.S. adults." Annals of internal medicine. 140 (3). ss. 167-74. doi:10.7326/0003-4819-140-3-200402030-00007. PMID 14757614.
- ^ Shankar (1 Ağustos 2006). "The Association among Smoking, Heavy Drinking, and Chronic Kidney Disease". American Journal of Epidemiology. 164 (3). ss. 263-271. doi:10.1093/aje/kwj173.
- ^ Nast (Mart 2017). "Medication-Induced Interstitial Nephritis in the 21st Century". Advances in Chronic Kidney Disease. 24 (2). ss. 72-79. doi:10.1053/j.ackd.2016.11.016.
- ^ Alexander (30 Ağustos 2012). "Kidney stones and kidney function loss: a cohort study". BMJ. 345 (aug29 2). ss. e5287-e5287. doi:10.1136/bmj.e5287.
- ^ Musso (22 Temmuz 2014). "Association of Non-alcoholic Fatty Liver Disease with Chronic Kidney Disease: A Systematic Review and Meta-analysis". PLoS Medicine. 11 (7). ss. e1001680. doi:10.1371/journal.pmed.1001680.
- ^ Wang (21 Ocak 2013). "Association between hypertensive disorders during pregnancy and end-stage renal disease: a population-based study". Canadian Medical Association Journal. 185 (3). ss. 207-213. doi:10.1503/cmaj.120230.
- ^ Naik (26 Kasım 2014). "Association of Sickle Cell Trait With Chronic Kidney Disease and Albuminuria in African Americans". JAMA. 312 (20). s. 2115. doi:10.1001/jama.2014.15063.
- ^ Park (Kasım 2015). "A meta-analytic assessment of the risk of chronic kidney disease in patients with chronic hepatitis C virus infection". Journal of Viral Hepatitis. 22 (11). ss. 897-905. doi:10.1111/jvh.12413.
- ^ Das (Temmuz 2016). "Effect of birth weight on adulthood renal function: A bias-adjusted meta-analytic approach". Nephrology. 21 (7). ss. 547-565. doi:10.1111/nep.12732.
- ^ Lai (Mart 2010). "Risks of Kidney Failure Associated With Consumption of Herbal Products Containing Mu Tong or Fangchi: A Population-Based Case-Control Study". American Journal of Kidney Diseases. 55 (3). ss. 507-518. doi:10.1053/j.ajkd.2009.10.055.
- ^ a b c Murphree (8 Temmuz 2010). "Chronic Kidney Disease in Primary Care". The Journal of the American Board of Family Medicine. 23 (4). ss. 542-550. doi:10.3122/jabfm.2010.04.090129.
- ^ Preston (Aralık 1997). "Ischemic renal disease: an emerging cause of chronic renal failure and end-stage renal disease". Journal of hypertension. 15 (12 Pt 1). ss. 1365-77. doi:10.1097/00004872-199715120-00001. PMID 9431840.
- ^ a b Meyer (27 Eylül 2007). "Uremia". New England Journal of Medicine. 357 (13). ss. 1316-1325. doi:10.1056/NEJMra071313.
- ^ a b Obrador (Şubat 2002). "Systemic complications of chronic kidney disease. Pinpointing clinical manifestations and best management". Postgraduate medicine. 111 (2). ss. 115-22; quiz 21. doi:10.3810/pgm.2002.02.1115. PMID 11868308.
- ^ "American College of Radiology. ACR Appropriateness Criteria®". 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
- ^ a b c Romagnani (23 Kasım 2017). "Chronic kidney disease". Nature Reviews Disease Primers. 3 (1). doi:10.1038/nrdp.2017.88.
- ^ Eckardt (Ağustos 2009). "Foreword" (PDF). Kidney International. Cilt 76. ss. S1-S2. doi:10.1038/ki.2009.188. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
- ^ Gilligan (Eylül 2017). "Hyperkalemia and Hypokalemia in CKD: Prevalence, Risk Factors, and Clinical Outcomes". Advances in Chronic Kidney Disease. 24 (5). ss. 315-318. doi:10.1053/j.ackd.2017.06.004.
- ^ Meyer (Ekim 2014). "Approaches to Uremia". Journal of the American Society of Nephrology. 25 (10). ss. 2151-2158. doi:10.1681/ASN.2013121264.
- ^ Baumgaertel (2014). "Neurologic complications of acute and chronic renal disease". Handbook of clinical neurology. Cilt 119. ss. 383-93. doi:10.1016/B978-0-7020-4086-3.00024-2. PMID 24365307.
- ^ Shirazian (Ocak 2017). "Chronic kidney disease-associated pruritus: impact on quality of life and current management challenges". International Journal of Nephrology and Renovascular Disease. Cilt Volume 10. ss. 11-26. doi:10.2147/IJNRD.S108045.
- ^ Nigwekar (Temmuz 2015). "Calciphylaxis: Risk Factors, Diagnosis, and Treatment". American Journal of Kidney Diseases. 66 (1). ss. 133-146. doi:10.1053/j.ajkd.2015.01.034.
- ^ Susantitaphong (2012). "Short- and Long-Term Effects of Alkali Therapy in Chronic Kidney Disease: A Systematic Review". American Journal of Nephrology. 35 (6). ss. 540-547. doi:10.1159/000339329.
- ^ "National Kidney Foundation. Kidney Disease Outcomes Quality Initiative (KDOQI). 2006 updates clinical practice guidelines and recommendations: hemodialysis adequacy, peritoneal dialysis adequacy and vascular access" (PDF). 31 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
